TəRTİBÇİDƏN
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
var idim və hər gündə vaqe olan əhvalatı və vəqayeyi bilirdim. Şul vaxt Qarabağ əhli müsəlman və erməni küllü-qoşun və cəmiyyət xan hüzurunda var idi. Ağa Məhəmməd şah bir gün mərhum İbrahim xanı qorxutmaq və bikamal hesab edib sataşmaq üçün bu fərdi münasibi-məqam bilib, divani-qəsaidi - Seyid Məhəmməd Şərar 1 təxəllüsdən intixab edib İbrahim xana yazdı: Beyt: Ze məncənəqi-fələk səngi-fıtnə mibarəd, To əblahanə gerefti miyani-şişə qərar. (Fələk mancanağından fitnə daşlan yağır, Sən axmaqcasına şüşədə qərar tapıbsan). Bu kağız mərhum xana yetişən kimi, verdi öz nədim hüzuru və vəziri-müşir məmləkəti olan Axund Molla Pənah Vaqif təxəllüsə. Mütaliə edib haman dəmdə bu beyti o məktubun dalısına yazıb geri qaytardı. Beyt: Gər nigahbani mən an əst ke, mən midanəm, Şişə ra dər bəğəli səng nigəh midarəd. (Məni saxlayan mən tamdığımdırsa, Şüşəni daşın qoynunda salamat saxlar). Vəqti ki, Ağa Məhəmməd şah bu kəlamatı görəndə son dərəcə qəzəbnak olub haman səat əmr eylədi ki, ildırım kimi olan əjdaha ağızlı toplara od qoydular və qala canibanə atdılar ki, o sədəmələrdən neçə evlərin divarı dağıldı. Amma hər nə qədər hay-küy və qırr-vırr oldusa, hərkiz mərhum xan xaif və hərəsan olmayıb nəzərə almazdı. Əlqissə, otuz üç gün müddəti ki, Ağa Məhəmməd şah orada ordu edib əyləndi. Hər gün və gecə Qarabağın müsəlman xalqının atlı və piyadəsi fövc və dəstə-dəstə meşələrdə və Araz kənarından qala ________________________ 1 Şirazlı şair Seyid Məhəmməd Ürfi nəzərdə tutulur. 150 kənarınadək yollarda orduya gələn azuqə karvanını və ota və ələfə çıxan qoşun əhlini tutub öldürüb, at və ulaqlarını qarət və özlərindən bəzilərini əsir və dəstgir edib xan hüzuruna gətirirlərdi. Şul vaxtda qalada azuqə və tədarük və top və tüfəng və barıt və qeyri hədsiz idi. Hətta Qarabağın quldurları gecələr Ağa Məhəmməd şahın ordusuna girib xanların və sərkərdələrin çadırlarını qarət edib götürərdilər. Dəvə və at və qatır o qədər götürərdilər ki, yaxşı at on manata və dəvə altı manata və qatır dörd manata alınmazdı. Ağa Məhəmməd şahın qoşununa, at və ulaqlarına külli zərərlər olub və çox qoşun adamları qətlə yetişib, o cümlədən hərçəndi ki, ordunun ətrafını yaxşı möhkəm bürclər tərtib etmək ilə xeyli müstəhkəm etmişdilər ki, məbadə Qarabağın qoşunu gecələr şəbixun gətirələr. Ba vücud bu yenə əramineyi-mahali-Vərəndə piyadaları ki, Məlik Şahnəzərin böyük oğlu Məlik Cəmşid onlara yüzbaşı idi və xan hüzurunda olar- dılar və həmişə ata-babadan onlar Pənah xana və İbrahim xana sədaqəti-tamam ilə sədaqət göstəriblər. Hətta ki, Məlik Şahnəzər öz qızı Hurzad xanımı İbrahim xana övrət verib, kəbin etmişdi. Ba vücudinki erməni məzhəbində olmazdı. Əlqissə, haman Malik Cəmşid yaxşı yüzbaşılar ilə bir gecə Vərəndə piyadəsini götürüb Şuşa çayının ətrafında olan səngəri və bir möhkəm bürcü ki, Ağa Məhəmməd şahın və xassə fövcünün tüfəngçiləri mühafizət edirlərdi, dağıdıb və zor ilə qələbə edib, içində olan mühafizət edənləri ki, altmış nəfərdən ziyad imişlər, təmamən qətlə yetirib, başlarını və iki-üç nəfər dəxi diri adamlarını haman gecə sübhə yavuq mərhum İbrahim xanın hüzuruna gətirdilər. Xan dəxi şul Vərəndə piyadələrinə külli ənam verdi. Bu növ ilə qarabağlılar gecə və gündüz aram və asayişi qızılbaş qoşununa haram edirdilər və bu 33 gün müddətdə üç-dörd dəfə şah külli olan qoşunu qala üstə məmur etdi. Bir dəfə özü dəxi əzim olan cəmiyyət ilə Şuşa çayından qala tərəfinə keçib, qala üstə yürüş gətirmək üçün səy və təlaş etdilər. Amma bu tərəfdən çevik olan piyadalar və qoçaq olan səvarələr və rəşid və nami olan sərkərdələr müqabilə gedib, mərdanə davalar edib, mane oldular və qala almağa qoymayıb, basıb geri qaytardılar. Əlqissə, Ağa Məhəmməd şah baxdı ki, qala müsəxxər etmək mütəzzur olmur. Çiləbörd mahalının məliki, Məlik Məcnun və Gəncə hakimi Cavad xan ki, sabiqən məzgur oldu, gəlib şahın hüzurunda 151 idilər. Onlar hər ikisi şaha dəlil oldular. Şah çoxlu məğlubiyyət və pərişanlıq ilə səmti-qaladan köçüb, qaladan beş ağac kənar olan Qara təpə mənzilində ki, Ağdam səmtində vaqedir, ordu eylədi. Həqiqət özünü mühasirədən xilas eylədi və bir ay müddəti dəxi şul mənzildə olub qoşunu at və ulağı rahat və aram tapıb, bəd əz an Gürcüstan təsxirinə azim oldular. Mərhum İbrahim xan şah hərəkət edəndən irəli bu xəbəri valiyi-Gürcüstan İrakli xana məlum eyləmişdi ki, Ağa Məhəmməd şah qalanı tutmaqdan aciz olub, qoşununa və at-ulaqlarına külli zərərlər yetişib. İndi məsləhət görüb ki, bu zərər və məğlubiyyətini o səmtlərdən dürüst etsin. Pəs o tərəfə yönəldi ki, o yerləri qarət və zəbt etsin. Gərəkdir ki, bunun zəbt və fəsad şərrini dəf etməklik tədarükünə məşğul və hazır olasınız. Pəs Ağa Məhəmməd şah hər yerdə Cavad xan gəncəlinin və Məlik Məcnun məliki-Çiləbördün bələd və pişrövliyi ilə Tiflisə tərəf yönəldi. Elə ki İrakli xan vali bu xəbəri istima etdi, tədarük əzmində olub, Başıaçıq valisi Süleyman xana 1 ki, öz nəvadəsi idi və sair övlad və yaxınlarına ki, Gürcüstanı qismət eyləmişdi, tamamına əhvalatı məlum edib, istimdad qıldı və kömək istədi. Çünki vali özü qocalıb kuhənsal olmuşdu və sinni və yaşı yetmişdən keçmişdi. Amma bunun ilə yenə düşmənin dəfində və cəngü davada çalışqan və cəhd edirdi. Amma o ki oğlanları və övladı var idi, bir-birlərilə aralarında ədavət və ləcacət və küdurət vaqe olmuşdu. O səbəbə heç birisi kömək qılmayıb, valinin sözünə və hökmünə mültəfit olmayıb gəlmədilər, səvayi Süleyman xan ki, dörd min qoşun cəm edib vali hüzuruna köməyə göndərmişdi. Hərçənd ki, qalan övladına vali təkid və təkrar ilə hökmlər və kağızlar və sifarişlər etdisə, heç birisi baxmayıb, köməyə və davaya gəlmədilər və valinin əmrinə qulaq asmadılar. Ancaq ləhu və ləəb zənanə ilə kisvəti-mərdanəlikdən ari olub, eyş-nuşə məşğul olurlar. Axır vali naçar olub, haman dörd min adam ilə Ağa Məhəmməd şahın müqabilinə əzm edib və gəlib Qazax və Borçalı mahalının İncə çayı (kənarında) düşdü və camaatı Qazaxdan və qeyri ilatdan həm bir qədər səvarə və atlı qoşun tədarük edib, oradan yenidən hökmlər və təkidlər övladına yazıb, kömək təklif və təkrar etdi və hərçi gözlədi ki, kömək gəlmədi. Ağa Məhəmməd şah dəxi gəlib Gəncəyə yetişdi və daxili- Gəncə oldu. Bali labüd və ___________________________ 1 İmeretiya valisi Solomon nəzərdə tutulur . 152 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|