TəRTİBÇİDƏN
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
laəlac olub, ehtiyatən qayıdıb. Övrəti Dede Valini 1 Tuşetiyə ki, bir nıöhkəm məhəl idi, göndərib və özü haman az adam ilə Tiflisdə qaldı. Elə ki Ağa Məhəmməd şah köç bir köç gəlib Soğanlığa yetişdi, orada gecə mənzil edib, sübhü şəhərə yürüş binası qoydu. Vali dəxi haman qəlil cəmiyyəti ilə müqabil gəlib cəbbəxana və toplar ilə davaya başladı. Çünki o qədər Seyli-əzimə bu az adam tab gətirmək məqdur deyildi. Axır dörd tərəfdən ləşkər şəhəri əhatə edib, nikini-ənguştər kimi araya aldılar. Vali sarsılıb, dəxi imarətinə daxil olmaq fürsəti də bulmayıb, bir nəfər atlı və bir nəfər qatırçı ilə Hallavar körpüsündən keçib fərar edən və heç yerdə davam etməyib, Qara-qalxan dağlarına getdi. Süpahi-Qızılbaş şəhri-Tiflisə daxil olub, Darüssüruru (Tiflisi) matəmsəra etdilər 2 . Belə ki, hər simbər bir divpeykörə düçar və hər mahru bir sitəmkərə giriftar oldu. Qərəz ki, az müddətdə çox sitəmlər etdilər və şəhəri yandırıb, qarət və qənayimi-kəsir və hədsiz olan kəsb və əsir götürüb, getdilər. Elə ki oradan müavidət edib Kürün kənarı ilə Cavad kəndinin həvalisindən Arazı ubur edib Muğanın geniş səhrasında düşüb bənayi-qışlaq eylədilər ki, qışı orada qışlayıb, yazda yenə dübarə Qarabağa, qala üstə gələlər. Onlar bu əzmdə ikən, vali İrakli xan dəxi Tiflisdən qaçıb gedib Tuşetdə öz övlad və yaxınlarını cəm edir və onlar ilə məsləhət və məşvərətlər qılır. Axır təmhid bu məqama müncər olur ki, vali deyir: “Bundan soma mənim ömrüm keçibdir. Dəxi ru görməzəm ki, bu halımda Ağa Məhəmməd şaha xidmətgüzar olub itaət qılam. Ancaq səlah budur ki, öz övladımın birisini sizin ilə Ağa Məhəmməd şahın hüzuruna göndərəm və aramızda saziş və birlik olmaq üçün zaval verəm və özüm fərağət ilə oturam”. Bu günə məsaleh və müahid əzmində idilər ki, bu əsnada xəbər gətirdilər ki, Ağa Məhəmməd şah bu sayaq ilə qarət və əsir və kəsb və sitəmlər etdi və şəhəri dəxi yandırdı və xarab edib, qayıdıb getdi. Elə ki vali macəra və əhvalı bu növ eşidib və görəndə dəxi bu tədbir və məsləhətləri bərhəm edib, götürüb oradan bir Rusiya dövlətinə ərizeyi-ixlasi-fərizə və böyük imperatur həzrətlərinə 3 yazıb, mədəd və kömək təmənnası qıldı. Ağa Məhəmməd şahın zülm və cəfaların dəxi dərc edib, ianət __________________ 1 Dede Vali (Dede Valo) II İraklinin arvadı Dariya Georgiyevnadır. 2 Ağa Məhəmməd şah Qacar qoşunu Tiflisə 12 sentyabr 1795-ci ildə girmişdir. 3 Rusiya çarı II Yekaterina (1762-1796) nəzərdə tutulur. 153 və imdad mültəmis oldu. Vəqti ki, ərizeyi-imperaturiyyə-üzma Yekaterina astani-mədilət bünyaninə yetişdi, padşah Yekaterina aciznəvazlıq məqamına gəlib əmr eylədi ki, general anşef qraf Valerian Zubov 1 qoşun ilə Gürcüstana gəlsin. Zubov ləşkər və əsasi-tamam və tədarükati-şayəstə və malakəlam ilə vilayəti-Gürcüstana, valinin kömək və imdadı üçün Rusiyətdən azim olub köç bir köç gəlməyə məşğul oldu. Ağa Məhəmməd şah dəxi o qışı Muğanda qışlaq edib əyləndi ki, bahar fəsli olanda yenə Qarabağa qala üstə gələr. Amma haman ili Şiraz və Kirman vilayətlərində şüriş və inqilab əmələ gəlib, Ağa Məhəmməd şaha xəbər yetişdi ki, Lütfəli xan Zənd ki, o da bir rəşid və səxavətli və səbahətli nami cavan idi, Kirman vilayətində sahibi-daiyyə və istibdad olub və Ağa Məhəmməd şaha yağı olmaq binası başlayıbdır. Pəs bu əxbari-vəhşətəfpayə görə Ağa Məhəmməd şah o yazı Qarabağa gəlməyi mövquf salıb, yolunu İraq və Fars və Kirman canabinə çevirib, o vilayətləri islah etmək və Lütfəli xana müqabil getmək binasını ilzəm və müqəddəm bildi. Çün o ildə Ağa Məhəmməd şah Fars və Kirmana mütəvəcceh olub, bu nahiyələrdən uzaq və kənara getdi. Haman ilin bahar fəslində mərhum İbrahim xan Gürcüstan valisi İrakli xana dəxi təklif eyləyib və Dağıstandan dəxi ləzgi qoşunundan kömək götürüb, gedib şəhri- Gəncəni mühasirə eylədilər. Bu səbəbə görə ki, Tiflis şəhərinin xarabaçılığına Cavad xan gəncəli bais olmuşdu. Pəs bir az müddətdə Cavad xan dəxi rəyə gəlib, mərhum İbrahim xana itaət eylədi və öz oğlunu və bacısını həm İbrahim xana zaval verib, əhdi şərti-müvekkid və şərt və möhkəm qıldı ki, bir dəxi əbədən mərhum İbrahim xanın itaət və məhəbbətindən birun və kənara olmaya. Haman davada dəxi Çiləbörd məliki, fitnə-fəsadçı olan, şər işlərlə məşğul olan Məlik Məcnun öldürüldü. _________________________________ 1 Qraf Valerian Zubov 1796-cı ildə Azərbaycana gələn rus qoşunlarının başçısı idi. 154 ON BİRİNCİ FƏSİL ƏVVƏLİNCİ SƏRDARİ-RUSİYA GENERAL ANŞEF QRAF ZUBOVUN GƏLMƏSİ VƏ İBRAHİM XAN OĞLU ƏBÜLFƏT XANI GÖNDƏRİB, ONU GÖRÜB RUSİYA DÖVLƏTİNƏ İTAƏT İZHAR QILMAĞINI BƏYAN EDİR İslamiyyə tarixi 1208 (1793)-ci ildə idi ki, Ağa Məhəmməd şah hənuz Fars və Xorasan sahətlərində idi ki, Gürcüstan valisi İrakli xanın ərizəsinə və həsbüt- təmənnasına görə imperaturiyyə üzma Yekaterina əmr eyləyib sərdari-əzəm anşef qraf Zubov zəfərli əsgərləri ilə əzm eyləyib və gəlib səmti-Dərbəndə və qəleyi-Dərbəndi müsəxxər qılıb ölkayi-Salyana və həvaliyi-şəhri-Şamaxıya varid olub, orada ordu eyləmişdilər 1 . İbrahim xan eşidən kimi, öz oğlu Əbülfət xanı Qarabağ bəyzadələrindən neçə nəfəri ilə yaxşı sovqat və töhfə və hədiyyələrlə göndərib öz səmimi-qəlbi və rzayi-xatiri və xahişilə Rusiya dövlətinə dil verib, izhari-itaət eylədi və həm bir ərizeyi-ixlas və iradəti-farizeyi-imperaturiyyə-üzma Yekaterina hüzuruna yazıb mərsul etdi. Çün onlar oraya yetişdilər, sərdari-əzəm dəxi o ki var, lazimeyi-hörmət və təzim idi, Əbülfət xanın və Qarabağ bəyzadələrinin haqqında əmələ gətirib və İbrahim xanın ərizəsini dəxi mötəmid mərsuləsi ilə öz eşikağasına qoşub, Dərbənd və Kızlar yolundan imperaturiyyə hüzuruna göndərib və İbrahim xana dəxi yaxşı, qiymətli hədiyyə və töhfələr (verib), bir nəfər knyazın mürafiqətilə mərsul edib qayət məhəbbət və nəvazişlər ilə impera-turiyyə üzmanın əbədi olan mərhəmət və inayətlərinə ümidvar eylə- mişdi və bir yaxşı əsayi-mürəssə becəvahir dəxi Molla Pənah Vaqif təxəllüsə göndərmişdi. Elə ki ətraf xanlar xəbərdar oldular ki, İbrahim xan öz oğlunu sərdari-əzəm hüzuruna göndərib, onların hamısı ki, Mir Mustafa xan Talış və Mustafa xan Şirvani və Cavad xan Gəncəli olalar, hətta xəvanini-İrəvan və Naxçıvan və Xoy və Qaradağ təmamən mərhum İbrahim xan xidmətinə elçilər və namələr göndərmişdilər ki, bizlər hamı İbrahim xanın əmrindən və məsləhətindən 1 V.Zubov Azərbaycana 1796-cı ilin yayında gəlmişdir. 155 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|