The world bank

bərabər oldu. Bunun nəticəsində, 2004-cü ilin əvvəlində veksellər 105 milyard manata bərabər 

olduğu halda, 5 noyabr 2004-cü ildə Maliyyə Nazirlyi xəzinə veksellərinin həcmini sıfıra gətirdi. 

 

 

5.2.3  Səhmlər 

 

Səhmlər yalnız dəyərlərinin tam ödənişindən sonra buraxıla bilər. Səhmlərin nominal dəyəri 

qanunla müəyyən edilməyib və bu səbəbdən də müəssisə müvafiq hesab etdiyi asan 

reallaşan məbləği həmin dəyər kimi seçə bilər. Bu vaxta kimi şirkətlərin çoxu AZM 10,000 

məbləğinə üstünlük versələr də bu rəqəm üzrə məhdudiyyətlər yoxdur.  

 

Səhmlər bölünməz olduqlarından 1 ədəd səhmdən kiçik hissəyə bölünə bilməzlər. Digər 

tərəfdənsə, səhmə birgə sahib çıxmaq mümkün olsa da o, həmin səhmə sahib çıxan 

tərəflərə cəmi bir səsvermə hüququ verir. 

 

Səhmlər sahibləri adında qeydiyyatda olur və ya onlara ediləcək ödənişləri nəzərdə tutur. 

Lakin nəzərə almaq lazımdır ki, fiziki şəxslər yalnız qeydiyyatda olan səhmlərə sahib çıxa 

bilərlər. Açıq tipli səhmdar müəssisənin səhmdarı öz səhmlərini birjada satmaqla onları 

sərbəst şəkildə ləğv edə bilər. Qapalı tipli səhmdar cəmiyyətlərdə isə səhmdar öz səhmlərini 

digər  şəxslərə müəssisə üzvlərinin  əksəriyyətinin təsdiqi  əsasında verə bilər.  Əgər 

səhmdarın öz səhmlərini digər şəxslərə verməsinə icazə verilmirsə, o, öz səhmdar kapitalını 

müəssisədən geri götürə bilər.  

 

Azərbaycanın qeyri-rezidentlərinə səhmlərin satışı yalnız AMB-nin razılığı ilə həyata keçirilə 

bilər.  

 

5.2.3.1 Adi 

səhmlər 

 

Adi səhmlər dəyəri alınmayan səhmlər olmaqla, sahibinə müəssisənin əldə etdiyi mənfəətin 

bir hissəsini verir. Bu isə divident formasında geri qaytarılır və əgər müəssisə uğurla fəaliyyət 

göstərirsə  və  gələcək inkişaf perspektivləri aydın  şəkildə hiss olunursa, səhmin qiyməti 

qalxmalıdır. Lakin əgər müəssisə uğursuz fəaliyyət göstərirsə, itki səhmlərin nominal dəyəri 

ilə, o cümlədən hər hansı ödənilməmiş  mənfəət və ya bazarda səhmə görə ödənilmiş 

məbləğlə məhdudlaşır.  

 

Səhmdarlar müəssisəyə sahib çıxır və müəyyən qərarlar qəbul edirlər (məs., direktor kimlər 

təyin edilsin). Direktorlar isə öz növbəsində dividentlərin səviyyəsini təklif edir və səhmdarlar 

bunu səhmdarların ümumi yığıncağında təsdiq edirlər. Dividentlər rüblük əsasda da ödənilə 

bilər.  

 

Açıq səhmdar cəmiyyətlərdə də səhmdarların öz səhmlərini birjada satmaqla payını sərbəst 

şəkildə ləğv etmək hüququ vardır.  

 

5.2.3.2  İmtiyazlı səhmlər 

 

İmtiyazlı  səhmlər divident və müəssisənin aktivləri üzərində  səlahiyyət baxımından adi 

səhmlərdən yüksəkdə dayanır. Səhmlər, adətən, dividentlərin müəyyən səviyyəsi üzrə 

hüquqlar verir. İmtiyazlı  səhm sahiblərinin səs vermək hüququ yoxdur (müəssisənin 

nizamnaməsi ilə başqa cür təsbit edilməmişdirsə).  

 

Müəssisə özünün təsdiq edilmiş  vəsaitlərinin 10 faizinə  qədər imtiyazlı  səhm buraxa bilər. 

Aşağıda imtiyazlı səhmlərin bəzi əsas növləri göstərilmişdir: 

 

 

5.2.4  Korporativ Borc Qiymətli Kağızları 

  42

---

 

Müəssisələr qiymətli kağızları ya birdəfəlik, ya da ardıcıl istiqraz emissiyası proqramının bir 

hissəsi kimi buraxa bilərlər. Bu qiymətli kağızlar bir ildən az (qısamüddətli), 1-5 il (ortamüddətli) 

və beş ildən artıq müddətə (uzunmüddətli) buraxıla bilər.  

 

Bu qiymətli kağızlar üzrə faiz ən azı, hər altı aydan bir AZM və ya istənilən sərbəst çevrilən 

valyutada və istənilən ödəniş müddəti üçün ödənilməlidir.  

 

Orta və uzunmüddətli qiymətli kağızlar (“istiqrazlar”) qeydiyyat nömrəsi  əsasında geriyə 

çağırılması  və  əvvəlcədən müəyyən edilmiş bonusla ödəniş edilməsi üçün geriyə çağırılma 

şərti ilə buraxılmalıdır. Bu bonus cari ilin sonunda ödəniləcək faizdən az olmamalıdır. 

Qısamüddətli korporativ qiymətli kağızların (istiqraz və adi notlar) geriyə çağırılmasına icazə 

verilmir.  

 

Müəssisənin emissiya edə biləcəyi istiqrazın cəmi məbləği üçüncü tərəf zəmanət vermədiyi 

halda, ödənilmiş kapitalın məbləğinin 100 faizindən artıq hissəsi ilə qanuni olaraq 

məhdudlaşdırılmışdır.  

 

 

5.3 Qİ

YMƏTLI KAĞIZLARIN IDENT

İ

F

İ

KAS

İ

YA KODU

 

 

NSC Azərbaycanın nömrələmə agentliyi kimi qiymətli kağızlara identifikasiya kodlarının 

verilməsi üzrə fəaliyyətinə icazə verilən yeganə rəsmi institutdur. 

 

Kod əlifba sırası üzrə sözlər və rəqəmlərdən ibarətdir. Beynəlxalq ISIN kodlarından hazırda 

istifadə edilmir. 

 

 

5.4 M

ÜLKIYYƏTIN ÖTÜRÜLMƏSI

 

 

SML-də fərqli növ qiymətli kağızar üzrə mülkiyyət hüququnun köçürülməsi açıqlanmışdır. 

 

Sertifikat (fiziki) formasında olan təqdim ediləmə qiymətli kağızlarda həmin kağızın 

sahibindən başqa heç kəs qiymətli kağızın kimə  məxsus olduğunu bilmir. Qiymətli kağızın 

hüquqi ötürülməsi kağızın alıcıya verildikdə baş verir. 

 

Fiziki formada olan qeydiyyata alınmış qiymətli kağızlar halında (təqdim edilən üçün 

sənədləşdirilir və hüquq depozitaridə  və ya qeydiyyat orqanında uçota alınır) isə ötürülmə 

depzotarinin və ya qeydiyyat orqanının mülkiyyət hüququnu alıcının adına uçota aldıqda baş 

verir.  

 

Qeydiyyat orqanında mülkiyyət hüququ alıcıya ötürməsi halında isə, ötürülmə ötürülmənin 

alıcının hesabında uçota alınmasından sonra sertifikanın alıcıya təqdim edilməsi ilə 

yekunlaşır. 

 

Əgər alıcı sertifikatı depozitari fəaliyyətini həyata keçirən  şəxs tərəfindən də depozitaridə 

yerləşdirirsə, mülkiyyətin ötürlməsi qəbulun alıcının hesabında əks olunduğu anda baş verir. 

 

Qeyri-material (kağız formasında olmayan) qiymətli kağızın ötürülməsi aşağıdakı formada 

baş verir: 

 

• MDM  

tərəfindən uçota alınmış qiymətli kağızlar nümunəsində, depozitari alıcının 

şəxsi depozit hesabına uçotu daxil edəndə. 

 

  43

---