Tofiq Huseynzade--seir--kitab 1111. indd
Yüklə 21,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
Tofiq Məhəmməd oğlu Hüseynzadə 144
«Yaxşı dostu satma dünya malına, Yaman gündə qızıl, zərdən yaxşıdı. Söz danış ki, o, çıxmasın yalana, Bir doğrü söz min gövhərdən yaxşıdı». «Elin yarasi» adli şeiri (10.10.1968) də «dil yarasi» məfhu- munun təsir gücü, «vətən sevgisi, vətənə sədaqət» mövzularinin tərənnümü baximindan çox dəyərlidir: «Ürək! Nə ah çəkmə, nə də ki, fəryad, Qalmaz əsrlərə ilin yarası. Sağalar qırılan hər qol, hər qanad, Gedər qiyamətə dilin yarası. Bir kəs yaranmamış vətənsiz, elsiz, Vətənlə hər insan yaranmış ekiz. Nə qədər dünyada yaşasaq da biz, Çıxmaz yadımızdan elin yarası». Şairin əxlaqi mövzularda, satirik tərzdə, gənclərin milli əx- laqa uyğun olmayan həyat tərzlərini qamçilayan, onlari satirik dillə milli ruhda yaşamağa çağiran şeirləri də çox maraqlidir. Onun, M.Ə.Sabirin «A canim» şeirinə nəzirə olaraq 1967-ci ilin iyul ayinda yazdiği, Baki şəhərində nəşr olunan «Tibb kadrlari uğrunda» qəzetinin 24.05.1968-ci il tarixli sayinda dərc olun- muş eyni adli şeirindən bir parçaya diqqət edək: «Başqalaşıb indi zaman, nə müəllim, nə institut, Buyur, əşi, gəl utanma, bir gözəlin əlindən tut, Nə eyləsən «çatmır» yaşın, yoxdur sənə sorğu-sübut. Veyil-veyil dolanmaqda həmdostuna çat, a canım, «İncə xanım» önündə sən, gəl əyil üçqat, a canım». Xəyal cığırı – I cı̇ld 145
«A qardaş» adli şeirində (1968 mart) də şair, eyni mətləbləri gözəl bədii təsvirlərlə çatdirir: «Yuyuldu modada elin adəti, Kəsildi saç kimi yar məhəbbəti. Modaya satdılar bu səltənəti, Ağlayır, ah çəkir hər qaya, hər daş, Güc yoxdur bu dərdi yaza, a qardaş».
«Gözəllik» adli şeirində (13.03.1968) şair, qizlari da mənə- vi dünyalari ilə ucalmağa, namuslu həyatla yaşmağa, süni, zahiri gözəlliklər dalinca qaçmamağa çağirir: «Uçursan-qaçırsan eniş-yoxuşa, Gözəllik hardadır bilmirsən, fəqət. Dünya da xaraba qaldı bayquşa, Qartalı göylərə qaldırdı qeyrət! ...Çalış, namusunu gözün tək qoru, Dünyada ən böyük gözəllik budur. Çalışma, namusa qurasan toru, Ömrünün yolunda polad kimi dur! ...Gözəllik duyulmur bir, Ay camalda, Gözəllik gözəldir dərin kamalda». «Yaxşidi» adli şeirində (16.07.1968) də gözəlliyi qizin «qa- şinda, gözündə deyil, ağlinda axtarmaği» məsləhət bilir:
Tofiq Məhəmməd oğlu Hüseynzadə 146
«Ölümdən betər» adli şeirində (1967-ci il avqust) ən yüksək əxlaqi nemət kimi namuslu həyat yaşamağin dəyərini, «pozğun namusa» ölümün də çarə olmadiğini belə ifadə edir:
«Mən ölümdən qorxmuram» (1968 fevral) adli şeirində ölümdən deyil, xəyanətkar əməllərdən qorxduğunu ifadə edir:
Şair ədəbi yaradaciliğinin böyük və əhəmiyyətli hissəsi- ni 1966-1991-ci illərində, keçmiş SSRİ-nin mövcud olduğu sosialist hakim düşüncəsi və fəlsəfəsinin birmənali tüğyan et- diyi dövrdə qələmə almişdir. Həmin müddətdə Tofiq Hüseyn- zadə SSRİ-də şəriksiz hakimiyyətdə olan Kommunist Partiya- sinin üzvü olmaqla, Ermənistan SSR Kommunist Partiyasinin
Xəyal cığırı – I cı̇ld 147
Vardenis rayon Partiya Komitəsinin mətbuat orqani olan «Var- denis» qəzetində əvvəlcə ədəbi işçi, sonralar isə şöbə müdiri vəzifələrində çalişmaqla əmək fəaliyyətində Kommunist Parti- yasinin dövlətin qarşisinda qoyduğu prinsipial vəzifələri rəhbər tutmuşdur. Bu baximdan, onun şeirlərinin demək olar ki, çox az bir qismi həmin dövrün hakim dünyagörüşünə və ideallarina uyğun olsa belə, həmin şeirlərin özündə də o, əsl məzmun kimi, yüksək mənəvi ideallari, gözəllikləri, Azərbaycanin tarixini, qüdrətini və xoşbəxt gələcəyini vəsf etmiş, xalqa, vətənə, bütün yüksək əxlaqi keyfiyyət və dəyərlərə sevgisini önə çəkmiş, bu da şeirlərinin ədəbi-bədii məzmun çəkisini daha da artirmişdir. Tarixə «Böyük Oktyabr Sosialist inqilabi» kimi daxil ol- muş inqilabin 50 illiyinə həsr etdiyi, 1967-ci ilin noyabr ayin- da yazdiği «Mən nələr görmədim...» adli poemasinda o, həmin inqilabdan daha çox, simvolik olaraq, özünün, əslində Böyük Vətən müharibəsində böyük şücaətlər göstərərək qəhrəmanca- sina həlak olmuş, üzünü görmədiyi doğma babasi (Paşa Hüseyn oğlu Həsənov) ilə xəyali dialoqunu quraraq, babasinin ona Sü- leyman Peyğəmbərin məharətləri, şücəati, misilsiz insani key- fiyyətləri barədə danişdiğini, bu məziyyətlərinə görə onun Alla- hin yanindaki hörmət-izzətini, digər insanlara nümunə olmasi- ni, mərdliyin namərdlik, ədalətin ədalətsizlik, haqsizliq və zülm üzərində qələbə çalacağini, Azərbaycanin igid, tarixi qəhrəman- larinin, o cümlədən Böyük Vətən müharibəsində Azərbaycanli oğullarin – partizanlarin şücaətini vəsf etmiş, yalniz poemanin sonunda İnqilab və Leninin həmin inqilabdaki rolunu da belə qəhrəmanliğa, fəhlə və kəndlilərin azğin bəylərin, ağalarin zül- mündən qurtarmaq üçün haqq mübarizəsinə başladiğini və qalib gəldiyini yüksək bədii məharətlə təsvir etmişdir:
Yüklə 21,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|