Toshkent «yangiyo‘l poligraf servis»
Yüklə 3,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
| HIYLAGARNING JAZOSI
Ikki o‘rtoq bor edi. Biri sodda, ikkinchisi esa hiyla - gar edi. Ular bir kuni savdogarchilik qilish uchun bir yoqqa ketayotganlarida yo‘ldan bir xalta tilla topibdilar. Soddadil hiylagarga: – Omadimiz keldi, endi bularni bo‘lib, orqaga qay - tamiz, – desa, hiylagar: – Taqsim qilib o‘tiramizmi? Hozir kimga qancha ke- rak bo‘lsa olib, qolganini ehtiyot qilib berkitib ketaylik. Zarur bo‘lganda yana kelib keragini olarmiz, – debdi. Soddadil uning so‘ziga kirib «xo‘p» debdi. Oltindan keragicha olib, qolganini bir daraxt ostiga ko‘mibdilar. Shaharga yetib kelib, har biri o‘z uyiga ketibdi. O‘zini aqlli deb hisoblagan hiylagar ertasi kun borib, ko‘milgan tillaning hammasini olib ketibdi. Soddadil o‘z qo‘lidagini xarjlab bo‘lgach, hiylagar qoshiga kelib debdi: – Yur, oltindan picha olib kelaylik, juda muhtoj bo‘lib qoldim. Hiylagar u bilan birga tilla ko‘milgan joyga boribdi, lekin ular hech narsa topmabdilar. Hiylagar soddadilning yoqasidan ushlab: – Tillalarni sen olgansan, chunki sendan bo‘lak hech kimning bundan xabari yo‘q edi, – debdi. 56 Soddadil bechora: «Olmadim», – deb har qancha ont ichsa ham foydasi bo‘lmabdi. Hiylagar uni qoziga olib borib, bo‘lgan gapni aytib beribdi va tillalarni topib beri shini da’vo qilibdi. Qozi: – Guvoh va dalil bormi? – deb so‘rabdi. Hiylagar: – Ostiga tilla ko‘milgan daraxt guvohlik berib, tillani shu noinsof olib ketgan, dedi, – debdi. Qozi bu so‘zni eshitib, hayron bo‘libdi. Ancha gap -so‘zdan keyin ertasiga guvohlik bergan daraxt yoniga borishga qaror qilishibdi. Hiylagar sevinib uyiga kelib otasiga: – Bu tilla hangomasini o‘z foydamizga hal etish siz - ga bog‘liq bo‘lib qoldi. Sizga ishonib, daraxt guvohlik beradi, dedim. Endi mening gapimga ko‘nsangiz, olib kelgan tillalarim o‘zimizga qoladi va yana qo‘shimcha shuncha tillaga ega bo‘lamiz, – debdi. Otasi: – Men nima qilishim kerak? – deb so‘rabdi. Hiylagar: – U daraxtning ichi kovak bo‘lib, unga o‘n odam be - malol yashirinsa bo‘ladi. Kechasi borib, u yerga joylashib olishingiz kerak, ertasiga qozi daraxt tagiga kelganida, daraxt nomidan guvohlik bersangiz bo‘ldi, – debdi. Ertasi kuni qozi shahardan chiqib, daraxt oldiga bo - ribdi. Tomosha qilish uchun anchagina odamlar ham unga ergashib kelgan ekan. Qozi daraxtga qarab, til - lalarning qayerdaligini so‘rabdi. Daraxtdan: «Tillalarni soddadil olib ketgan», – degan sado chiqibdi. Taajjub - langan qozi daraxt atrofida aylanib yurib, unga diqqat bilan razm solibdi. Daraxtning katta kovagi borligini ko‘ribdi-da, hamma gapga tushunibdi. O‘ziga-o‘zi: «Xi - 57 yonatga marhamat yo‘q», – deb daraxt atrofiga shox qalatib o‘t qo‘ydiribdi. Chol biroz chidab jim turibdi, lekin halok bo‘lishini bilib, yolvora boshlabdi. Qozining buyrug‘i bilan uni daraxt ichidan chiqaribdilar. Qozi savol-javob qilib, haqiqatni bilibdi, soddadil- ning to‘g‘riligi, hiylagarning makri ma’lum bo‘libdi. Chol chekkan azobiga va nomusga chiday ol - may, shu yerning o‘zidayoq jon beribdi. Hiylagarni jazolab, ada- bini beribdilar va otasining jasa- dini yelkasiga orttirib, shaharga jo‘natibdilar. Soddadil esa to‘g‘riligi tufayli hamma tillalarga ega bo‘libdi. 1. Matndan soddadil bilan hiylagarga xos xislatlar tasvir - langan o‘rinlarni topib, qayta o‘qing va solishtiring. 2. Qozi hiylagarning hiylasini qanday aniqladi? Yüklə 3,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|