Türk Dilinde Konuşan Ülkelerin politikasına Destek Fonu Bu kitap Türk Dilinde Konuşan Ülkelerin politikasına Destek
Yüklə 144 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Uca dağa yandan bax, zirvəsinə qalxma, Yaxşı adam haqqında uzaqdan eşit, yaxınına getmə (yaxınlıqda onlar əhəmiyyətlərini itirirlər). 179
Umetov D. “Vadidə buludlar” 1978-ci il, kətan, yağlı boya, 70 x 122 Uca dağa yandan bax, zirvəsinə qalxma, Yaxşı adam haqqında uzaqdan eşit, yaxınına getmə (yaxınlıqda onlar əhəmiyyətlərini itirirlər). 179 180 Qırğız xalqının tarixi həmişə məndə sual doğurur: necə olur ki, tarixin azman kataklizmləri qarşısında, qüdrətli qonşuların əhatəsində balaca bir xalq öz milliliyini, əzəli mədəniyyətini, adət- ənənələrini qoruya bilmişdir? Çoxəsrlik tariximizi təhlil edərkən bir fikrə gəlirəm ki, xalqımız yuxarılardan ona verilmiş hansısa ruhun gücünə malikdir. Bəlkə də ən kritik məqamlarda onu tam tələfatdan təbiət özü qorumuşdur: torpaq, Ala- Toonun yüksək qarlı silsilələri, dərin dərələr, coşğun çaylar, dağ gölləri və Səxavətli Manasın ruhu. Təəccüblüsü odur ki, müstəqillik uğrunda qırğızlarla bərabər bir çox azsaylı xalqlar da mübarizə aparmışlar, amma bu millətlər artıq yoxdurlar, yalnız tarixdə quru adları qalmışdır. Ulularımız nahaq yerə deməyiblər ki: “Min dəfə ölüb-dirilməklə indiki günümüzə çatdıq” Amansız qırğınlar dövrü də olmuşdu, qırğızların kütləvi şəkildə məhv edildikləri zaman da, amma onlar, sanki küldən yaranmmış simurğ quşu kimi, yenə doğulurdular. Qırğızlar əcdadların ruhları ilə, Allahla ünsiyyətdə olarkən aralarında sanki vasitəçi olan Manasın adına and içirmişlər. Qırğızların qeyri-adiliyi ondadır ki, onlar özlərini elə beləcə millət kimi saxlamayıblar, üstəlik bu gün dövlətçiliklərinə də malikdirlər, münbit, bərəkətli torpaqda, gözəl dağların, çiçəklənən hündür dağ çəmənliklərinin əhatəsində yaşayırlar. Düşünürəm ki, çağdaş qırğızların Mərkəzi Asiyanın ən inkişaf etmiş xalqlarından biri olması faktı heç də təsadüfi hadisələr qovuşuğu deyil, qanunauyğunluqdur. Çinə səfərimizi xatırladım. Qırğızıstanın o zamankı xarici işlər naziri Murad İmanəliyev mənə danışdı ki, çinlilər qırğızları “tsziqa” adlandırırlar, bu da tərcümədə “xoşbəxt xalq” mənasını verir. Üstəlik, bu isim çinlilərdə lap qədim zamanlardan, belə desək, qonşuluğumuzun ilk günlərindən mövcuddur. Etiraf edirəm ki, yaxşı mənada heyrətimi gizlədə bilmədim, çünki bu, mənim xalqımı nə dərəcədə dəqiq xarakterizə edirdi. Bizi xoşbəxt xalq adlandıran qonşumuz Çin xalqı necə də düzünü söyləyir! Qırğızlar artıq ona görə xoşbəxtdirlər ki, müxtəlif imperiyaların təzyiqinə, totalitar rejimə, müharibənin dəhşətli gilyotininə, repressiyalara baxmayaraq, xeyirxahlıq, halına acımaq və həssaslığını qoruyub saxlayıban sağ qalmışlar. Bizim millətin dəyəri ondadır ki, qəlbində qəzəb, amansızliq və eqoizm yoxdur. Və o xalqın ki, qəlbində nifrət yoxdur, insanpərvərlik var, – o, vaqiən, xoşbəxtdir. Bəlkə də niyyətin təmizliyi, xüsusi qəlb dincliyi və mehribanlıq bizim xalqımıza böyük dünya xalqları ailəsi arasında özünün layiqli yerini tutmağa rəvac vermişdir. Məgər Yer kürəsinin cənnətməkan guşəsində yaşamaq xoşbəxtlik deyilmi? Məgər sevib-sevilmək, uşaq böyütmək və müxtəlif millətlərlə yanaşı çalışıb onlarla birgə yurdunu və dəstorxonunu, sevincini və kədərini bölmək xoşbəxtlik deyilmi? Məgər əcdadlarımızın ciddi-cəhdlə can atdığı və tarixi rubikonu aşaraq çoxdan gözlənilən müstəqilliyi əldə etmək, ciyər dolusu təmiz azadlıq havasını udmaq, köçəri millətdən böyük intellektual imkanları olan xalqa çevrilmək xoşbəxtlik deyilmi? Həqiqi tariximiz haqqında son söz hələ deyilməmişdir. Amma yaxın keçmişimizə nəzər salmalıyıq, kimliyimizi, haradan gəldiyimizi və hara gedəcəyimizi müəyyənləşdirməliyik. İnsan anadan olanda onun doğum haqqında şəhadətnaməsinə yalnız adı, doğulduğu tarixi və məkan qeyd edilir, təbii ki, onun nəyə görə doğulduğu qeyd olunmur. Sonradan bizim hər birimiz öz həyat yolumuzda doğuluşumuzun məqsədini sübut edirik. Xalq da eynən belə bütün tarixi boyu öz milli doğuluşunun qayəsini dünyaya sübut edərək müəyyən iz qoyur. Əlbəttə, çox istərdik ki, qırğız tarixinin bütün dərin sirlərini öyrənək. Bizim keçmişimiz sanki qapımızı döyərək bizə gələcəkdə zəruri olacaq ruh, ilham, güc, əminlik verməklə özünü xatırladır. Akademik V.V.Bartold yazırdı ki: “Tyan-Şan- Alay massivini arxada qoymaq olmazdı, Şərqlə Qərbi qovuşduran yolu onun başına dolanmaqla salmaq olmazdı”. Ona Makedoniyalı İsgəndər (e.ə. IV əsr) sahib olmaq istədi, ona Li Quan- linin (e.ə. 104-99-ci illər) başçılığı altında U Di çinli döyüşçülər hücum etdilər. Onu Uzaq Şərqin orduları Sudinfan və Van Çjen-syan (e. 654 və 748- ci illəri) qismən zəbt etdilər. Onu Teymur (XIV əsr) və qərbdən gələn Kokand xanları (XIX əsr) işğal 182 etdilər. Lakin bütün bunlara baxmayaraq, Tyan-Şan və Alayın dağ vadilərində daima Orta Asiya əsas çay sistemlərini qidalandıran dağlarının buzlaqları kimi tükənməz qüvvələr gizlənmişdir”. Lakin xoşbəxtlikdən, əcdadlarımız gözəl qırğız torpağını qoruyub mühafizə edə bildilər. Fəxarət hissi keçirirəm ki, həqiqətən də “Qırğızıstan – bizim ümumi evimizdir” şüarı bu gün, sadəcə, gözəl deyilmiş sözlər deyil, günümüzün reallığıdır. Həqiqətən də, bu öz görkəmində inşa edilmiş və orada məskunlaşmış hər bir kəs tərəfindən yaşayış məskəninə çevrilmiş, adı böyük hərflə başlayan Evdir. İndi bu ümumi evimizin tikintisinə kimin daha çox qüvvə sərf etdiyini müəyyən etmək çətindir, amma bir şey aydındır ki, müasir Qırğızıstan – respublikanın vahid xalqını təcəssüm etdirən bütün millətlərin birləşərək əmək sərf etdiyi işin nəticəsidir. Tariximiz bundan sonra da bizə ilham, güc və inam verəcəkdir. İlk qırğız tarixçisivə maarifçisi Osmonalı Sıdık uulu özü özünə sual vermişdi: “Tarixi bilmək nəyə gərəkdir?” Özü də tarixin öyrənilməsinin zəruriliyini aşağıdakı kimi açmışdı: “Hərarətli qəlblə Vətənini sevən igidlər öz xalqlarının tarixini bilməlidirlər. Tarix – ən zəruri elmlərdən biridir”. Əsas odur ki, bütün tarixi boyu qırğız xalqı heç bir zaman öz zehnini, müdrikliyini və milli mənəviyyatını itirməmişdir. Gələcəkdə səhv etməmək üçün keçmişi bilmək lazımdır. Gedilmiş yolu dərk etmək üçün ötənlərə nəzər salmaq gərəkdir. Mənəvi “hücum” gəldiyi zaman ruhən bu günə bağlı olmaq naminə də keçmişi öyrənmək zəruridir. Beləliklə, keçmiş haqqında söz deməyin zamanı gəldi. Aşağıda tariximizin əsas qollarını şərti olaraq yeddi dövrə bölərək onların üzərində dayanmaq istəyirəm. Umetov D. “Vadidə buludlar” 1978-ci il, kətan, yağlı boya, 70 x 122 183 Yüklə 144 Kb. Dostları ilə paylaş:
|