Тузувчилар

 

---

79 
11 BOB 
Yopishqoq qatlam. Gidravlik silliq va g‘adir budur o‘zan devori. 
Turbulent harakatlanayotgan oqimning harakatdagi kesim bo‘ylab taqsimlanishi
. 
Yopishqoq qatlam.
Buni kuzatish uchun 11.1-rasmda ifodalangan AV harakatdagi 
kesimda o‘rtacha tezlik taqsimlanishi epyurasini ko‘rib chiqamiz. Tajriba natijasiga 
asoslanib, bu epyurani quyidagicha tavsiflash mumkin: 
1) 
VA
chiziq bo‘ylab devor yaqinida
 u
tezlik o‘sadi, ya’ni 
du
dn
gradiyent katta tezlikka ega 
bo‘ladi.
2) 
Devordan uzoqroq masofada 
u
kattalik nisbatan sekin o‘zgaradi, ya’ni 
du
dn
kattalik 
kichik qiymatga ega bo‘ladi. 
Suyuqlikni ranglash yordamida kuzatish mumkinki, suyuqlik oqim markazidan 
uning yon tomonlariga va aksincha yon tomondan markaziy qismga o‘tib, aralashib turadi. 
Shu sababli, ya’ni turbulent aralashish hisobiga oqimning turbulent tartibdagi harakatida 
laminar tartibdagi harakatga nisbatan tezlik taqsimlanishi markaziy qismda tekis bo‘ladi. 
Agar napor ostidagi laminar tartibli harakatlanayotgan oqimning o‘rtacha tezligini 
(

) 
quvur o‘qi bo‘yicha tezligiga 
(u
max
)
nisbati 
5
,
0

м аx
u

ga teng bo‘lsa, tajribalarda 
turbulent tartibdagi harakatda 
90
,
0
70
,
0


маx
u

ekanligi isbotlangan. 
11.15 chizma. Turbulent harakatda (o‘rtacha) tezliklar epyurasi;

 
- yopishqoq qatlam qalinligi 
Bu munosabatni o‘zan devori g‘adir-budurligiga bog‘liqligini ta’kidlab, bundan 
tashqari 
Re
Reynolds sonining o‘sishi bilan ortishini kuzatish mumkin. 
L.Prandtl tadqiqotlari natijalari turbulent harakatlanayogan oqimning zarrachalari 
tezligi devor yaqinida nolga tengligini ko‘rsatdi. Shu natijaga asosan, xulosa qilish 
mumkinki, o‘zan devori yaqinida 

yupqa qalinlikdagi qatlamda tezlik nihoyatda kichik 
bo‘lib, unda laminar tartibdagi harakatga yaqin harakat mavjud bo‘ladi. Bu qatlam 
yopishqoq yoki laminar qatlam deyiladi.
Bu qatlam chuqurlikning mingdan bir qismini tashkil qilib, uni mashtabsiz 
ko‘rinishi 11.1-rasmda keltirilgan. 

---

80 
Oqimning turbulent yadrosi deb ataluvchi yopishqoq qatlam oralig‘ida o‘tish 
bo‘laksi mavjud bo‘lib, unda tezlik tebranishi keskin kamayadi.