Узбекистон республикаси олий ва урта

5.4. Fitopatogen mikroorganizmlar. 
O`simlikning kasalligini keltirib chikadigan mikroorganizmlarga fitopatogen 
mikroorganizmlar deyiladi. Bakteriyalar keltirib chikaradigan kasallik bakterioz deb 
ataladi. 
Puch donning paydo bulishi yoki donning kovjirab kolishi kabi kasalliklar 
bakteriozga misol bo`ladi. (Makkajuxorining kora kukunga aylanishi fitopatogen 
mikroorganizmlarning ta`siridir). 
Zamburug`lar keltirib chikariladigan kasallikka mikoz deb ataladi. 
Bakteriya va zamburug`lardan tashqari fitopatogenlarga viruslar har kiradi. 
Ko`pgina fitopatogenlar saqlash davrida ko`paymaydi. Lekin ularning 
keltiradigan zarari usayotganda boshoqda paydo bo`ladi. 
5.5. Patogen mikroorganizmlar. 
Donda tasodifan uchraydi. Bu guruh orasida fakat odam organizmi uchun 
harakterli bo`lgan mikroorganizmlar hamda xayvon va odam organizmlari uchun 
harakterli bo`lgan mikroorganizmlar uchraydi. Bu mikroorganizmlar tufayli sibir 
yazvasi, tuberkulyoz, brusellyoz, sapa kabi kasalliklar vujudga kelishi mumkin. 
Patogen mikroorganizmlar donga tuprokdan yoki kasal va infektsiya tashuvchi 
xayvonlardan utib kolishi mumkin. Donning tuprokdan zararlanishi hosilni 
yigishgacha yoki uni yigib olish vaktida utib kolishi mumkin. Patogen mikroblarning 
ko`pgina turlari tuprokda kiska vakt umr kechiradilar. Agar ular tuprokka organik 
ugitlar bilan tushgan bulsa, hosilni yigib olish paytiga kelib nobud bo`ladilar. 
Tuprokdan donga stolbnyak, gazli gangrena, tuberkulyoz va boshqa kasalliklarni 
keltirib chikaruvchi mikroblar utadi. 

---

33 
Don massasiga kasal yoki sog xayvonlardan mikroorganizmlar don qishloq 
xo`jalik dalalarida e`tiborsiz saqlash natijasida utib koladi. Bu sharoitda donga sapa, 
yukumli minengit, bkumli anemiya, tulyaremiya va boshqa kasalliklarni keltirib 
chikaradigan mikroblar tushadi. 
Patogen mikroorganizmlar bilan kasallangan don turkumiga qarshi karantin 
choralar kullaniladi.