Üzeyir hacibəYLİ
Yüklə 5,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- AYRI SÖHBƏT
- MƏZHƏKƏ
__________________Milli Kitabxana___________________ 367
Dedi: - Ay buz, sən nə zalımsan? Buz dedi: - Mən zalım olsaydım, gün məni əritməz idi! Dedi; - Ay gün, sən nə zalımsan? Dedi: - Mən zalım olsaydım, üstümü bulud almazdı! Qərəz bulud da bir başqasına zalım deyir, axırda hamıdan zalım pişik çıxır. Amma hər kəs nağılın axırınacan eşitməsə, təəccüb qalar ki, qarının yıxılmağının pişiyə nə dəxli var? İndi müsəlman qəzetlərinin bağlanmağında hər kəs bir tərəfi müqəssir hesab edir. Biz də başlayaq soruşmağa, görək təqsirkar kimdir? - Ay əmələlər, niyə tətil elədiniz, siz nə zalımsız?! - Biz heç zalım deyilik, Bizim zəhmətimiz çox, məvacibimiz az, xərcimiz çatmır. Qəzetçilər zalımdırlar ki, məvacibimizi artırmırlar. - Ay
qəzetçilər, siz nə zalımsınız? Niyə əmələlərin məvacibini artırmırsınız? - Biz zalım deyilik. Zalım millətimizdir, əgər millətimizin yüzdən biri qəzet oxusa, Qafqazda yarım milyon müştərimiz olardı. Onda biz də əmələyə nə qədər məvacib istəsəydilər verə bilərdik. - Ay millət, siz nə zalımsınız, niyə qəzet oxumursunuz? - Biz zalım deyilik, bizim savadımız yoxdur ki, qəzet oxuyaq!!! - Bəs niyə uşaqlıqda məktəbə getmədiz ki, savadsız olduz? - Getmişik, hamımız uşaqlıqda məktəbə getmişik və beş-altı il də "Əlif zirən" demişik. Bununla belə indi yenə heç zad bilmirik. - Bəs niyə özgə millətlərin uşaqlarını hankı biri üç gün məktəblərinə gedirsə, öz dilində hər cür oxumaq, yazmaq bilir? - Onların öz dilinə görə asanca əlifbaları var, məktəbə getməmiş elə evdə də öz özündən hürufları tanıyırlar. Zalım bizim əlifbamızdır! Doğrudan da belədir. Billah belədir! Qəzetlər yerimir camaatın savadsız olmağına görə. Camaat savadsızdır əlifbamızın pisliyinə görə. Məni dünyada bir şey çox yandırır. Məsələn, üləmaya söz demirik, çünki vərəsəyi-ənbiyadırlar; Seyidə söz demək olmaz. - Zaçem? - Çünki əksəri övladi-peyğəmbərdirlər: falçıya söz demək olmaz, cındıra söz demək olmaz, çünki müsəlmanıq, etiqadımızda cin var. Bircə bilmirəm bu ərəb əlifbası nədir ki, tovqilənət olub keçib boğazımıza?! Niyə cəsarət edib onun boynunun ardından vurub, salınırıq eşiyə?.. Ay canım, yenə dualar üçün, ərəb yazıları üçün, şəriət işləri üçün ərəb əlifbası olsun da. Axır belə bizim bu öz türk dilciyəzimizə yara- yan bir əlifba düzəltsək, yəni qiyamət qopar? Qafqazda sənə yüz min bisavad müsəlman göstərim ki, nə məktəb görüb və nə uşqol. Amma tamam
__________________Milli Kitabxana___________________ 368
migədanların və restoranların qapısında vivcskaları və içərisində stolların nömrələrini oxuyurlar və bir yerə məktub göndərəndə paketin üstünü də özləri yazırlar. Rusca qəzetlərin hüruflarını da oxuyurlar. İntəha dilini başa düşmürlər. Nə olar, yəni biz də öz dilimiz üçün bir elə asan və hər səslərimizə görə bir hərfi olan əlifba düzəltsək, onda ərəblər gəlib bizi Qafqazdan qovarlarmı? Yainki bir günahi-kəbir etməmiş olarıq. Görəsən təzə müəllimlərimiz o qədər kordurlar ki, bu böyüklükdə nöqsanı görmürlər? Əyər görürlər, bə nə üçün dinmirlər. Hər kəs mərc gəlir gəlsin, bu gün siz mənə öz türk dilimizə yarayan mükəmməl bir əlifba verin, on ildən sonra mən sizə tək Qafqazdan yarım milyon qəzet müştərisi verirn. Hə, əyər hünərin var, gəl mərc eləyək. Onda bilərsiz ki, müsəlman qəzetlərinin bağlanmasına səbəb nə əməldir, nə qəzetçilər, nə camaat Qarı nənənin buz üstündə yıxılmağına səbəb pişikdir. Qəzetlərin bağlanmağına səbəb əlifba! Di gol büz dodaqlarını, gül nə qədər güləcəksən!
M ə şə d i D a d a ş. Kəblə Qasım nə belə dərin fikrə cumubsan? K ə b l ə Qasım. Ay Məşədi, ovqatım nəhayətdə çox təlxdir. Məşədi Dadaş. Niyə bala, sənə nə olub ki, səhərdən sımsırığını sallamısan? K ə b l ə Qasım. Daha nə olacaq. Bundan sonra evimiz yıxılıb, qapımız bağlı qalacaq; balalarımız da çöllərdə səfil-sərgərdan dolanacaqlar. Ax, ax, Allah baisin evini yıxıb, balalarını mənim balalarım kimi çöllərdə qoysun. M ə ş ə d i Dadaş. Kişi, nə çox ahu-zar eləyirsən? Nə olub sənə məgər? Olmaya şəhər dumasının yaman günlərinə və camaatın sahibsizliyinə belə ağlayırsan? Yoxsa şəhərimizdə təzə açılan bankın üzvləri sənə də kredit (etibar) açmaq üçün kəlləqənd təmənnasında olublar? Olmaya haman ağalar oranı da şəhər idarəsinin. Kökünə salmaq istəyirlər ki, guya... gərək onlara baş əyilsin? Ay kişi! Niyə dinmirsən? Görünür ki, dərdin lap yekədir? (Kəblə Qasım ağlayır.) A kişi, bir deginən görüm axır sənə nə olub? Olmaya keçən gün "Məktəbi- xeyriy- 368
yə"də imtəhan üstündə bir-birilə boğuşan müəllmlərin, "müdir"lərin halı səni ağladır? K ə b l ə Qasım. Ay başına dönüm, Məşədi Dadaş, iş elə budur da! Belə bu gün oğlum məktəbdəıı gəlib, çəkməsini atdı taxçaya, sonra da başladı özünü yerdən yerə sürtməyə. Mən və uşağın anası uşağı güc ilə ovudandan sonra
__________________Milli Kitabxana___________________ 369
soruşduq ki, balam nə olub? Dedi ki, ata, bu gün uçitellərimizin ikisi də, məktəbin qeyrətli komisiyonlarına ültimatom veribiər ki, ya gərək onlardan birisi məktəbə müdir olsun, ya da ki, üç günə kimi məktəbi bağladacaqlar. İndi mən də bundan ötəri ağlayıram ki, balalarımız çöldə qalacaqlar. Daha müəllim tapılmayacaq, uşaqlarımız da quli-biyabani olacaqlar. M ə ş ə di Dadaş. Kişi, elə bu? K ə b l ə Qasım. Bəs bu azdı? M ə ş ə di Dadaş (bir az fikirdən sonra), Doğrudan da. Filankəs ilə mən də fikirləşirəm ki, bu çox böyük bədbəxtlikdir; Allah axırın xeyir eləsin! İkisi. Amin!
Kəndlinin biri buğdasını, baramasını aparıb bazarda dəyər-dəyməzinə satıb bir dənə at, bir dənə eşşək və əyninə də bir dəst paltar alıb, evinə tərəf gedirdi.... Bir nəfər bəy bunu gendən gördü və təəccüb elədi ki, kəndlinin həm atı var, həm də eşşəyi. Daldan kəndliyə yaxınlaşıb başına elə bir qapaz saldı ki, kəndli ancaq bir saatdan sonra ayıla bildi və ayılandan sonra da baxıb gördü ki, eşşək yoxdur. Yasavul kəndlinin atına baxıb şikayətinə qulaq asdı, amma şikayət "haqqı"az olduğuna görə, kəndliyə bir neçə dənə qamçı çəkdi və dedi: -- Bağla atını burada, get ətrafı gəz, bəlkə eşşəyin tapıla. Kəndli atını yasavula tapşırıb, eşşəyi axtarmağa getdi. Çox gəzdi, çox dolandı, hərçənd bəyin qapısında bir eşşək gördü ki, öz eşşəyinə çox oxşayırdı, amma o cürə şeyləri fikrinə gətirməyə cürət eləmədi. Və qayıtdı ki, bəlkə yasavul bir kömək eləyə, amma nə yasavuldan və nə atdan bir nişan da görmədi. Kəndli xofa düşdü, elə bildi ki, bunlar hamısı yuxudur. Onun üçün özünü çimdiklədi ki, ayılsın, amma gördü ki, xeyr, yatmayıbdır. Bikef və bidamaq bir çayın qırağında oturub evinə qayıtmağa utanırdı. Gördü ki, bir nəfər sarıqlı gəlir. Kəndli durub ikiqat əyildi və yenə bidamaq yerinə oturdu. Sarıqlı dedi: -- Nədir ki, belə bidamaqsan?
Kəndli ağlaya-ağlaya əhvalatı nəql elədi. Sarıqlı bunun təzə libasına diqqət yetirib dedi: -- Mən sənə əlac edərəm. Yüklə 5,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|