Yer tuzishning ilmiy asoslari

Yer tuzishning ijtimoiy - iqtisodiy nazariyasini birinchi bo‘lib
ishlab ehiqqan P .N .P er sb in bu t o ‘g ‘rida shunday yozgan edi:
«Uiraman aytish mumkinki, x o ‘jalik tarmoqlarining har xil ekstensiv
tizimiariga... kam mehnat sarflari va ishlab chiqarish vositalari bilan
foydalaniladigan yer turlari k o ‘p bo‘lgan va ularning tarqoqligi,
maydonlarining katta o ‘lchainlari bilan tavsiflanadigan, hududni
tashkil etishning ekstensiv turlari mos keladi. Xo'jalikning intensiv
tizimlariga katta xarajatlar bilan foydalaniladigan yerlar tarkibida
ko'p bo‘!ganIigi va ular qishloqlarning yonida jamlanganligi, nisbatan
kichik oMeiiamiari bilan ajralib turadigan hududni tashkil etishning
in te n s iv tu r la r i m o s k e la d i» . ( П .П е р ш и н . С о ц и а л ь н о -
экономическая теория землеустройства (Введение в экономику
землезстройства / / На аграрном фронте. 1925 № 5 -6 . 49 б.).
Shunday qilib, yer tuzish k o ‘p qirrali ijtim oiy - iqtisodiy 
mazm unga ega. Yer tuzish fani iqtisodiy fanlar turkum iga kiradi, 
iqtisodiy qonunlar ta ’sirini va ularning yerdan foydalanish jarayonida 
nam oyon bo'lish shakllarini oi'ganadi, shular asosida ijtimoiy ishlab 
chiqarishda va uning tarkibiy qismlarida hududni tashkil etishning 
qonuniyatlarini ochadi.
Tom m a‘noda yer tuzish, yerlarni taqsimlashda va undan foydala- 
nishda belgili tartib o ‘rnatishdan iboratdir; bu tartib hududni va yer
61

---

bilan ajralmas b o g iiq ishlab chiqarish vositalarini mos ravishda tashkil 
etishda namoyon bo ‘ladi. Ham m a ijtimoiy - iqtisodiy hodisalar dinamik 
xarakterga ega bo'lganliklari sababli, 
yer tuzish
- 
bu ja m iya t ishlab
chiqarish kuchlari va ishlab chiqarish munosabatlari rivojlanishi talab