obyekti sifatida foydalanishni va m uhofazalashni tashkil etishdan,
ham da ishlab chiqarish va ijtim oiy m asalalarni yechish uchun
h u d u d n i tu z ish d a n iborat. Yer tuzish qishloq xo'jaligi ishlab
c h iq a ris h in i ta sh k il etish b ilan o rg a n ik b o g ‘la n g an , b o sh q a
tarm o q lard a esa kam roq darajada bog‘langan; u ishlab chiqarish
jaray o n larin i am alga oshirish uchun hududiy asosni ham yaratadi.
N ih o y a t, h a r q a n d ay k o rx o n a, m uassasa,
ta sh k ilo t, faoliyat
k o 'rsatish i va o ‘z vazifalarini bajarishi uch u n yer uchastkasi -
yerdan foydalanishi zarur, u yer tuzish yordam ida tashkil etiladi;
shuning u c h u n yer tuzish iqtisodiy jih atd an ishlab chiqarishni
joylashtirish m asalalari bilan cham barchas bog‘liq.
H u d u d n i tashkil etishning b a rc h a
shakllari va elem en tlari
(chegaralar, m aydonlar, shakllar, yer uchastkalarining joylashishi,
tarkibi) ishlab chiqarishni tashkil etish shakllari va talablariga, uning
rivojlanishi va sam aradorligining oshishiga
ham da undan oqilona
foydalanishni va uni muhofaza qilishni albatta ta ’minlash bilan ishlab
chiqarish jarayonlarini bajarish texnologiyalariga to ‘la mos kelishi
kerak. Shu m aqsadda ayrim uchastkalarga ma.'lum m aydon va shakl
beriladi, joylarda qutb tom onlariga nisbatan joylashishi belgilanadi.
Bular ham m asi avvalo yerdan foydalanishning tu rg ‘un iqtisodiy
natijalariga erishish uchun qilinadi.
Yer tuzishning aham iyatli tom onlaridan biri - u ham m a vaqt
huquqiy m azm unga ega. Yer m ulkdorlari, yer egalari va yerdan
fo y d alan u v ch ilarn in g m a ’lum yer uchastkalariga
h u q u q lari va
m ajburiyatlari ham d a bu uchastkalardan foydalanish tartibi va
xarakteri, bundan kelib chiqadigan shaxslarning o ‘zaro majburiyatlari
belgilanadi. Q onunda belgilangan tartibda yer uchastkalariga huquq
beriladi, bu huquqni tasdiqlovchi hujjat tayyorlanadi va beriladi.
Yer tuzishni o ‘tkazishning va unga kiradigan ishlar tarkibining beigili
tartibi ham mavjud.
Yer tuzishning huquqiy asosi o ‘ziga qonunlar va qonun asosidagi
aktlam i olgan yer qonunehiligi hisoblanadi.
Qonun bu m amlakat qonun chiqaruvchi yuqori organi yoki
fuqarolaming to ‘g ‘ridan-to‘g ‘ri ovoz berishi (referendum) bilan qabul
qilingan va eng asosiy ijtimoiy (shu jumladan, yer) munosabatlarini
tartibga soluvchi me ’yoriy aktdir.
Q onun boshqa m e’yoriy aktlarga
nisbatan huquqiy kuchga ega, bu quyidagilarda ko‘rinadi:
104
• B archa qonu n n i toMdiruvchi aktlar (farm onlar, qarorlar,
farm oyishlar, buyruqlar va boshqalar) mavjud qonunlarga to ‘la mos
b o ‘lishlari kerak;
• Q o n u n
f a q a t
o l i y
q o n u n
c h i q a r u v c h i
o r g a n
(re fe re n d u m d a qabul q ilin g a n la ri - faq at re fe re n d u m b ila n )
to m o n id a n b e k o r q ilin ish i, b o sh q a h a r q a n d ay m e ’yo riy akt
q o n u n b ila n o ‘z g a rtirilish i m u m k in ;
• Yer m unosabatlarini
tartibga solish, korxonalar, tashkilotlar,
muassasalar va fuqarolarning huquqlarini amalga oshirish bo ‘yicha
barcha organlar faoliyati bu sohada m am lakat qonunlari bilan mos
tarzda amalga oshiriladi.
Davlat yer tuzum ining asoslarini belgilovchi eng aham iyatli
qoidalar O 'zbekiston Respublikasi K onstitutsiyasida keltirilgan.
Boshqa qonunlardan yer tuzish uchun birinchi ciarajali ahamiyatga
0 ‘zbekiston Respublikasi «Yer kodeksi» ega.
Yüklə
Dostları ilə paylaş: