Zavər Qafarov, Ataxan Əbilov Beynəlxalq xüsusi hüquq Yenidən işlənmiş ikinci nəşr Bakı ~ Qanun 2007
Yüklə 2,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- § 5. lieynəİxalq hava daşımatan
- § 6. Beynəlxalq avtomobil daşımaları
§ 5. lieynəİxalq hava daşımatan pozulması nəticəsində dəyən zərər üçün və daşıma zamanı gecikmə nəticəsində dəyən zərər üçün, habelə baqajın və ya yükün itməsi, ça- tışmaması və zədələnməsi üçün cavabdehdİ, bu şərtlə ki, zərər dəyməsinə səbəb olmuş hadisə baqajın və ya yükün yerdə, yaxud hava gəmisində daşıyıcının mühafizəsi altında olması zamanı baş versin; daşıyıcı baqajın və ya yükün daşınması zamanı gecikmə nəticəsində dəyən zərər üçün də cavabdehdir. Əgər daşıyıcı zərərçəkən şəxsin təqsirinin zərər dəyməsinə səbəb olduğunu və ya şərait yaratdığını sübut edərsə, məhkəmə onu nəzərdə tutulmuş məsuliyyətdən azad edə bilər və ya bu məsuliyyəti məhdudlaşdıra bilər. Sərnişin daşınması zamanı daşıyıcının hər bir sərnişin qarşısında zərər üçün məsuliyyəti hava daşımaları zamanı məsuliyyət haqqında Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq müqavilələrində müəyyənləşdirilən hədlə məhdudlaşdırılır. Zərərin ödənilməsi vaxt- aşın ödənişlər şəklində müəyyənləşdirilə bilər, həm də bu ödənişlərin kapitallaşdınimış məbləği göstərilən həddən yuxan ola bilməz. Baqaj və ya yük daşınması zamanı baqajın və ya yükün hər kiloqramı üçün daşıyıcının məsuliyyəti hava daşımaları zamanı məsuliyyət haqqında Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq müqavilələrində müəyyənləşdirilən hədlə məhdudlaşdırılır, göndəricinin baqajı və ya yükü daşıyıcıya elan olunmuş dəyərlə təhvil verdiyi hal istisna edilir. Bu halda daşıyıcı elan olunmuş dəyərin həqiqətdə vurulmuş zərərdən yüksək olduğunu sübut etməsə, məsuliyyət elan olunmuş dəyər məbləğində müəyyənləşdirilir. Baqajın və ya yükün bir hissəsi, yaxud bunların içərisində olan hər hansı bir əşya itdikdə, çatışmadıqda, zədələndikdə və ya çatdırılma müddəti ötürüldükdə əvəzinə ödənilməsi məbləği müəyyənləşdirilərkən yalnız həmin yerin və ya yerlərin ümumi çəkisi (kütləsi) nəzərə alınır. Lakin baqajın və ya yükün bir hissəsinin, yaxud onların içərisində olan hər hansı bir əşyanın itməsi, çatışmaması, zədələnməsi, yaxud çatdırılma müddətinin ötürülməsi eyni baqaj qəbzinə və ya yük qaiməsinə daxil edilmiş digər yerlərin dəyərinə təsir göstərdikdə. 223 Fosİl 12. Beynalxalq daşımalar zərərin ödənilməsi məbləği müəyyənləşdirilərkən bütün bu yerlərin ümumi çəkisi (kütləsi) nəzərə alınır. Sərnişinin yanında olan əşyalann itməsi, çatışmaması və ya zə- dələnməsi üçün daşıyıcının məsuliyyəti hava daşımalan zamanı məsuliyyət haqqında Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq müqavilələrində müəyyənləşdirilmiş hədlə məhdudlaşdmlır. Baqaj və ya yük etirazsız alındıqda güman edilir ki, bunlar lazımi vəziyyətdə və daşıma sənədinə müvafiq surətdə çatdırılmışdır, bir şərtlə ki, bunun əksi sübut olunmasın. Zərər vurulduqda baqajı və ya yükü almaq hüququna malik olan şəxs zərəri aşkara çıxaran kimi dərhal daşıyıcıya yazılı pretenziya verməlidir, lakin bu pretenziya baqajın alındığı gündən ən çoxu 7 gün və yükün alındığı gündən ən çoxu 14 gün keçənədək verilməlidir. Çatdınima müddəti ötürüldükdə pretenziya baqajın və ya yükün alıcının sərəncamına verildiyi gündən ən çoxu 21 gün keçənədək verilməlidir. Baqaj və ya yük İtirildikdə daşıyıcıya pretenziyalar hava gəmisinin mənzil başına çatdığı və çannalı olduğu gündən, yaxud daşımanın dayandırıldığı gündən iki İl keçənədək verilməlidir. Yuxanda göstərilən müddətlərdə yazılı pretenziya verilmədikdə daşıyıcıya iddia verilə bilməz. Daşıyıcıya beynəlxalq hava daşımasından irəli gələn iddialar hava gəmisinin mənzil başına çatdığı və ya çatmalı olduğu gündən, yaxud daşımanın dayandırıldığı gündən ən çoxu iki il keçənədək daşıma idarəsinin yerləşdiyi ərazidəki məhkəməyə verilir. § 6. Beynəlxalq avtomobil daşımaları Beynəlxalq avtomobil daşımaları üçün vacib olan əsas şərtlərdən biri universal səviyyədə vahid yol nişanlann və vahid yol hərəkəti qaydaların müəyyən edilməsidir. Bununla əlaqədar olaraq 1949-cu ildə BMT-nin yol hərəkəti üzrə Cenevrədə keçirilən kon- 224 S 6. Beynəlxalq avtomobil daşımaları fransında "Yol hərəkəti haqqında" Konvensiya və "Yol nişanları və siqnallan haqqında" Protokol (1968-ci il redaksiyasında qüvvədədir) qəbul edilmişdir. Bu sənədlərdə avtonəqliyyat vasitələrinin texniki vəziyyəti, sürücülərə irəli sürülən tələblər, sürücülük vəsiqələrinin qaydaları və s. məsələləri tənzimləyən müddəalar öz əksini tapmışdır. Avtomobil nəqliyyatında yükdaşımanın şərtləri 1956-cı il “Yüklərin beynəlxalq yol daşımaları müqaviləsi haqqında’’ Cenevrə konvensiyası ilə tənzimlənir. Həmin Konvensiya yüklərin yollarla beynəlxalq daşınmasının vahid şərtlərini müəyyən etmək məqsədi İlə qəbul edilmişdir. Konvensiyada əsasən maddi hüquq normaları nəzərdə tutulmuşdur. Bu, hər şeydən əvvəl, qaimənin tərtib edilməsini tənzimləyən və tərəflərin məsuliyyətinin əsaslarını müəyyən edən normalara aiddir. Bununla yanaşı bəzİ fakültativ xarakterli məsələlər Konvensiyada nəzərdə tutulmuş kollizion normalar vasitəsilə həll edilir. Məsələn, Konvensiyanın 32-ci maddəsinin 3-cü bəndinə görə məhkəməyə müraciətlə əlaqədar iddia müddəti ilə bağlı məsələlər məhkəmənin qanunu ilə müəyyən edilir. 51 maddədən ibarət olan Konvensiya aşağıdakı məsələləri tənzimləyir: 1) daşıma müqaviləsinin bağlanması və icrası; 2) daşıyıcınını, yük göndərənin, yük alanın məsuliyyəti; 3) daşımalar ilə bağlı mübahisələrin məhkəmə aidiyyatmın müəyyən edilməsinin və pretenziyaların təqdim edilmə qaydalarının tənzimi. Avtomobil daşımaları sahəsində qəbul edilmiş universal beynəlxalq konvensiyalardan başqa regional sazişlər də mövcuddur. Məsələn, Avropa ölkələri arasında yüklərin daşınma şərtlərini müəyyən edən 1956-cı ildə qəbul edilmiş “Yüklərin beynəlxalq yol daşımaları müqaviləsi haqqında” Konvensiya, 1970-ci il “Beynəlxalq 225 Yüklə 2,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|