Ziyaos-salehin az ziaossalehin ir

Ziyaos-salehin

                                                                               

az.ziaossalehin.ir

 

 

_

  MəNDəN  BIR  şEY  YAZMAYıN.  HəR  KəS  QURANDAN 

BAşQA  BIR  şEY  MəNDəN  YAZARSA  ONU  ARADAN 

APARSıN

)1(

_ . 

Əbu Bəkrin xilafəti dövründə hədis yazılışının qadağan edilməsi 

Əbu Bəkr Rəsuli-Əkrəmin (s) vəfatından sonra camaatı bir yerə 

yığdı və dedi: 

“Siz, Peyğəmbərdən (s) hədislər nəql edirsiniz. Bəzən aranızda 

ixtilaflar baş verir. Əgər iş belə getsə, gələcəkdə müsəlmanlar 

çox  möhkəm  və  şiddətli  ixtilaflara  düçar  olacaqlar.  Bu 

səbəbdən, bu gündən etibarən Peyğəmbərdən (s) heç bir hədis 

səh:57 

 

1

-

 [

1

“ . ]

Ət-təsbitu fil-hədis” Bu hədisin uydurma və qondarma 

olmasına açıq dəlil budur ki, birinci xəlifə (Əbu Bəkr) və ikinci 

xəlifə  (Ömər)  bu  hədisə  əməl  etməmişlər.  Çünki,  sonrakı 

səhifələrdə  gələn  mətləbə  diqqət  etsəniz  görərsiniz  ki,  bu  iki 

xəlifə hədislərin yazılma və yayılmasının qarşısını almaq üçün 

boş  və  mənasız  dəlillər  gətirmişlər.  Əgər  həqiqətən  hədisin 

yazılmasında Peyğəmbər (s) tərəfindən belə qadağa var idisə, 

onlar öz hədəflərinin və planlarının irəli getməsində o hədisdən 

yaxşı  istifadə  edərək  bəhrələnə  bilərdilər.  Bundan  əlavə, 

Peyğəmbər (s) belə əmri, hədis yazmamaq barədə vermiş olsa 

böyük  alimlər  məs:  Malik  “Məvəttə`”  adlı  hədis  kitabının 

sahibi  və  Əhməd  ibn  Hənbəl  “Musnəd”  kitabının  sahibi  və 

“Sihah, Sunən və Məsanid” kimi kitabların sahibləri o Həzrətin 

(s) əmrinin qarşısında müxalifətçilik etmiş olurlar. Bu da başqa 

bir dəlildir ki, əhli-sünnə məzhəbinin alimləri də bu hədisi ya 

---

Ziyaos-salehin

                                                                               

az.ziaossalehin.ir

 

 

kökündən  qəbul  etmirlər  və  ya  xüsusi  bir  yerə  aid  olduğunu 

bildirirlər . 

nəql  etməyin.  Əgər  sizlərdən  bir  kəs  sual  soruşarsa  deyin  ki, 

bizimlə  sizin  aranızda  həmin  Quran  kifayət  edər  və  bəsdir. 

Onun halalını halal və haramını isə haram bilin.

)1(

 

Aişə  deyir:  Atam  (Əbu  Bəkr),  Peyğəmbərdən  (s)  500  hədis 

yazaraq  toplamışdır.  Bir  gecə  gördüm  ki,  yatağında  çox 

narahatdır.  Onun  narahatlığı  məni  də  narahat  etdi.  Səhər 

açılanda narahatlığının səbəbini soruşdum. 

Dedi:  Qızım! Sənin  yanında olan hədisləri  mənə  gətir. Sonra 

əmr  etdi  bir  od  qaladılar.  Hədislərin  hamısını  yandırdı.  Bu 

əməli özü belə izah etdi: “Qorxuram öləm və bu hədislər sənin 

yanında  qalsın.  Bəlkə  onların  içində  elə  hədislər  vardır  ki, 

onları etimadlı şəxslərdən nəql etmişəm. Lakin, mümkündür ki, 

onlar saleh insanlar olmasın və onların səhvlərinin məsuliyyəti 

mənim üzərimə düşsün

)2(

”. 

Həqiqət burasındadır ki, xəlifənin bu əməli bir tərəfdən öz sözü 

ilə hədis nəql etməyi qadağan olunmasını elan etmiş və başqa 

cəhətdən  isə  əməli  surətdə  500  hədis  yazdıqdan  sonra  onları 

oda  ataraq  yandırmışdır.  Görəsən  bu  əməl  müsəlmanlarda, 

hədis  əzbərləyənlərdə  və  söyləyənlərdə  hansı  əks  təsirləri 

qoydu və ya arzuolunmaz nəticələr verdi? Nəticə belə oldu ki, 

təqribən üç il müddətində Əbu Bəkrin xilafəti dövründə hədis 

yazmaq  və  nəql  etmək  qadağan  olundu.  Müsəlmanlar  təkcə 

Qurana, onun təfsiri və izahı olmadan diqqət etdilər. Xəlifənin 

bu  əmri  verməkdə  məqsədi  guya  müsəlmanların  bütün 

bəhslərini Qurana yönəltmək idi. 

Ömərin xilafəti zamanı hədis nəqlinin qadağan olunması 

---

Ziyaos-salehin

                                                                               

az.ziaossalehin.ir

 

 

Ömər  ibn  Xəttabın  on  illik  xilafəti  dövründə 

)3(

yürütdüyü 

qəzəbli siyasət nəticəsində hədis yazmaq və söyləmək qadağan 

edildi. 

səh:58 

 

1

-

 [

1

“ . ]

Təzkirətul-hifaz”, 1-ci cild, səh. 3 ;  

2

-

 [

2

“. ]

Təzkirətul-hifaz”, 1-ci cild, səh. 5 ;  

3

-

 [

3

 . ]

Ömərin xilafəti on il altı ay və dörd gün olmuşdur . 

İkinci  xəlifə  nəinki  hədis  yazmağa  və  söyləməyə  qadağa 

qoydu,  hətta  bu  işin  icra  olunmasında  zor  tətbiq  etməkdən 

çəkinmədi.  Tanınmış  səhabə  Qerzət  ibni  Kəb 

)1(

belə  deyir: 

“Ömər  bizi  İraqa  tərəf  yola  salmaq  istədiyi  zaman,  özü  bizi 

“Sərar-

)2(

”a kimi ötürdü. Yol arasında bizdən soruşdu: 

-

  Bilirsiniz  sizi  nəyə  görə  yola  salıram?  Dedik:  Bizə  hörmət 

etdiyin üçün! Dedi: Bəli, amma burada başqa bir mətləb də var. 

O da budur ki, siz elə bir yerə gedirsiniz ki o şəhərin əhli Quran 

oxumaqla  məscidləri  və  oranın  mühitini  zinətləndirmişlər. 

Hədis  söyləyib  onları  Quran  tilavətindən  saxlamayın.  Quranı 

gücləndirin  və  onunla  birgə  heç  bir  kəlməni  və  ya  hədisi 

dilinizə  gətirməyin.  Peyğəmbərdən  (s)  olan  rəvayətləri  az 

danışın. Mən də sizin bu işinizdə sizə şərik, sizinlə həmkar və 

bu əməldə sizi müdafiə edərəm. 

Elə ki, Qerzət ibn Kəb Kufəyə daxil oldu. Ondan Peyğəmbərin 

(s) hədislərindən və kəlamlarından söyləməsini istədilər. Qerzə 

---