Ziyaos-salehin az ziaossalehin ir

Ziyaos-salehin

                                                                               

az.ziaossalehin.ir

 

 

Nişapur şəhərində keçirilən elmi məclisdə bir hədis müzakirə 

olunmağa başlandı. Müslim o hədis barədə məlumatı olmaya-

olmaya  öz  şəxsi  nəzərini  dedi.  O,  mənzilinə  getdikdən  sonra 

həmin  hədisin  barəsində  araşdırma  apardı.  Dostlarından  biri 

onun  üçün  böyük  bir  qabda  xurma  göndərmişdi.  Müslim  o 

hədisi tapmaq üçün gecəni səhərə qədər yatmadı. Öz yuxusunu 

dağıtmaq  üçün  bəzən  xurmalardan  yeyirdi.  Bir  də  ayılanda 

gördü  ki,  səhər  açılıb.  Hədisi  tapanda  artıq  xurmalar  da 

qurtarmışdı.  Xurmaların  təsiri  nəticəsində  xəstələnib  55 

yaşında  dünyadan  getdi.  Onu  Nişapur  şəhərinin  yaxınlığında 

torpağa tapşırdılar

)1(

. 

Bu  əhvalat  onun  elmə  olan  böyük  marağına  və  hədisə  olan 

məhəbbətinə dəlalət edir. 

səh:87 

 

1

-

 [

1

“  .  ]

Dairatul-maarif”,  5-ci  cild;  və  “Meşkatu  nurud-dini 

huravi ;

   

səh:88 

İkinci hissə 

İşarə 

Səhihi-Buxari və Səhihi-Müslim sünni məzhəbinin

  nəzərində 

səh:89 

səh:90 

1 

---

Ziyaos-salehin

                                                                               

az.ziaossalehin.ir

 

 

1

 . Sihahi-Sittə (Alti Səhih Kitab) 

Sünni  məzhəbinin  alimləri  bütün  hədis  və  məsanid 

kitablarından  altı  kitab  seçərək,  bu  kitabları  düzgün  və  səhih 

saydıqları  üçün  birinci  dərəcəli  kitablar  bilirlər.  Belə  ki,  bu 

kitabları  “sihah”  yəni  həqiqətlə  uyğun  olan  hədislər 

adlandırırlar. Bu kitablar bu məzhəbin əhkam, əqaid, təfsir və 

İslamın  ilk  illərinin  tarixi  barədə  olan  məsələlərin  əsasını  və 

bünövrəsini təşkil edir. 

Bundan  öncə  işarə  olunduğu  kimi,  bu  altı  kitabların  “səhih” 

adlandırılması və onların başqa hədis və məsanid kitabları ilə 

fərqi bundadır ki, bu kitablarda olan hədislər və bütövlükdə bu 

kitabların  məzmunu  onların  müəllifləri  tərəfindən  və  başqa 

əhli-sünnə alimləri tərəfindən doğru və həqiqətə uyğun sayılır. 

Onların nəzərincə bu altı kitabların hər birində Peyğəmbərimiz 

(s) haqda yazılan hər hansı bir hədis həqiqətən onun mübarək 

dodaqlarından  qeyd  olunmuş  və  ya  əməli  surətdə  onu 

təsdiqləmiş  və  bəyənmişdir.  Lakin,  başqa  hədis  kitablarında 

belə  xüsusiyyətlər  yoxdur.  Onların  hədislərində  olan 

mətləblərin və məsələlərin Peyğəmbərə (s) səhvən və ya yalan 

olaraq nisbət verilməsi də  mümkündür. Hansı ki, o Həzrət (s) 

tərəfindən bu hədislər buyurulmamışdır. 

səh:91 

Məsələ burasındadır ki, Fəzl ibn Ruzbəhan deyir: “Əgər bir kəs 

and  içə  ki,  altı  kitabda  olan  hədislərin  hamısı  səhih  və 

Peyğəmbərin  (s)  sözləridir,  andı  düzgündür  və  ona  kəffarə 

düşmür”

)1(

. 

---

Ziyaos-salehin

                                                                               

az.ziaossalehin.ir

 

 

Başqa  yerdə  isə  belə  buyurur:  “Bizim  məzhəbimizin  bütün 

rəhbərlərinin hamısının nəzəri budur ki, altı kitabda olan bütün 

hədislərin hamısı düzgün və həqiqətə uyğundur

)2(

”. 

Başqa  bir  cəhətdən,  “sihah”  kitablarının  bəziləri  (  sunəni-

Termizi) barədə deyilmişdir ki: 

مَّلَکَتَی یِبَن ِهِتْیَب یِف َناَک باَتِکْلاذَه ِهِتْیَب یِف َناَک ْنَم 

_

  BU KITAB HANSı EVDə OLSA, SANKI ONUN EVINDə 

PEYğəMBəR _(S)_ SöZ DEMIşDIR  .

_  

Sunəni Əbi Davud barədə bəzi mənbələr belə buyurur: 

ملاْسِلاادهعدُواَد یِبَا ِنَنُسَو ناَمیِلاا ُلْصَا للها ُباَتِک 

_

  QURANI-KəRIM IMANıN KöKü, SUNəNI ƏBU DAVUD 

ISə İSLAMıN PROQRAMıDıR  .

_  

Lakin  bu  altı  kitab  arasında  Səhihi-Buxarı  və  Səhihi-Müslim 

sihahdan və dörd başqa kitablardan daha çox  əhəmiyyət kəsb 

etmişdir. Bu iki kitab əhəmiyyət və dərəcə cəhətindən birinci 

sayılmış və başqa dörd sihahlar isə əhəmiyyət cəhətindən ikinci 

dərəcədə yer tutmuşdur. 

Səhihi-Buxari və Səhihi-Müslim kitablarinin xüsusiyyətləri 

Hədis mövzularının sayı 

Səhihi-Buxari  adlanan  kitab  doqquz  cilddən  ibarətdir  və  yüz 

kitabdan  çoxdur.  Onun  mövzuları  3450-ə  qədərdir. 

Hədislərinin  sayı  təkrarla  birlikdə  7275  və  təkrar  olmuş 

hədisləri nəzərə almasaq 4000-ə qədər hesablanmışdır

)3(

. 

---

Ziyaos-salehin

                                                                               

az.ziaossalehin.ir

 

 

səh:92 

 

1

-

 [

1

“  .  ]

Ehqaqul-həqqi  əla  sahibil  həvzi  vəl  -  ləva”  hədisinin 

zilində ;  

2

-

 [

2

 . ]

Həmin mənbə, 2-ci cild; səh. 235 ;  

3

-

 [

3

“ . ]

Ət-təqribun-nəvəvi ”;

   

Şərhləri 

Əlimizə  çatan  say  bunu  bildirir  ki,  indiyə  qədər  59-a  kimi 

(tamamlanmış  və  natamam)  Səhihi-Buxari  kitabına  şərhlər 

yazılmışdır. Onlardan 11 şərhi çap olunmuş, bu günə qədər 28 

nəfər ona ünvan* yazmışlar. 15 nəfər isə öz zövqlərinə uyğun 

onu xülasələşdirmiş, 16 nəfər isə ona müqəddimə yazmışdır. 

Səhihi-Müslim  isə,  səkkiz  cilddə  15  kitaba  şamil  olub  1205 

mövzudan ibarətdir. Hədislərinin sayı təkrarla birlikdə 7275 və 

təkrarsız 4000-ə qədər hesablanmışdır

)1(

. 

Səhiheyn kitabları barədə yazıçılıq məharəti 

Sünnilər  “Səhiheyn”  və  bu  iki  kitabların  bütün  hədislərinin 

doğruluğu və həmçinin onların müəllifləri (Buxari və Müslim) 

barədə  çoxlu  təriflər  söyləmiş  və  yazmaqda  məharət 

göstərmişlər.  Bəzən  bu  yolda  ifrata  varmışlar.  Əlbəttə,  bu 

baxımdan Buxari Müslimə nisbətən çox tərif olunmuşdur. 

Əhli-sünnə alimləri bəzən Peyğəmbərin (s) salamını Buxariyə 

çatdırmış, bəzən onun kitabı barədə yuxular görmüş və bəzən 

də  bu  iki  kitaba  və  onların  müəllifləri  haqqında  kəramətlər 

söyləmişlər.  Belə  ki,  bu  iki  kitabı  tərifləməkdə  o  yerə  gəlib 

çıxmışlar  ki,  guya  bu  iki  kitab  doğru  və  Peyğəmbər  (s) 

---