Gömrük işi Hazırladı: L. M. Hüseynova
Yüklə 1,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
139 Gömrük rüsum dərəcələrinin məcmusu kimi gömrük tarifinin funksiyalarının və gömrük işi sferasında tutdugu yerin ətraflı təhlili gömrük tariflətinin təsnifatının aparılmasını tələb edir. Məhz gömrük rüsumlarının düzgün tətbiq edilməsi dövlətin gömrük siyasəti ilə sıx əlaqədardır. Gömrük rusumlarının dərəcələri nəinki malın növündən, həm də onun mənşə ölkəsindən də asılıdır. Malların idxalı və ixracı üzrə gömrük rüsumları gömrük tarifinə əsaslanır (218). Malların idxalı və ixracı ilə bağlı qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş digər tədbirlər bu malların tarif təsnifatına uyğun olaraq tətbiq olunur. Gömrük tarifi aşağıdakılar əsasında müəyyən edilir: - xarici iqtisadi fəaliyyətin mal nomenklaturası; - tamamilə və ya qismən xarici iqtisadi fəaliyyətin mal nomenklaturasına əsaslanan və malların ticarəti ilə bağlı tarif tədbirlərinin tətbiqi məqsədilə xüsusi sahələri tənzimləyən qanunvericilik aktları ilə müəyyən edilmiş digər nomenklatura; - xarici iqtisadi fəaliyyətin mal nomenklaturasının əhatə etdiyi mallara tətbiq olunması nəzərdə tutulan avtonom və ya konvensiya idxal gömrük rüsumları; - müəyyən ölkələrlə, yaxud beynəlxalq təşkilatlarla bağlanılmış beynəlxalq müqavilələrdə nəzərdə tutulmuş preferensial tarif tədbirləri; - müəyyən ölkələrə, yaxud beynəlxalq təşkilatın üzv ölkələrinə münasibətdə birtərəfli qaydada qəbul edilən preferensial tarif tədbirləri; - müəyyən mallar üzrə gömrük rüsumlarının azaldılmasını, yaxud gömrük rüsumlarından azadedilməni təmin edən tədbirlər; - müəyyən malların xüsusiyyətləri, yaxud son istifadəsi ilə əlaqədar olaraq, Gömrük Məcəllə və müvafiq qanunvericiliklə müəyyən edilmiş güzəştli tarif rejimi; 140 - kənd təsərrüfatını, ticarəti və başqa sahələri tənzimləyən qanunvericiliklə müəyyən edilmiş digər tarif tədbirləri. “Konvensiya idxal rüsum dərəcələri” dedikdə bağlanılan beynəlxalq müqavilələr əsasında, “avtonom rüsum dərəcələri” dedikdə isə dövlət tərəfindən birtərəfli qaydada, beynəlxalq müqavilə bağlanılmadan müəyyənləşdirilən rüsum dərəcələri nəzərdə tutulur. Malların tarif təsnifatı gömrük rüsumları, vergilər, malların idxalı və ixracı üzrə qadağalar və məhdudiyyətlər barədə məlumat toplusundan ibarətdir. Gömrük orqanları gömrük rüsumlarının və qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş vergilərin tətbiqində malların tarif təsnifatından istifadə edirlər. Konkret mallar üzrə gömrük rüsumlarının dərəcələrini müvafiq icra hakimiyyəti orqanı müəyyən edir. Gömrük rüsumlarının dərəcələri rəsmi nəşrlərdə dərc olunur və müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarının rəsmi internet saytlarında yerləşdirilir. Gömrük rüsumunun dərəcələri vahid olub, malları gömrük sərhədindən keçirən şəxslərdən, sövdələşmə növlərindən, “Gömrük Tarifi haqqında” qanunla nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, digər faktorlardan asılı olaraq, dəyişdirilə bilməz. Az R-nın ərazisinə gətirilən, gömrük rüsumuna cəlb olunan (olunmayan) malların siyahısı və tətbiq edilən rüsum dərəcələri Az R-nın Nazirlər Kabineti tərəfindən müəyyən edilir. Idxal gömrük rüsumlarının dərəcələri malın mənşə ölkəsindən asılı olaraq diferensasiya olunur. Əgər idxal olunan malın mənşə ölkəsi ilə AR arasında əlverişli ticarət rejimi mövcuddursa, onda idxal gömrük rüsumlarının bazis yada əsas dərəcələri müəyyən edilir. Bu zaman rüsum dərəcələrin və gömrük rüsumuna cəlb olunmiyan malların siyahları AR Nazirlər Kabineti tərəfindən müəyyən edilir. 141 Əgər idxal olunan malın mənşə ölkəsi inkişafda olan ölkələrə aiddirsə, onda idxal gömrük rüsumlarının preferensial dərəcələri müəyyən olunur. Hal hazırda prefensial rüsum dərəcələri bazis dərəcələrinin 75% təşkil edir. Əgər idxal olunan malın mənşə ölkəsi ilə AR arasında əlverişli ticarət rejimi tətbiq edilmirsə, o zaman gömrük rüsumlarının maksimum dərəcələri müəyyən olunur. Bazis dərəcəsi x 2. Ticarət rejimindən asılı olaraq bu ya digər qrupaya aid olan ölkələrin siyahısı dövlət orqanları tərəfindən müəyyən olunur. Gömrük rüsumları maddə 225-yə əsasən bəyan edilən malların yerləşdirilməsi üçün seçilmiş gömrük prosedurunun tələbləri əsasında, normativ hüquqi aktlara uyğun olaraq tətbiq olunur. Gömrük Məcələsinin 226 madəsinə və “Gömrük tarifi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun olaraq aşağıdakı gömrük rüsumları tətbiq edilir: - advalor - malların gömrük dəyərinə görə nisbətən faizlə hesablanan; - spesifik - malın vahidinə görə müəyyən olunmuş məbləğlə hesablanan; - kombinə edilmiş – yuxarıda göstərilən hər iki gömrük rüsum növlərinin birləşdirilməsi yolu ilə hesablanan. Advalor rüsumlar satışa qoyulan vergiylə eynilik təşkil edir və adətən eyni mal qrupu daxilində müxtəlif keyfiyyət xüsusiyyətlərinə aid olan mallar rüsuma cəlb olunduqda tətbiq olunur. Spesifik rüsumlar adətən standart mallara qoyulur və inzibati cəhətdən çox sadədir, əksər hallarda sui istifadə üçün heç bir imkan yeri qoymur. Ancaq spesifik rüsumlar qiymətlərin dəyişməsindən daha çox asılı olduğundan, onların köməyi ilə bazarın gömrük vasitəsi ilə qorunması səviyyəsi qənaətbəxş deyildir. 142 Az R-nın maraqlarının müdafiəsi məqsədi ilə idxal edilən mallara eyni zamanda gömrük rüsumlarının əlahiddə növləri, o cümlədən xüsusi, antidempinq, kompensasiya rüsumları tətbiq edilə bilər. 1. Əgər Az R-nın gömrük ərazisinə xarici mallar oxşar yaxud bilavasitə rəqabət aparan malların istehsalçılarına zərər vuran və ya vura biləcək miqdarda, həmçinin belə şərtlər daxilində getirilirsə, eləcə də digər dövlətlərin və onların qruplarının Az R-nın maraqlarına toxunan diskriminasiya və yə bu kimi başğa hərəkətinə cavab tədbiri kimi xususi rüsumlar tətbiq edilir. 2. Əgər Az R-nın gömrük ərazisinə xarici mallar gətirildiyi ölkədəki və gətirilmə ərəfəsindəki normal qiymətlərdən daha aşaqı qiymətə daxil edilirsə, həmçinin belə idxal bu cür malların milli istehsalçılarına maddi zərər vura bilərsə, yaxud həmin malların istehsalının təşkilinə və genişləndirilməsinə mane olursa o zaman antidempinq rüsumları tətbiq edilir. 3. Əgər Az R-nın gömrük ərazisinə gətirilən xarici malların mənşə ölkəsində istehsalı, yaxud ixracında bilavasitə və ya dolayısı yolla subsidiyalardan istifadə edilmişsə, həmçinin əgər belə idxal bu cür malların istehsalçılarına maddi zərər vura bilərsə, yaxud həmin malların istehsalının təşkilinə və genişləndirilməsinə mane olursa, o zaman kompensasiya rüsumları tətbiq edilir. Azərbaycan Respublikasının iqtisadi maraqlarının qorunması məqsədi ilə ixrac və idxal edilən mallara “Gömrük tarifi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda və müvafiq icra hakimiyyəti orqanının normativ hüquqi aktlarında nəzərdə tutulmuş qaydada müvəqqəti olaraq mövsümi rüsumlar tətbiq oluna bilər. 4. Mallar üzrə tarif güzəştləri, gömrük rüsumlarından azad edilmə, tarif preferensiyalarının və güzəştlərinin verilməsi halları və qaydaları “Gömrük tarifi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa və müvafiq icra hakimiyyəti orqanının normativ hüquqi aktlarına uyğun olaraq tənzimlənir. Yüklə 1,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|