Gömrük işi Hazırladı: L. M. Hüseynova
Yüklə 1,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
143 Tarif güzəştləri (tarif preferensiyaları) dedikdə, Az R-nın ticarət siyasəti həyatsa keçirilərkən qarşılıqlı və ya birtərəfli qaydada Az R-nın gömrük sərhədindən keçirilən mallar üzrə əvvəl ödənilmiş rüsumun qaytarılması, rüsum ödənişindən azadetmə, rüsum dərəcələrinin aşagı salınması, malın çıxarılması üçün tarif kvotaları şəklində verilən güzəştlər başa düşülür. Tarif güzəştləri ilə əlaqədar məsələlərin tənzimlənməsi zamanı ilk növbədə gömrük güzəştləri və tarif güzəştləri anlayışları fərqləndirilməlidir. Belə ki, gömrük güzəştləri dedikdə, gömrük qanunvericiliyi ilə müəyyən edilən qaydalara aid istənilən güzəştlər nəzərdə tutulur. Məsələn, gömrük rəsmiləşdirilməsi, gömrük nəzarəti üzrə güzəştlər və s. bu zaman gömrük güzəştləri gömrük sərhədindən keçirilən mallardan alınan gömrük ödənişlərini də əhatə edir. Tarif güzəştləri dedikdə isə, gömrük tarifində müəyyən edilən dərəcələrə uyğun olaraq gömrük rüsumlarının alınması ilə əlaqədar güzəştli vergi tutulması nəzərdə tutulur. Qeyd etmək lazımdır ki, gömrük güzəştləri tarif güzəştləri anlayşından genişdir. Belə ki, gömrük güzəştləri özündə tarif güzəştləri də əks etdirir. Buna görə də tarif güzəştləri tətbiq edilən mallara heç də bütün gömrük güzəştləri tətbiq edilmir, eyni zamanda onlar heç də bütün gömrük ödənişlərindəən azad edilmirlər. Belə ki, gömrük rüsumları gömrük ödənişlərinin yalnşz bir növü kimi çıxış edir. Gömtük işi sahəsində fəaliyyət göstərilməsindən asılı olaraq gömrük güzəştləri gömrük ödənişləri sahəsində, gömrük nəzarəti sahəsində, gömrük rəsmiləşdirilməsi sahəsində güzəştlərdən ibarətdir. Gömrük ödənişləri sahəsində isə güzəştlər gömrük rüsumları ilə tarif güzəştləri və digər gömrük yığımları (ödənişləri) ilə əlaqədar güzəştlər formasında özünü büruzə verir. Gömrük güzəştlərinin müxtəlif istiqamətlər üzrə müəyyən edilməsi beynəlxalq müqavilələrdə də əks olunmuşdur. Qeyd etmək lazımdır ki, tarif güzəştləri Az R-sı ticarət siyasətinin realizəsinin əsas vasitəsi kimi çıxış edir. Qarşılıqlı əsasda bu, dövlərdaxili qanunvericiliklə, həm də 144 beynəlxalq müqavilələrlə müəyyəm edilir. Dövlətdaxili qanunvericilik və beynəlxalq müqavilələrin nisbəti isə “Gömrük tarifi haqqında” Az R-sı Qanununun 37-ci maddəsində əks olunmuşdur. Həmin maddədə göstərilir ki, əgər beynəlxalq müqavilələrdə bu qanundan fərqli başqa normalar müəyyən edilmiçsə, bu zaman beynəlxalq müqavilələrdə nəzərdə tutulan normalar tətbiq edilir. Tarif güzəştlərinin 4 əsas növü vardır: - əvvəl ödənilmiş gömrük rüsumunun qaytarılması; - - gömrük rüsum ödənilməsindən azadetmə; - gömrük rüsum dərəcələrinni aşağı salınması; - malın preferensial gətirilməsi (çıxarılması) üçün tarif kvotalarının verilməsi. Dünya dövlətlərinin təcrübəsi göstərir ki, ÜTT üzvü öz üzərinə müvafiq tarif güzəştlərinin tətbiqi üzrə müvafiq öhdəlik götürmüşdür. QATT-ın XXVII maddəsi ilə ÜTT üzvləri gömrük tariflərinin aşağı salınması haqqında danışıqlar qarşılıqlı faydalılıq əsasında aparılması zəruriliyini qeyd edirlər. QATT sisteminin təkmiləəşdirilməsi prosesində Güzəştlər Siyahısı daim tariflərin aşağı salınması istiqamətində inkişaf etmişdir. QATT çərçivəsində əvvəlcədən tarif danışıqları gedişində tarif güzəştləri terminindən istifadı edilir. QATT-ÜTT çərçivəsində çoxtərəfli ticarət qanışıqları gediçində iştirakçılar gömrük tarif sahəsində ticarətin liberallaşdırılması üzrə bir sıra öhdəliklər götürülmüşdür. Bu öhdəlik əsasən rüsum dərəcələrinin əlaqələndirilməsi, qüvvədə olan dərəcələrini qaldırmamaqla rüsum dərəcələrinin aşağı salınması formasında həyata keçirilir. ÜTT-yə daxil olmaq istəyən hər bir dövlət malların dünya bazarına çıxarılma istiqamərində hər bir mal üçün idxal tariflərinni maksimal səviyyəsini razılaşdırmalıdır. Birləşmədən sonra isə dövlət bundan yüksək rüsumlar tətbiq edə bilməz. “Gömrük tarifi haqqında” Az R-sı Qanununun 35-ci maddəsində göstərilir ki, xarici dövlətlərlə ticarət siyasi münasibətləri həyata keçirilərkən aşağıdalı mallar üzrə gömrük rüsumlarından azadetmə , gömrük dərəcələrinin aşağı salınması, yaxud preferensial idxal (ixrac) üçün kvotalar qoyulması kimi qüzəştlər verilə bilər: 145 - mənşəcə Az R-sı ilə gömrük ittifaqı və azad ticarət zonası yaratmış və ya bu cur ittifaqın, yaxud zonanın yaradılmasına dair müqavilə imzalamış dövlətlərə mənsub olan mallar; - mənşəcə Az R-sı Nazirlər Kabineti tərəfindən bəş ildə bir dəfədən az olmamaq şərti ilə dövri olaraq yenidən baxılan milli preferensiya sistemindən istofadə edən inkişaf etməkdə olan ölkələrə mənsub olan mallar. Gömrük rüsumlardan aşağıdakı qrup mallar azad edilir: 1) yüklərin, baqajın və sərnişinlərin beynəlxalq daşımalırını həyata keçirən nəqliyyat vasitələri, habelə onların yolboyu dayanacaqlararası məntəqələrdə normal istismarı üçün lazım olan və ya həmin nəqliyyat vasitələrinin qəzasının (sınmasını) nəticələrini aradan qaldırmaq məqsədi ilə xaricdən alınmış maddi- texniki təchizat və tədarük malları, yanacaq, ərzaq və digər əmlak; 2) dənizdə balıq ovlayan Az R-sı gəmilərinin və Az R-nın hüquqi və fiziki şəxsləri tərəfindən icarəyə (fraxta) götürülmüş gəmilərin fəaliyyətini təmin etmək məqsədilə Az R-nın gömrük ərazisindən çıxarılan maddi, texniki təçhizat və tədarük malları; yanacaq, ərzaq və başqa əmlak, habelə həmin gəmilərdə Az R-nın gömrük ərazisinə gətirilən vətəgəçilik məhsulları; 3) rəsmi, yaxud şəxsi istifadə üçün xarici ölkələrin nümayəndələri tərəfindən və ya Az R-nın beynəlxalq müqavilələrinə və Az R-sı qanunvericiliyinə müvafiq sürətdə cür malları rüsumsuz gətirmək və rüsumsuz çıxarmaq hüququna malık olan fiziki şəxslər tərəfindən Az R-nın gömrük ərazisinə gətirilən və bu ərazidən çıxarılan mallar; 4) Az R-sı qanunvericiliyinə uyğun olaraq, gömrük sərhədindən ərazisindən çıxarılan Az R-nın valyutası və bu əraziyə gətirilən xarici valyutalar, qiymətli kağizlar; 5) Az R-sı qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş hallarda dövlətin mülkiyyətinə keçirilməli olan mallar; Yüklə 1,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|