122
Peyğəmbər (s) buyurdu: “Allah mənim mövlam və rəhbərim,
mən də möminlərin mövlası və rəhbəriyəm. Onlar üzərində
özlərindən daha artıq ixtiyar sahibiyəm (mənim əmrim onların hər
bir istəyindən irəlidir)!” Sonra buyurdu: “Mən kimin mövlası və
rəhbəriyəmsə, Əli də onun mövlası və rəhbəridir.” O həzrət bunu üç
dəfə (bəzi ravilərin dediyinə görə, dörd dəfə) təkrar etdi. Sonra
baĢını səmaya qaldırıb belə dua etdi:
ةُٗاَٚاَؽلْاِثاَا لْآِاَِ لْاِ٘ ؽلْاِثاَااَٚ ةُٗمَّجاَؽاَا لْآِاَِ لْاِت ؽاَااَٚ ةُٖاكب لْآِاَِ اَكب اَٚ ةُٖلااٚ لْآِاَِ ياٚ مَُّةٌٍُّٙاَا
اَهاك ةُشلْاِ١اَؽ ةُٗاَعاَِ مَّكاَؾلْاٌِا هلْاِكاَااَٚ ٗاٌَاَناَف لْآِاَِ لْاِيةُن لْاِفااَٚ ةُٖاَواَٖأَ لْآِاَِ لْاِوةُٖلْأِااَٚ
:
“İlahi! Onun dostunu Sən də dost bil, onun düşmənini Sən də
düşmən bil, onu sevəni Sən də sev, onu qəzəbləndirənə Sən də
qəzəbli ol, dostlarına kömək et, onu tək qoyub xar edənləri Sən də
xar və zəlil et, haqqı həmişə onunla qərar ver və onu haqdan
ayırma!”
Sonra buyurdu: “Hazır olanlar bu xəbəri burada olmayanlara
çatdırsınlar!”
Peyğəmbərin (s) xütbəsi sona yetdi. Həzrətin, Əlinin (ə) və
camaatın üz-gözündən tər axırdı. Hələ camaat dağılmamıĢdı ki, vəhy
mələyi nazil olub, Peyğəmbərə (s) bu ayəni çatdırdı:
ٟ زاَّلْاِع ٔ لْاُِةُىلْاِ١اٍَاَ ةُذلْاِّاَّلْاِراَأاَٚ لْاُِةُىإَ٠ ك لْاُِةُىاٌَ ةُذلْاٍِاَّلْاِواَأ اََ لْاِٛاَ١لْاٌِا
...
“Bu gün sizin dininizi təkmilləĢdirdim, nemətimi sizə
tamamladım...”
Peyğəmbər (s) buyurdu: “Allahu-Əkbər, Allahu-Əkbər! Allah
Öz dinini kamil etdi, nemətini bizə tamamladı. Mənim risalət və
peyğəmbərliyimdən, məndən sonra isə Əlinin vilayətindən razıdır!”
Bundan sonra hacılar Əliyə (ə) doğru gəlməyə baĢladılar və onu
bu məqama nail olduğuna görə təbrik etdilər. Onu təbrik edən
tanınmıĢ Ģəxslərdən Əbu Bəkr və Öməri misal göstərmək olar. Onlar
cəmiyyətin qarĢısında bu sözləri dillərinə gətirdilər:
اَٞ اَهاٌَ ىٍّـاَث ىٍّـاَث
ةاَا آَلْاِثاا
ءٍٓ ِمةُِ دًِّةُو لا لْاِٛاَِاَٚ اَٜلا لْاِٛاَِ اَذلْاِ١اََلْاِِاَااَٚ اَذ لْاِؾاَجلْإِاَا ءٍت ٌبٛ ٜ
ءٍخإَ ِمةُِاَٚ
:
“Afərin sənə, afərin sənə, ey Əbu Talibin oğlu! Sən mənim,
bütün mömin kiĢi və qadınların mövlası və rəhbəri oldun.” Bu zaman
Ġbn Abbas dedi: “Allaha and olsun! Bu əhd-peyman hamının
boynunda qalacaqdır.”
MəĢhur Ģair Həssan ibn Sabit Peyğəmbərdən (s) bu münasibətlə
bir Ģer söyləmək üçün icazə istədi, sonra belə dedi:
123
Yunadihim yovməl-Ğədiri Nəbiyyuhum,
Bi-Xummin və-əsmi bir-Rəsuli munadiyən.
Fəqalə, fəmən movlakum və nəbiyyukum?
Fəqalu, və ləm yəbdu hunakət-təamiyən,
Ġlahukə movlana və əntə nəbiyyuna,
Və ləm təlqi minna fil-vəlayəti asiyən.
Fəqalə ləhu, qum ya Əliyyu, fə-innəni,
Rəziytukə min bədi imamən və hadiyən,
Fə-mən kuntu movlahu, fə-haza vəliyyəhu,
Fəkunu ləhu ətbaə sidqin muvaliyən!
Hunakə dəa, Əllahummə, vali vəliyyuhu,
Və kun lilləzi ada Əliyyən muadiyən!
“Qədir-Xumda Peyğəmbər nidası,
Yayıldı carçısıyla hər sədası.
Dedi: “Kimdir sizin mövla, nəbiniz?”
Bir ağızdan: “Allah bizim Rəbbimiz!
Ondan sonra sən də peyğəmbərimiz!
Vilayətə asi olmaz birimiz!”
Peyğəmbərin Əliyə buyruğuyla:
“Qalx ayağa, həqiqət sorağıyla.
Məndən sonra imam, hidayətçisən,
Mövlası olduğumun rəhbərisən!
Bəs, itaət edin buyruqlarıma,
Allahdan əmanət qoyduqlarıma!
Allah, Sən də sev, onu sevənləri
Düşməninə düşmən olsan, var yeri
Bu, Ģiə və sünni alimlərinin kitablarında nəql olunan “Qədir-
Xum” hadisəsinin xülasəsi idi!
“TƏBLĠĞ” AYƏSĠ ÜZƏRĠNDƏ YENĠ BĠR TƏHLĠL
Əgər biz “təbliğ” ayəsinin nazil olma səbəbi, eləcə də, “Qədir-
Xum” barəsində nəql olunan bütün rəvayətləri nəzərə almayıb, elə
bu və bundan sonrakı ayələrin mənasını diqqətlə nəzərdən keçirək,
124
Ġslam peyğəmbərinin (s) caniĢinlik və xəlifəliyi ilə bağlı vəzifəmizi
ayırd edə bilərik.
Ġzah:
Bu ayə özü müxtəlif ifadələrlə üç mühüm məsələyə
toxunur:
1. Ayədən məlum olur ki, bu məsələ Ġslam baxımından yüksək
əhəmiyyətə malik olmuĢdur. Hətta Allah tərəfindən Peyğəmbəri-
əkrəmə (s) göstəriĢ verilmiĢdir ki, mütləq onu xalqa çatdırsın. Əgər
çatdırmasa, vəzifəsini yerinə yetirməmiĢ olacaqdır! BaĢqa sözlə, bu
məsələ peyğəmbərlik qədər ağır vəzifə imiĢ. Əgər elan edilməsəydi,
sanki Peyğəmbərin (s) vəzifəsi yarımçıq qalacaqdı!
Məlum olduğu kimi, burada sadə bir Ģərt nəzərdə tutulmayıb.
Əgər o pozulsa, Peyğəmbərin (s) risaləti Ģübhə altına düĢür. Ayənin
zahirindən göründüyü kimi, burada çox mühüm məsələnin qarĢıya
qoyulduğu və onun birbaĢa peyğəmbərlik məqamı ilə əlaqələndiyi
vurğulanmıĢdır.
2. Bu ilahi əmr sözsüz ki, namaz, oruc, həcc, cihad, zəkat və
digər əməli vəzifələrlə bağlı deyildir. Çünki bu ayə “Maidə”
surəsində yerləĢir və Ġslam peyğəmbərinə (s) nazil olan sonuncu
surədir (yaxud sonuncu surələrdən biridir). Yəni bu surə nazil olanda
artıq Ġslamın əməli vəzifələrilə əlaqədar bütün məsələləri bəyan
edilmiĢdi.
1
3. Ayənin ifadələri göstərir ki, elan olunacaq xəbər bəzilərinin
sərt mövqeyi ilə qarĢılanacaq və bu iĢdə Peyğəmbərin (s) həyatı
təhlükəyə düĢəcəkdir. Lakin Allah-taala o həzrətə qarĢı xüsusi
himayəsini bildirərək buyurur:
“Allah səni xalqdan (onların
ehtimal verilən təhlükələrindən) qoruyacaq!”
Ayənin sonunda daha təkidlə buyurur:
“Allah kafir cəmiyyəti
hidayət etməz!”
Bu ifadə qəti Ģəkildə bir qrup müxaliflərin əks mövqe
tutacaqlarını göstərir.
1
Fəxri-Razi bu ayənin təfsirində yazır: “Hədis raviləri və “sirə” yazanların
nəql etdiklərinə əsasən, yuxarıdakı ayə nazil olduqdan sonra Peyğəmbər (s) 81,
yaxud 82 gündən artıq həyat sürmədi. (“Kəbir” təfsiri, 11-ci cild, səh. 139.) “Əl-
mənar” və digər kitablarda da “Maidə” surəsinin bütövlükdə sonuncu həcc
mərasimində nazil olduğu qeyd olunmuşdur. (“Əl-mənar”, 6-cı cild, səh. 116.)
Əlbəttə, bəziləri “təbliğ” ayəsi nazil olduqdan sonra Peyğəmbəri-əkrəmin (s) qeyd
edilən gündən də az həyat sürdüyünu nəql etmişlər.
Dostları ilə paylaş: |
