Guruh talabasi bozorova muhabbatning

III.Tirening ishlatilishi
1.Bog’lovchisiz qo’shma gap qismlari orasida o’xshatish, zidlash, shart munosobatlari ifodalansa tire qo’tiladi.
-Kunduzi issiq – kechasi sovuq (zidlash ma’nosi).
-Qor yog’di – don yog’di (o’xshatish ma’nosi).
-Yurt tinch – sen tinch (shart munosobati).
2.Shuningdek 10-sinfda bog’lovchisiz qo’shma gap qismlari orasida payt yoki natija munosobatlari ifodalanganda ham tire qo’yilishi mumkin.
-Qirq to’rt so’mdan 27 so’mni olib tashladi – 17 so’m qoldi (natija).
-Rais kirib keldi – majlis boshlandi (ketma ket sodir bo’lgan voqea hodisalar, payt
munosobati. Tezlik ma’nosi).
ESLATMA:
1.Litsey darsligida bog’lobchisiz qo’shma gaplarda ikkinchi gapning kesimi tushirilsa tire ishlatilishi ko’rsatilgan.
-Olamni quyosh yoritsa, insonni – ilm.
2.Bunda bog’lovchisiz qo’shma gap qismlari orasida vergul ishlatiladi.
3.Bog’lovchisiz qo’shma gapning ikkinchi qismida egadan oldin tire ishlatiladi.
IV.Ikki nuqtaning ishlatilishi
1.Bog’lovchisiz qo’shma gap qismlari orasida izohlash munosobati bo’lsa, ya’ni keying sodda gap oldingi sodda gapdan anglashilgan mazmun voqeani izohlab kelsa ikki nuqta ishlatiladi.
-Bizning qarorimiz shu: hasharda barchamiz ishtirok etamiz.
2.Bunda bog’lovchisiz qo’shma gap tarkibidagi sodda gaplar shaklan tugallangan, lekin
mazmunan keyingisi oldingisining uzviy davomi sanaladi.
3.Shuningdek bog’lovchisiz qo’shma gap qismlari sabab, natija izohlanganda ham ikki nuqta qo’yiladi.
-Bahodir deb atagin meni: hijroningga berdimku bardosh.
IV. MURAKKAB QO’SHMA GAPLAR
1.Turli bog’lovchi vositalar yordami bilan o’zaro bog’langan uch va undan ortiq gaplarning bir butunligi murakkab qo’shma gap deyiladi.
2.Murakkab qo’shma gaplar o’z ichida 4 guruhga bo’linadi:
a)bir necha ergash gapli MQG
b)bir necha bosh gapli MQG
c)aralash MQG
d)qismlari uyushgan MQG