H. S. HÜMBƏtov, V. V. BƏŞİrov, V. R. Mohumayev yağli və efir yağLI
Yüklə 373,69 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Becərilməsi.
203 Şəkil 27. Cirə - Анис (Pimpinella anisum L.) – 1, 2 - bitki cücərti və çiçəkləmə fazasında; 3 – çiçək qrupu və yarpaqlı budağın yuxarı hissəsi; 4 – çiçək; 5, 6 – meyvələri. 205 Şəkil 29. Acı nanə (istiot nanəsi) - Мята перечная ( Mentha piperita L.) 206 Şəkil 30. Acı nanənin (istiot nanəsinin) ( Mentha piperita L.) çiç əkli budağı - Цветочный побег мята перечная 207 Şəkil 31. Reyhan - Базилик. (Ocimum gratissimum L. ): 1, 2 – bitki cüc ərti və çiçəkləmə fazasında; 3 – budağın yarpaqlar v ə çiçək qrupu ilə bir hissəsi; 4 - çiçək; 5 - meyvə. 208 Şəkil 32. Sürvə (Adaçayı) - Шалфей: (Salvia sclarea L.) 1 – cavan bitki; 2 – çiçəkləyən bitki; 3 – çiçək qrupu; 4 – çiçək; 5 – meyvə. 209 Şəkil 33. Lavanda – Лаванда (Lavandula vera D. C.): 1, 2 – bitki cücərti və çiçəkləmə fazasında; 3 – yarpaqlı zoğ; 4 – çiçəkləyən zoğ; 5 – çiçək; 6 – toxum. 211 Şəkil 35. Adi mərsin - Мирт обыкновенный (Myrtus communis L.) Bitkinin ümumi görünüşü və meyvələri 212 Şəkil 36. Bağ mərzəsi - Майоран садовый (Majorana hortensis Moench) 213 Şəkil 37. Ballı nanə (badrənc, limonotu) - Мелисса лекарственная ( Melissa officinalis L.) 214 Şəkil 38. Qaraçörəyotu (Qara zirə) – Чернушка (Nigella sativa L.): Çiçəyi 215 Şəkil 39. Qaraçörəyotu (Qara zirə) – Чернушка (Nigella sativa L.): Meyvəsi və toxumu 216 Şəkil 40. Efir yağlı qızılgül - Роза эфиромасличная Rosa gallica L. 1 - çiçəkləyən kol; 2- generativ zoğ yarpaqları, qönçələri və çiçək qrupu ilə birlikdə; 3 - yetkin meyvə. 217 Şəkil 41. İçiboş və ya boruşəkilli monarda- (Monarda fistulosa L.) (Yabanı berqamot): Монарда дудчатая или монарда трубчатая (дикий бергамот) 218 Şəkil 42. Limon ətirli monardanın (Monarda citriodora) ümumi görünüşü – Обший вид монарда лимонная 219 Şəkil 43. Moldova ilanbaşı - Змееголовник молдавский - Dracocephalum moldavicum L. 220 Şəkil 44. Ağ Moldova ilanbaşı - Белый Змееголовник молдавский - Dracocephalum moldavicum L. 221 Şəkil 45. Kamfora ağacı və ya kamfora dəfnəsi (kamfora dar çını) - Камфорное дерево (Cinnamomum camphora (L.) Nees et Eberm. 222 Şəkil 46. Mixək ağacı - гвоздичное дерево - (Syzygium aromaticum (L.) Merill et L. M. Perry. (Caryophyllus aromaticus L.) 223 Şəkil 47. Mixək ağacının çiçəkli budağı - Цветущие ветки гвоздичное дерево - (Syzygium aromaticum (L.) Merill et L. M. Perry. (Caryophyllus aromaticus L.) 224 Şəkil 48. Mixək ağacının qönçələri - Бутоны гвоздичное дерево - (Syzygium aromaticum (L.) Merill et L. M. Perry. 225 alınmasından asılı olaraq mixək yağı keyfiyyətinə görə 4 sorta (ekst- ra, birinci, ikinci və üçüncü) bölünür Mixək ağacının budaqlarından və yarpaqlarından alınmış yağ tərkibində asetat evqenolun olmaması ilə seçilir amma evgenolun miqdarı tumurcuqdan (qönçədən) alınanla demək olar ki, eynidir. İyinin bir qədər kobud (cod, sərt) və bayağı ol ması bəzən tərkibində metilamilketonun (oktanon -2) və asetat ev- qe nolun olmaması ilə izah edilir. Budaqdan alınan yağın tərkibində 80-95 % evqenol, 0,1-0,5 % asetat evqenol, 5-15% β kariofillen olur. Yarpaqdan alınan yağın da keyfiy- yəti belədir. İyi kəskin və bayağı olmaqla tərkibində evqenol 50-60% β kariofillen 10-20% olmaqla, asetat evqenolun izinə rast gəlinir. Mi- xək ağacının köklərindən alınan yağ da öz xüsusiyyətlərinə görə bu- daq dan alınan yağa yaxındır. Mixək çox zəngin kimyəvi tərkibə malikdir. Onun tərkibində B qrupu vitaminləri (В 1 , В 2 , В 3 və ya РР, В 4 , В 6 , В 9 ), A, C, E, K vita- min ləri, qiymətli efir yağları var. Mixəyin qönçələrində 15%- yaxın efir yağları vardır. Bəzən bu yağların miqdarı 20%-ə də çata bilir. Efir yağlarının əsas tərkib hissəsi (komponenti) evqanol hesab edilir. Evqanol mixək yağının 70-90%-ə qədərini təşkil edir. Yağın tərki- bin də 15%-ə yaxın evqanol asetat, 5-12% α və β kariofillen də aşkar edilmişdir. Bunlarla birlikdə efir yağlarının cəmi 99%-ə qədər olur. Bunlardan başqa qönçələrdə 10%-ə yaxın piyli yağlar, o cümlə- dən 2%-ə yaxın triterpen yağ turşuları, aşı maddələri (12%-ə yaxın halofaninlər), 0,4% flavonoidlər (kversenin və kempferol), fenolo- kar bon turşuları və acı maddələr (kariofillen) vardır. Becərilməsi. Mixək ağacını toxumları, çiçəkləri və qələmləri ilə çoxaltmaq olar. Əsasən toxumlarından alınan əkin materialı (ting) ilə çoxaldılır. Mixək toxumları çox xırda olduğundan səpin vaxtı onu islatmaqla bərabər qumla da qarışdırırlar. Toxumları çox gec cücərir. Cücərməsi 40 - gündən çox çəkir. Rusiyada mixək ağacı yalnız isti- xa na şəraitində becərilə bilir. İstixanada mixək ağacı yavaş böyüyür. İldə iki dəfə çiçək açır. Süni işıqlandırma şəraitində isə çiçəkləmir. Aydın, işıqlı günləri sevir. Bitki günəşin düz şüalarının düşməsinə dö zə bilmir. Yüklə 373,69 Kb. Dostları ilə paylaş:
|