Haç ve Hilal Altında Ortaçağda Yahudiler
Yüklə 8,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
l 94 Mark R. Cohen Genel olarak Avrupa kentlerindeki Yahudiler* çoğunlukla "Jewry," "Wüdengasse" ya da "rue des Juifs"* denilen bir sokak ya da kesimde Hıristiyanlardan ayn yaşadılar. Rahat ve daha fazla güvenlik duygusu verdiği için bu şekilde yaşadılar. Özel likle on üçüncü yüzyıldan sonra Hıristiyanlarla Yahudilerin iliş ki kurmasını engellemek isteyen kilise Yahudilerin yaşamasına izin verilen yerleri saptayan yasalar çıkarınca, ikametgah inziva sı Hıristiyan-Y ahudi ilişkilerini etkilemeye başladı.10 Özellikle Yahudilerle ilgili popüler korku ve nefretin yoğunlaşhğı ve po püler antisemitik basmakalıpların mantar gibi bittiği geç orta çağda, Yahudi mahalleleri gizemli, korkulu yerler halini alıp, gi derek daha fazla ürkmüş, antisemitik Hıristiyan kalabalıkların hedefi haline geldi; Yüksek ve geç ortaçağda Yahudilerin Hıris tiyan kentlilerden yabancılaşmasının bir işareti, olarak, bazı kentler kendi derebeylerinden Yahudileri hoş görmeme ayrıcalı ğı almaya çalıştılar. Kısaca, Hıristiyan kentlilere Yahudilere dış lama ya da sürme izni verildi. Peki Yahudi cemaatleri korporasyon, kent içinde bir tür kent miydi -beratlanyla, liderleriyle, yardımlaşmalarıyla ve rabbinik hukuk mahkemeleriyle? Öyle olsaydı, bu olgu statülerini nasıl etkilerdi? Baron, Yahudi cemaatinin, "sadece salt dini faaliyetleri düzenleme yetkisine değil, kendi gereksinmelerine ve gelenekle rine uygun birçok sivil ve siyasal işi düzenleme, hakkına da sa hip, ayrı bir tüzel bütünlük olarak yasayla tanındı"ğı görüşünü . (Yahudi tarihiyle ilgili göz yaşarhcı kavrayışa karşıtlığının bir parçası) eklemledi.11 Baron, Yahudilerin, Hıristiyanlann elinden çektiği bazı dezavantajları bu durumun defettiğine inanır . Baron, aynı zamanda, Yahudilerin bu tüzel konumun "normalleş me"den alıkonulan özgül konumunun -deyim uygunsa, tabi ol- • Sırasıyla İngilizce, Almanca ve Fransızca olmak özere, "Yahudi ma hallesi, ya da sokağı anlamına galeri ifadE!ler-çv. Haç ve H i lal Altı n da Ortaçağda Yah u d i l e r l 9 5 duklan farklı "yasaların üst üste binen, bazen keyfi ve öz-çıkara dayalı uygulanmasının karmaşıklığıyla kuşatılmış- başka şekilde verilmiş olabileceğini de kabul eder: Diğer tüzel, gruplar gibi, Yahudiler de, ayrıntıları ve uygu lamayı yerel ananelere bırakarak hak ve ödevleri düzenleyen özgül ayrıcalıklar temelinde yaşıyorlardı. Kural olarak, Yahudi cemaati diğer korporasyonlardan daha tam öz-yönetimden ya rarlanıyorlardı. A yru zamanda, haklan çoğunlukla daha az açık lıkla tanımlanırken, ya da iradi olarak göz ardı edilirken, yü kümlülükleri yöneticilerin isteklerine uygun olarak keyfi bir şe kilde genişletiliyordu ... Kısaca, geç ortaçağ Yahudi cemaati, eş zamanlı olarak, Avrupa tüzel sistemi içinde birçok korporas yondan biri ve genel toplumun çerçevesinin dışına konulan ve birçok yönüyle kendi basma bir korporasyon olarak göründü.12 Kenneth Stow, ortaçağdaki Yahudi cemaatinin bir korporas- yon oluşturmadığını ileri sürer. Dışsal denetimden bağımsızlığa, özgürlüğe, özerkliğe ve güvenliğe sahip olmak anlamında, diyor Stow, ortaçağ tüzel toplumunun normal yapısına entegre olma dılar.13 Bununla birlikte, ne Kisch ne Baron, böylesine aşırı iddia larda bulunur. "Gelişimsel olarak," diye ileri sürüyor Kisch, "Ya hudi 'tüzel bütünlüğü' zanaatçı loncal arına ya da diğer ortaçağ korporasyonlanna benzer görüngüleri temsil etmez. Aksine, hu kuksal ve siyasal statüleri, siyasal gücü ellerinde tutanlar tara fından onlara verilen ya da dayatılan hak, ayrıcalık ve yükümlü lükler topl amın dan çıkh."14 Tüzel kimlik, cemaat olarak yanlış yapanlara karşı dava açma ayrıcalığına kadar genişlemedi.15 Tüzel kimlik, birçok yönüyle tersine işledi: Tüzel görüntü, Hıristiyan otoriteleri sık sık, birey lerin gerçek ya da hayali düşmanca hareketlerinden ötürü bütün bir cemaate kolektif sorumluluk, hatta kolektif ceza yüklemeye teşvik etti.16 Daha da genel olarak Yahudi tüzel statüsü, yönetici lerin kendi Yahudi tebaalarından önemli miktarda para -bir bü- 1 96 M ark R. Cohen tün olarak cemaaten alınan- sızdırmalarına olanak sağladı.17 Ni hayet, korporasyon, Katolik kilisesinin Yahudileri ayırma ve böylece aşağı statülerini pekiştirme arzusuna da uygundu . . Midi Yahudileri Güney Avrupa ile, özellikle Midi ile (Languedoc ve Proven ce) ilgili birkaç söz yerinde olur. Buradaki Yahudiler, kuzeydeki kent ortamında olduğundan daha iyi bir muamele gördüler. Bu karşıtlık, bir sonraki bölümde İslam dünyası için belirtilecek farklılıkları çağrıştırır. , Roma İmparatorluğu'nun Akdeniz eyaletlerinde kentsel top lum hiçbir zaman tamamen ortadan kalkmadı, Kuzey Avru pa'daki benzerlerinden farklı olarak Güney Avrupa soyluluğu, kent yaşamından kopmadı.ıs Kentsel yaşamın sürekliliği, kent ile kır arasında kah toplumsal sınırların olmayışı ve kent ananeleri ne duyarlı bir aristokrasi, güneyde Yahudilere yönelik daha bü yük bir açıklıkla bağınhlı görünüyor. Burada, kentçilik daha or ganik bir şekilde toplumsal düzene uygundu. Kentin geleneksel toplumsal yaşam kalıbında ve örgütlenmesinde bir kesintiyi temsil ettiği kuzeyde Yahudi kentli ideal örneği daha fazla tehdit edici görünmüş olabilir. Akdeniz Roma . İmparatorluğu'ndaki kent toplumu, kuzeyin başına gelen süreklilikte radikal bir kesintiye maruz kalmadığı için, erken Roma imparatorluk döneminden beri güneye kök salmış olan Yahudiler kent ortamının daha organik bir parçasını oluşturdular. On ikinci ile on dördüncü yüzyıllarda Languedoc kentlerinde yerleşim ayrılığı önemsiz düzeydeydi. Toulouse'da ki evlerin bitişikliğiyle ilgili kanıtlar, Yahudilerin yoğun olarak bir tek bölgede yaşadıklarını, fakat Hıristiyanların dışlanmadığı nı gösterir; bu bölgedeki diğer kentlerin de tipik özeliğiydi.19 Noel Coulet'in göstermiş olduğu gibi, Provence kentlerindeki Yahudiler, Hıristiyanlara uygun görülen özgürlükleri; onurları, ayrıcalıkları ve ananeleri de kapsayan sahici vatandaşlığa sahip- Yüklə 8,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|