Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Anabilim Dalı
Yüklə 1,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 1.4. HUGO GROTIUS ve KOZMOPOLİTİZM
Uluslararası hukukun kurucularından sayılan Hollandalı hukukçu ve devlet adamı Hugo Grotius (1583-1645), her ne kadar kozmopolitizmi, kavram olarak dile getirmemiş olsa da özellikle Kant’ın hukuk felsefesine dair fikirlerinde oldukça belirleyici bir rol almış olması ve kozmopolitizm kavramını önceleyen, doğal hukuk, uluslararası hukuk, savaş hukuku gibi kavramları sistemli bir şekilde dile getiren ilk düşünür olması sebebiyle bu çalışmada ele alınmıştır. Grotius, 1625 yılında yazdığı, temel eseri olan Savaş ve Barış Hukuku adlı kitabında, Roma Hukuku’nun ius civile-ius gentium ayrımında, iç hukuk ya da yurttaşlar hukuku olarak adlandırılan ius civile ’nin çokça incelendiğini ancak uluslararası hukuk olarak adlandırılan ius gentium ’un incelenmediğini söyleyerek, çalışmasının sınırını uluslararası hukukun kapsamlı bir analizi olarak belirler. 19 Grotius’un uluslararası hukuk anlayışının temelini savaş kavramı oluşturur. Devletlerin savaş açma hakkı, bu savaşın haklı bir savaş olup olmadığı, savaşın öncesinde, esnasında ve sonrasında barışa yönelik yapılabilecek haklı eylemler gibi konularda detaylı bir inceleme sunan Grotius, bu konuları açıklamadan önce bazı temel kavramlar üzerinde durur. Grotius’a göre, ister bir devletin iç hukuku olsun, isterse diğer devletler ve onların vatandaşlarına yönelik uluslararası hukuk olsun, tüm hukuk branşları, doğadan, tanrıdan ya da insanlararası varsayımsal yahut gerçek anlaşmalardan kaynaklanır (Grotius, 2011, s. 17). Böylece hukukun yaratıcı kaynakları, doğal hukuk, tanrısal hukuk ve toplum sözleşmesine dayalı insan yapımı hukuk olmak üzere üçe ayrılmış olur. Ancak Grotius’a göre, bu üç kaynak çoğunlukla birbirleriyle çelişmeyip, tanrısal olanın altında örtüşür. Bu durumun en belirgin örneği, insanın toplum içinde yaşamak gayesi ile bir iç hukuk altında birleşmesidir. Grotius’a göre, insanı diğer hayvanlardan ayıran özellik, dil yeteneğidir (Grotius, 2011, s. 19). Bu yetenek, tanrının iradesiyle uyumlu bir şekilde doğa tarafından insana bahşedilmiştir. “Çünkü, doğanın yaratıcısı, herkesin kendi başına güçsüz olmasını, rahat yaşayabilmesi için çok şeyin yokluğunu duymasını, bu yüzden de toplum içinde yaşamayı sürdürmeye daha candan sarılmak zorunda kalmasını istemiştir. İç hukukları doğuran da, çıkarını sağlama isteğidir; çünkü, biraz önce sözünü ettiğimiz birlikte yaşama, ya da ortak bir güce boyun eğme de köklerini, çıkarını sağlama isteğinden almaktadır” (Grotius, 2011, s. 21). Böylece, insan toplum içinde yaşayarak, akla uygun bir şekilde bir iç hukuk altında birleşmiş olur. Bu birleşme açık ya da zımni bir sözleşme ile olabilir. Yani toplum sözleşmesinin gerçek ya da varsayımsal olması mümkündür. Bu şekilde oluşturulan iç hukuk, kamu gücüne yani devleti yöneten güce dayanır. Grotius devleti şöyle tanımlar: “Devlet, özgür kişilerin, kendilerine tanınan haklardan barış içinde yararlanmak ve ortaklaşa çıkarlarını gerçekleştirmek üzere, birleşerek oluşturdukları eksiksiz bir topluluktur” (Grotius, 2011, s. 35). Grotius’a göre, nasıl ki insan kendi çıkarı doğrultusunda bir devletin hukukuna tabi olmuşsa, devletler de kendi çıkarları doğrultusunda hareket edecek ve bir uluslararası hukuka tabi olacaklardır. Uluslararası hukuk, iç hukuk gibi insan yapısı bir hukuktur ve bağlayıcılığını pek çok ulusun ortak iradesinden alır. Bu ortak irade, çoğunlukla zaman içerisinde teamülle yerleşir. Bu açıdan uluslararası hukuk aynı zamanda bir doğal hukuktur da. “Doğal hukuk, bir eylemin, akıllı ve toplumsal doğaya uygunluğu ya da 20 aykırılığı bakımından, moral yönden gerekli olup olmadığını gösteren doğru aklın ( Yüklə 1,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|