Haci fuad iZZƏt oğlu nurullayev şeyxüLİslamliq ziRVƏSİ: haci allahşÜKÜr paşazadə

 ŞEYXÜLISLAM ALLAHŞÜKÜR PAŞAZADƏ                                                              225
3.2.1. Əski (qədim) kitablar və onların müəllifləri
1.  əs-Seyyid  Nimətullah  əl-Cəzairi,  “Kitabu-nuril-ən var”. 
Hicri-qəməri tarixi ilə 1316-cı ildə nəşr edilən əsərdə “Sə hifətus-
səccadiyyə” kitabından, İmamlar (ə) haqqında olan mə lu  matlardan 
bəhs edilir.
2.  əl-Hac  Molla  Hadi  əs-Səbzivari,  “Kitabu  şərhi  coşən-kə-
bir”. Hicri-qəməri tarixi ilə 1267-ci ildə nəşr edilən əsərdə tövbə 
et  mənin şərtlərindən, Allah-Təalanın sifətlərindən, sabah duasının 
şər hindən və s-dən bəhs edilir.
3. Muhəmməd bin Ali bin əl-Hüseyn bin Musa, “Kitabu fi is-
bati əl-ğeybə”. 1295-ci ildə nəşr edilən əsərdə peyğəmbərlər (ə) 
ta  rixindən bəhs edilir.
4. əs-Saduq, “Kitabul-musəmmə bil-amali”. 1300-cü ildə nəşr 
edilən  əsər  müxtəlif  mövzuları  və  qəzavatları  əhatə  edən  hə dis-
lərdən bəhs edir.
5. əş-Şeyx əs-Səduq Muhəmməd bin Ali bin əl-Hüseyn, “Kita-
bul-xisal”. 1302-ci ildə nəşr edilən əsər müxtəlif mövzuları əhatə 
edən hədislərdən bəhs edir.
6.  əl-Murcim  əl-Asi  ibn  Şahmar,  “Kitabu  məsaibil-əbrar  və 
məvaibil-əxyar”. Hicri-qəməri tarixi ilə 1259-cu ildə nəşr edilən 
əsərdə Kərbəla hadisələri haqqında olan hadisələrdən bəhs edilir.
7.  əl-Hacı  Ali  əl-Məhallati,  “Kitabu  şəfaus-sudur”.  Hicri-
qəməri tarixi ilə 1310-cu ildə nəşr edilən əsər əqaid barəsində olan 
bəhslərə ithaf olunub.
8.  Muhəmməd  Sadiq  bin  Muhəmməd  Rza,  “Kitəbu  şərhi-
mənəzilis-səyirin”.  Hicri-qəməri  tarixi  ilə  1315-ci  ildə  nəşr  edi-
lən əsərdə tövbə qapısı, səbr, həyat, qeybət, tövhid və s. möv zula rı 
əhatə edən hədislərdən bəhs edilir.
9. Kərbəlayi Muhəmməd Hüseyn Təbrizi, “Kitabu ihticaci ət-
Təbərsi”. Əsərdə Əmirəl-möminin Əlinin (ə) gətirdiyi də lil lərdən 
bəhs edilir.
10. əl-Hac İbrahim ət-Təbrizi, “Kitabu-şərhi qəsidi əs-Seyyid 
əl-Hamir”. Hicri-qəməri tarixi ilə 1280-ci ildə nəşr edi lən əsərdə 
ərəb qəsidələrinin şərhindən bəhs edilir.

---

226                                                                                         ŞEYXÜLISLAMLIQ ZIRVƏSI: 
11. əl-Hüseyn əl-Cəzairi, “Kitabu zəhril-bayiin”. Hicri-qə məri 
tarixi ilə 1298-ci ildə nəşr edilən əsər hədis və rəvayətlərdən bəhs 
edir.
12. əl-Hac İbrahim ət-Təbrizi, “Kitəbul-feyn məa kitabil-kəşfi 
əl-yəqin”. Hicri-qəməri tarixi ilə 1298-ci ildə nəşr edilən əsərdə 
ima mətin  vacibliyindən  və  Əmirəl-möminin  Əlinin  (ə)  fə zi lət-
lərindən bəhs olunur.
13. Muhəmməd Kazım Muhəmməd Rza əl-Taliqani, “Kitabu 
təzəllumi əz-Zəhra (ə)”. Hicri-qəməri tarixi ilə 1304-cü ildə nəşr 
edi lən əsərdə Həzrət Peyğəmbər (s) və Həzrət Əlinin (ə) həyatı, 
İmam Hüseynin (ə) şəhadəti, Muhəmməd Hənəfiyyənin nə siy yət-
ləri və s. haqqında bəhs edilir.
14.  Muhəmməd  Rza  Təbrizi,  “Kitabu  səadətin-nasiriyyə  və 
quvvatir-ruhaniyyəti”.  Hicri-qəməri  tarixi  ilə  1284-cü  ildə  nəşr 
edilən əsərdə İmam Hüseynin (ə) şəhadətindən bəhs edilir.
15. Osmanlı Arif bək, “Kitabul-hadis”. Miladi tarixi ilə 1897-
ci  ildə  nəşr  edilən  əsər  Həzrət  Peyğəmbər  (s)  haqqında  hə dis lər 
top lusundan ibarətdir.
16. əl-İmam əl-Həsən ət-Təbərsi, “Kitabun biməkərimil-əx laq”. 
Hicri-qəməri tarixi ilə 1303-cü ildə nəşr edilən əsərdə dua nın şərhi, 
istixarə, salavat, hacət namazı, sədəqə vermək və s-dən bəhs edilir.
17. Muhəmməd bin İbrahim bin Cəfər əbu Abdullah, “Kitabu 
əl-ğeybə”. Hicri-qəməri tarixi ilə 1318-ci ildə nəşr edilən əsərdə 
məsum imamlarla (ə) bağlı hədislərdən bəhs edilir.
18. “Kitabu zadil məad”. Kitabın əvvəli və sonu yoxdur. Əl-
yazma  şəklində  bu  əsərdə  üsulid-din,  bəzi  hekayələr,  dualar  və 
s-dən bəhs edilir.
19. Məşhədi Muhəmməd Sadiq və Ağa Paşa, “Kitabu əb va-
bil-cinan”. Hicri-qəməri tarixi ilə 1263-cü ildə nəşr edilən əsər də 
dünya ilə bağlı hadisələrdən bəhs edilir.
20. Fadluddin Şeyx Ali Sahib, “Kitabu huznil-muminin”. Hic-
ri-qəməri  tarixi  ilə  1299-cu  ildə  nəşr  edilən  əsər  müxtəlif  möv-
zuları əhatə edən hədislərdən bəhs edir.
21. əl-Hac Əhməd Ağa, “Kitabu miftahil-cənnə”. Hicri-qəməri 
tarixi  ilə  1308-ci  ildə  nəşr  edilən  əsər  peyğəmbərlər  (ə)  tarixi  - 
Yəqub (ə), Yusif (ə) və digərləri haqqındadır.

---

 ŞEYXÜLISLAM ALLAHŞÜKÜR PAŞAZADƏ                                                              227
22.  Məşhədi  Muhəmməd  Baqir,  “Kitabu  huzni  əl-muminin”. 
Hicri-qəməri tarixi ilə 1288-ci ildə nəşr edilən əsərdə Xanım Fa ti-
mə nin (ə) vəfatı və digər Ali-Əbanın (ə) şəhadətindən bəhs edilir.
23. “Kitabu vəsail”. Əsərdə şəriət ehkamları ilə bağlı hədis lər-
dən bəhs edilir.
24.  İbn  Qazi  Abdur-Rahim  əl-Buxari,  “Kitabu  məfatihul-
cinan”. Miladi tarixi ilə 1882-ci ildə nəşr edilən əsər şəriət ehkam-
ları ilə bağlı hədislərdən bəhs edir.
25.  Muhəmməd  Hüseyn  bin  Ali  Əkbər,  “Kitabu  vəsailil-
muhibbin fi xasaisil-Hüseyn”. Hicri-qəməri tarixi ilə 1310-cu il-
də nəşr edilən əsərdə İmam Hüseyn (ə) haqqında olan hədis lər dən 
bəhs edilir.
26. Muhəmməd bin Muhəmməd, “Kitabu iqbal”. Hicri-qə məri 
tarixi ilə 1314-cü ildə nəşr edilən əsərdə müqəddəs Rəcəb, Şaban 
və Ramazan aylarının fəzilətindən bəhs edilir.
27.  Muhəmməd  Baqir  bin  Muhəmməd Təqi,  “Kitabu  hayati 
əl-qulub”. Əlyazma şəklində olan əsərdə Muhəmməd ibn Abdullah 
(ə) haqqında olan hədislərdən bəhs edilir.
28.  Muhəmməd  ən-Naxçıvani,  “Kitabu  səhabi  əd-dumi”. 
Hicri-qəməri tarixi ilə 1309-cu ildə nəşr edilən türkdilli əsərdə Ali-
əba (ə) haqqında olan hədislər toplusundan bəhs edilir.
29. Şeyx Əhməd bin əş-Şeyx Hicazi, “Kitabul-məcəlisis-sun-
niyyə”. Hicri-qəməri tarixi ilə 1305-ci ildə nəşr edilən əsər Həz rət 
Nuh (ə), Həzrət Saleh (ə), Həzrət Yusif (ə), Həzrət Musa (ə), Həz-
rət İsa (ə) və digər peyğəmbərlərdən (ə) bəhs edən hə dis ləri əhatə 
edir.
30.  əl-Hac  İbrahim  Təbrizi,  “Kitabu  cauhər  murad”.  Hicri-
qə məri tarixi ilə 1313-cü ildə nəşr edilən əsərdə üsulid-din, Pey-
ğəmbərin (s) meracı, Əlinin (ə) fəzilətləri və s. haqqında olan hə-
dislərdən bəhs edilir.
31. “Kitabul-hədis”. Əsərdə ziyarətin fəzilətindən, İmam Hü-
seyn (ə) haqqında olan hədislərdən bəhs edilir.
32.  Şeyx  Mufid,  “Kitabu  əl-İrşad”.  Hicri-qəməri  tarixi  ilə 
1320-ci ildə nəşr edilən əsərdə ikinci xilafət zamanı baş verən ha-
disələrdən  və  İmam  Hüseyn  (ə)  haqqında  olan  hədislərdən  bəhs 
edilir.

---