R o z e n k r a n s . Bəli, milord, peşəkar aktyorlara da, yer
kürəsini çiyinlərində saxlamış Herkulisə də.
H a m 1 e t. Düzünə qalsa, bu çox da təəccüblü deyil. Daha
qəribə işlər var. Məsələn, əmim Danimarkanın kralıdır...
Atamın sağlığında ona ağız büzənlər indi onun kiçik bir şəklinə
belə iyirmi, qırx, əlli, yüz qızıl verirlər. Lənət sənə kor şeytan,
əgər fəlsəfə bunu aça bilsə, bu-rada çox gizli sirlər var.
Səhnə arxasından şeypur səsi eşidilir.
Q i l d e n s t e r n . Odur, aktyorlar gəlirlər.
H a m 1 e t. Cənablar, siz Elsinora xoş gəlmisiniz. Yaxın
gəlin, əlinizi verin. Lütfkarlıq və incə nəvaziş mehribanlıq
əlamətidir. Qoy mən sizi bu tərzdə qarşılayım ki, sonra
deməyəsiniz: mən aktyorları sizdən yaxşı qəbul elədim. Xoş
gəlmisiniz, dostlar. Fəqət mənim əmim atam, əmidostum -
anam yanılırlar.
Q i l d e n s t e r n . Nədə, milord?
H a m l e t . Mən yalnız şimal, şimal-qərb küləkləri əsəndə
dəli oluram. Cənub küləyi əsəndə isə qırğını göyərçindən seçə
bilirəm.
Poloni qayıdır.
P o 1 o n i. Xoş gördük, cənablar!
H a m 1 e t. Dinlə, Qildenstern, sən də, Rozenkrans, diqqətlə
qulaq asın. Bu gördüyünüz nəhəng körpə hələ öz bələyindən
çıxmayıb.
R o z e n k r a n s . Bəlkə, təzədən bələyə girib. Deyirlər ki,
adam qocalanda yenidən uşaqlaşır.
H a m 1 e t. Qabaqcadan deyə bilərəm ki, o mənə
aktyorların gəl-məsini xəbər verməyə tələsir. Baxarsımz. -
Düz buyurursunuz, ser. Bazar ertəsi, səhər həqiqətən belə
olmuşdur.
P o 1 o n i. Milord, sizə təzə xəbər gətirmişəm.
H a m 1 e t.
Milord, sizə təzə xəbər
gətirmişəm.
Rossi Romada aktyor
olanda...
P o 1 o n i. Aktyorlar buraya gəlib, milord.
H a m 1 e t. Yox, a! Uydurmaya bax!
P o 1 o n i. And olsun mənim
vicdanıma ki...
H a m 1 e t. Hərəsi minibdir bir
uzunqulaq...
P o 1 o n i. Dünyanm ən yaxşı aktyorlarıdır. Həm faciə,
komediya, tarixi əsərləri, həm də çobannamələri, çoban
məzhəkələri, tarixi çobannamələri, faciəvi-tarixi, faciəvi-
məzəli-tarixi çobannamələri gözəl oynayırlar. İstər bu
tamaşalar fasiləli olsun, istər fasiləsiz, onlar üçün eynidir.
Faciə ustası Seneka belə kədərli, komediya ustası Plavt
belə gülməli ola bilməz. Əzbər söyləməkdə, bədahətən
deməkdə onların tayı-bərabəri yoxdur.
H a m 1 e t. Oho, İeffay, İsrail hakimi, sənin nə böyük
xəzinən vardı!
P o 1 o n i. Onun hansı xəzinəsi vardı,
milord? H a m 1 e t.
Bəs necə! Çox sevirdi
qızıriı, Nurlu, tək
ulduzunu.
P o 1 o n i (kənara). Yenə qızrnı haqqında danışır.
H a m 1 e t. Məgər düz demirəm, qoca İeffay?
P o 1 o n i. Əgər dediyiniz o İeffay mənəmsə, milord, doğru
buyurursunuz. Bir qızım var, mən onu çox sevirəm.
H a m 1 e t. Xeyr, uyğun gəlmir.
P o 1 o n i. Bəs nə uyğun gəlir, milord?
H a ml e t .
Baxın, belə: "Bəxt nə olacaq,
Haqq bilir ancaq".
Sonra da özünüz bilirsiniz.
"Tale yaydan çıxan oxdur,
Olacağa çarə yoxdur".
Bağışlayın, qalanını, özünüz oxuyarsınız. Bu dini
nəğmənin birinci bəndi sizə çox şey öyrədə bilər. Baxın.
Artıq mənim əyləncəm
başlanır.
Dörd, ya beş aktyor daxil olur.
Xoş gəlmisiniz, ağalar, hamınız xoş gəlmisiniz! Sizi
sağ-salamat gördüyümə ürəkdən şadam. Xoş gəlmisiniz,
əziz dostlar! - Ba, köhnə dost! Bu nədir belə, son
görüşümüzdən bəri sənin saqqalın əməlli-başlı uzanıb ki!
Yoxsa saqqalına bürünüb Danimarkada məni ələ salmağa
gəlmisən? Kimi görürəm, mənim gənc xanımım, mənim
gözəlim! Mələklərə and olsun ki, axırıncı dəfə görəndən
indiyədək sən göyə bir daban da ucalmısan. Allah eləsin,
səsin də, sürtülüb işə yara-mayan qızıl pul kimi, öz
gözəlliyini itirməsin. -Ağalar, buyurun! Vaxtı hədər
keçirməyək. Fransız şahinbazları kimi, ilk gördüyümüz
şikarın üstünə şığıyaq. Tez bir monoloq deyin. Bizə öz
məharət və istedadınızdan bir nümunə göstərin. Cəld olun,
coşqun bir monoloq başlayın.
B i r i n c i a k t y o r . Hansı monoloqu, mehriban prins?
H a m 1 e t. Yadımdadır, sən mənə bir dəfə bir pyesdən
monoloq oxudun. Əsər səhnəyə heç qoyulmamışdı, yox,
deyəsən, bir kərə oynanılmışdı. Yaxşı xatirimdədir ki,
tamaşa çoxunun xoşuna gəlmədi. O, camaat üçün bir
müəmma idi. Amma mənim və bu işi məndən daha yaxşı
bilənlərin mülahizəsinə görə, o, əla əsərdi. Səhnələrə yaxşı
bö-lünmüşdü. Çox sadə və çox məharətlə qələmə alınmışdı.
Yadımdadır, bəziləri deyirdilər ki, məzmuna rövnəq
vermək üçün şerlərdə incəlik çatışmır. Müəllifın üslubunda
təmtəraq, ifadələrində həyəcan yoxdur. Lakin təsdiq edirdilər
ki, qarşıya qoyulan fıkirlər doğrudur, sağlamdır. Əsər gözəl
yazılıb, süni boyalardan uzaqdır. Bu əsərdə bir monoloq
mənim daha artıq xoşuma gəlirdi. Burada Eney özü barədə
Didonaya olduqca maraqlı bir hekayət damşırdı. Xüsusən
do Priamın ölümünü dediyi yer çox təsirli idi. Əgər
yadındadırsa, bu misradan başla: -dayan görüm, dayan
görüm: -
"Quduz Pirr yırtıcı bir pələng kimi", -
Yox, belə deyil, ancaq Pirlə başlayır: -
"Quduz Pirr gizlənmiş atın qarnında,
Qara silahları qara qəlbitək
Qaranlıq gecədən seçilməyirmiş.
Heybətli, qapqara döyüş paltarı
Elə ki boyanıb qırmızı rəngə,
Daha da heybətli, qorxunc görünmüş,
O, başdan-ayağa batıb al qana.
Atalar, analar, qızlar, oğullar
Qanına qəltanmış onun zərbindən,
Atəş yandırırmış cəsədlərini.
Küçələr dəhşətlə alovlanaraq
Qatilin yoluna işıq saçırmış.
Kin-qəzəb, od-alov, al qan içində
Odlana-odlana sürünürmüş Pirr,
Cəhənnəm içində bir ilan kimi,
Gözü bərəlirmiş bir çiban kimi.
Gəzirmiş Priamı".
Hə, beləcə davam eləyin.
P o 1 o n i. Vallah, milord, yaxşı dediniz! Aydın dillə,
gözəl ifadəylə söylədiniz.
B i r i n c i akt yor .
"Pirr tapır onu.
Qılıncmı göyə qaldırır Priam,
Qılınc tabe olmur onun əmrinə,
Taqətsiz əlindən sürüşüb düşür.
Prianın üstünə cumur azğın Pirr,
Qılıncı qəzəblə elə çəkir ki,
Onun bir yelindən, bir küləyindən
Torpağa sərilir üzülmüş qoca.
Bu vaxt İlionun daş sarayları,
Sanki bu ağrını hiss eyləyərək,
Əyib ayağına odlu başını,
Qorxunc, vahiməli gurultularla
Pirrin kar eləyir qulaqlarını.
Pirr baxır dəhşətlə əlində qılınc,
Ağsaçlı Priamın başının üstdə
Sancılıb havaya sanki qılıncı.
Unudub özünü, bəd niyyətini,
Dostları ilə paylaş: |