Hazirlayanlar
Yüklə 3,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
479 Dr. Krikor DAMATYAN siyle konuşma ve yazmayı esas kılma projesinin başarılı olmasına katkıda bulunmuştur 39 .
ì¿Ù гõ³ïáÛ (Vem Havado/İman Kayası) 1733 yılında Asdvadzadur Gostantnubolsetsi matbaasında basıl- mıştır. Öğrencisinin bu eserinin yayınlanmasını görmek, merhum Patrik için ruhani bir mutluluk nesilesi olmuş olsa gerek. Mıkhitar Vartabet Sepasdatsi’nin konuşma dilinde kaleme aldığı kate- şetik eserini 1727 yılında Venedik’te yayınlatmasına mukabil, Patrik Go- lod öğrencisi Episkopos Hagop Nalyan’a Ermeni Kilisesi doktrini doğrul- tusunda ve yine konuşma dilinde kateşetik bir kitap yazmasını önermiştir. ¶Çñù Ïáã»ó»³É øñÇëïáÝ¿³Ï³Ý áõë³Ý»ÉÇ (Kirk Goçetsyal Krisdoneagan
yılında Asdvadzadur Tbir matbaasında basılmıştır 40 . Episkopos Hagop Nalyan’ın bu ve bunu takip eden yayınlanmış eserleri, Patrik Golod’un Üsküdar’da açmış olduğu Tıbradun’un ne kadar başarılı bir öğrenci hazır- lamış olduğunun bir göstergesidir. Patrik Surp Hovhan Vosgeperan’ın §Ü»ñµáճϳÝù¦ ı (Nerpoğagank/ Methiyeler), İknadios Vartabet’in Ôáõϳëáõ ²õ»ï³ñ³ÝÇ Ø»ÏÝáõÃÇõÝ’ u
Lusavoriç’in ڳ׳˳å³ïáõÙ (Hacakhabadum/Vaazler Dizisi) adlı va- azler antolojisi, Tarsus Başepiskoposu Nerses Lampronatsi’nin §î»ëáõÃÇõÝ ²ÕûÃÇó¦ i (Desutyun Ağotits/Duaların Tefsiri) bu dönemde yayınlanmış vaaz ve tefsir konulu eserlerdendir. Hagop Tbir Camcıoğlu 1723 yılında ¶Çñù áñ ÏáãÇ Êñ³ï Ðá·»Ï³Ý (Kirk Vor Goçi Khrad Hokegan/Ruhani Nasihatler Kitabı) adıyla Fransızca’dan tercüme ettiği eser 1736 yılında Parseğ ve Hagop Sepasdatsi matbaasında Ermenice olarak basılmıştır. Aynı matbaada Ermenice harfl i Türkçe tercü- mesi basılmıştır. Bu kitabın, altı yıl önce Kevork Vartabet Mıkhlayim’in Ö³é í³ëÝ ÍÝݹ»³Ý »õ ã³ñã³ñ³Ý³ó éÝ Ù»ñáÛ ÚÇëáõëÇ øñÇëïáëÇ (Car Vasın Dzınıntyan Yev Çarçaranats Dyarın Mero Hisusi Krisdosi/Rab İsa Mesih’in Doğuşu ve Katlandığı Eziyetler Üzerine Nutuk) kitabının bası- mından sonra, Patrik Golod döneminde Ermeni harfl eriyle Türkçe olarak basılan ikinci kitap olduğu kayıtlıdır. 39 H. Tavtyan, Aşkharhapar Kirkı Hay Dıbakrutyan Isgizpits Minçev 1850 Tıvaganı, Yere- van 1964, s.26 ( ¸³õÃ۳ݫ Щ« ²ß˳ñѳµ³ñ ·ÇñùÁ Ð³Û ïå³·ñáõû³Ý ëÏǽµÇó ÙÇÝã»õ 1850 Ãáõ³Ï³ÝÁ« ºñ»õ³Ý« 1964« ¿çª 26 )©.
40 Tavtyan, a.g.e., s.27; Leo, a.g.e, s.160-161 ( ¸³õÃ۳ݫ Щ« ²ß˳ñѳµ³ñ ·ÇñùÁ©©©Ýß© ³ßË© ¿çª 27 »õ È¿û « гÛÏ³Ï³Ý îå³·ñáõÃÇõÝ©© ©« Ýß© ³ßË© Ýß© ³ßË©« ¿çª 160-1 )©.
480 HOŞGÖRÜ TOPLUMUNDA ERMENİLER Surp Krikor Datevatsi’nin çok tanınmış eserleri ÒÙ»ñ³Ý гïáñ (Tsı-
²Ù³ñ³Ý гïáñ (Amaran Hador/
da Apraham Tragatsi matbaasında basılmıştır. Patrik Hovhannes Golod ²Ù³ñ³Ý гïáñ’ un (Amaran Hador) basıl- masını teşvik etmiş, hatta basılacak elyazması örneğini de kendi eliyle matbaaya teslim etmiştir. Fakat basılmasını arzu ettiği kitabın basılmış nüshasını göremeden vefat etmiştir. 1715–1741 yılları arasında Avrupa şehirlerinde toplam 60 Ermenice kitap basılmıştır. İtalya’nın Venedig kentinde faaliyet gösteren üç yabancı matbaadan Andon Bortoli matbaasında 43, diğer iki matbaalarda ise top- lam 4 kitap basılmıştır. Aynı dönemde Roma Urbanyan matbaasında 6, Holanda’nın Amsterdam kentinde Ğugas Vanantetsi matbaasında 1713– 1717 arasında 7, İngiltere’nin Londra kentinde Karoli Akgers matbaasında 1 kitap basılmıştır. Aynı dönemde İstanbul’da faaliyet gösteren Ermeni matbaalarında toplam 103 kitap basılmıştır. 1727 yılında faaliyete geçen Osmanlıca baskı yapan matbaada 28 yıl boyunca 18 kitap basılmıştır 41 .
ğını teşvik etmiş ve bu teşvik olumlu sonuçlarını vermiştir. Patrik Golod döneminde basılan kitapların büyük çoğunluğu Asdvadzadur Tbir matbaa- sında basılmıştır. 43 kitabın basıldığı matbaadan ayrı olarak bilinen matba- alardaki basılan kitap sayısı dağılımı şu sonucu vermektedir: Mardiros Sarkisyan:
20 kitap Krikor Tbir Marzıvantsi: 10 kitap
Apraham Tbir Tragatsi:
9 kitap Sarkis Tbir: 5 kitap Parseğ ve Hagop Sepasdatsi: 5 kitap Begoğlu mahallesi:
1 kitap
Basım yeri anılmamış: 10
kitap Bibliyografi k verilere göre basılan kitaplar arasında kiliselerde kulla- nılmak üzere basılmış kitaplar bulunmakta. Eldeki verilerle yapılan değer- 41 Leo, a.g.e, s.151 ( È¿û« гÛÏ³Ï³Ý îå³·ñáõÃÇõÝ« Ýß© ³ßË© ¿çª 151 )©.
481 Dr. Krikor DAMATYAN lendirmelere göre İncil, kilise takvimine göre her gün okunması belirlen- miş Kutsal Kitap bölümlerini içeren kitaplar, takvim ve yortu günlerinin belirleyen kitaplar, dua, ilahi, ruhani ezgiler ve şiirler kitapları yanında, hamayil adı verilen dua şeritlerinin basıldığı tespit edilmiştir. Patrik Hovhannes Golod patriklik görevini iki Osmanlı hükümdarları Sultan III. Ahmet ve Sultan I. Mahmut dönemlerinde sürdürdü. Merhum Patrik günün koşullarını en iyi şekilde değerlendirdi. Günün sosyal şartla- rının elverdiği ölçüde batılılaşma doğrultusunda her iki sultanın benimse- dikleri tutumun Ermeni cemaatine de yansıdığı inkâr edilemez bir gerçek. Mabetler inşa ediliyor, günün ilim anlayışının doğrultusunda öğrenciler eğitiliyor ve özellikle de faal matbaalarda dini ayinlerde kullanılacak ki- taplar yanında, cemaatin okuyucu kesimine sunulmak üzere kitaplar ya- yınlanıyordu. Teknolojik açıdan zor şartlarda yayınlanmış her bir kitap, birçok ya- rarlı hizmetleri yanında kitap basımına gösterdiği teşvikle adı ebedileşen Patrik Golod için rahmet vesilesidir. Yüklə 3,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|