65
İkinci dünya müharibəsi ərəfəsində Yerfidə 400-dən çox at
olub. Müharibə vaxtı atların çoxunu cəbhəyə göndəriblər. İn
kişaf etdirilməsinə baxmayaraq, müharibədən sonrakı illərdə
160 – 170 baş at olmuşdur. Kolxoz ləğv edildikdən sonra ma
şın, traktor kəndlərə gəldikcə atçılıq zəifləməyə başladı və 60-cı
illərdə ləğv oldu. At şəxsi təsərrüfatlarda qaldı. 50-ci illərdə
Yerfidə bir at təriflənirdi. Bu günədək o atın haqqında danışı
lır. Bu, Qara atdır.
Həmin illərdə Aydakənd Yerfi sovetliyinə aid idi. Qara at
aydakəndli Şükürün müsadirə edilmiş atlarından idi. Bu at
sürüləndə ancaq yorğa gedirdi. İkinci dünya müharibəsindən
sonrakı illərdə kolxoz sədri işləmiş Süleymanov Nadirşah de
yirdi: Bakıdan zəng gəlir ki, vəzifəli bir şəxs qatarla Moskvaya
yola düşür. Mən onunla görüşməli idim. Qatar Xaçmaza
çatanadək mən Qara atla stansiyaya çatdım və həmin şəxslə
görüşdüm.
Nəzərə alsaq ki, at maşın yolu yox, kəsmə yolla gedə bilir,
inanmaq olar. Məsələn, maşın Nohurdüzü, Qonaqkənd, Xırt
yolu gedincə at Qaraqız tərəfdən Aydakəndlə aşağı düşə bilər
ki, bu da yolu 2 dəfə qısaltmış olur.
Qara at saniyələri nəzərə almasaq 10 dəqiqəyə 5 km qət
edərdi. Qara atın şöhrətini rayon rəhbərliyi də eşitmişdi. Bu o
vaxt idi ki, rayon rəhbərləri də maşın yox, at minirdi.
Qonaqkənd rayon icraiyyə komitəsinin sədri işləmiş çiçili
Muxtar Zülfüqarov sonralar Bakıda məsul vəzifədə işləyir.
Təxminən 1956-1957-ci illərdə respublika üzrə atçılıq yarışı
keçirilir. Zülfüqarov Bakıdan zəng vurub Qara atın yarışa
göndərilməsini tələb edir. Qara at həmin yarışda iştirak edir.
Çapar yerfili Nuruyev Məhərrəm olur. Yorğa yarışında Qara
at birinci yeri tutur. Sonralar ASE yazılanda artıq Qonaqkənd
rayonu yox idi. Qara atın hünəri Quba yorğası adı ilə ensiklo
pediyaya düşür. (Bax. ASE,
III cild, 1979, səh. 252)
Qara atın balası da qüvvəli, fərqli at olmuşdur. Lakin
düşünmədən arıxanaya yaxın bağlanmış atın hörüyü arı səbə-
tinə dolaşmış, səbət asmış, arılar atı sancıb öldürmüşlər. Qara
atın cinsini saxlamaq, qorumaq üçün qayğı göstəril məmişdir.
Artıq vəzifə sahiblərinə minik maşınları verilirdi. Qara at isə