HəSƏn bəy rumlu əHSƏNÜt-təvariX
Yüklə 8,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
22
tən tarixşünaslığına böyük töhfələr vermişlər. Əbu-Bəkr Tehraninin “Kitabi-Diyarbəkriyyə” əsəri R.Şüküro- va 16 , Həsən bəy Rumlunun “Əhsənüt-təvarix” əsəri Ş.Fərzəliyev 17 , Qazı Əhməd Quminin “Xülasətüt-təva- rix” əsəri Ş.Məmmədova 18 , İsgəndər bəy Münşinin “Tarixi-aləmarayi-Abbasi” əsəri Ə.Rəhmani 19 , anonim müəllifin “Tarixi-aləmarayi-Şah İsmayıl” əsəri isə bu sətirlərin müəllifi tərəfindən Azərbaycan tarixinin mənbəyi kimi monoqrafik şəkildə öyrənilmişdir 20 . Bundan əlavə, Z.Bayramlının 21 , R.Ağayevin 22 və digərlə- rinin farsdilli qaynaqlar üzərində apardıqları araşdırmalar diqqəti cəlb edir. M.Nemətova 23 dövrün epiqrafik, Ə.Rəcəbli 24 isə numizmatik mənbələri üzərində dəyərli tədqiqatlar aparmışlar. Səfəvilər dövründə Azərbay- canda tarixçiliyin inkişafı məsələləri X.Qasımovun monoqrafiyasında təhlil edilmişdir 25 . Farsdilli sənədlərin nəşri, tərcüməsi və tədqiqi sahəsində T.Musəvinin 26 , epistolyar isrin tərcüməsi və araşdırılması üzrə Ş.Fərzə- liyevin 27 , A.Fərzəliyevin və R.Məmmədovanın 28 , türkdilli sənədlərin və məktubların öyrənilməsi istiqamətin- də S.Onullahinin və A.Həsənovun 29 xüsusi xidmətləri vardır. Son illərdə Şah İsmayıla aid tarixi-diplomatik sənədlər toplusunun nəşr edilməsi də bu yöndə atılmış mühüm addımlardan biridir 30 . Müvafiq dövrə dair Osmanlı mənbələrinin tariximizə aid hissələrinin tərcüməsi və nəşri sahəsində mərhum akad. Z.Bünyadovun diqqətəlayiq fəaliyyətləri olmuşdur 31 . 1578-1590-cı illər Səfəvi – Osmanlı mü- haribəsi haqqında ən mühüm mənbələrdən olan İbrahim Rəhimizadənin əsərləri F.Hüseyn tərəfindən tədqiq edilərək rus dilinə 32 , R.Şeyxzamanlı tərəfindən də Azərbaycan dilinə 33 tərcümə edilmişdir. XV-XVI əsrlərə aid Osmanlı qaynaqlarının tədqiqi baxımdan Ş.Fərzəliyevin, Ş.Mustafayevin, T.Nəcəflinin, T.Cəfiyevin, C.İsmayılın və digərlərinin apardıqları araşdırmalar diqqəti cəlb edir 34 . Səfəvi dövlətinin yaranmasından və 13 М.Х.Гейдаров. Города и городское ремесло Азербайджана в XIII – XVII вв. Баку: Элм, 1982; М.Х.Гейдаров. Социально- экономические отношения и ремесленные организации в городах Азербайджана в XIII-XVII вв. Баку: Элм, 1987; М..Х.Гейда- ров. Торговля и торговые связи Азербайджана в позднем средневековье. Баку: Элм, 1999. 14 M.Abbaslı. Şah İsmayıl Xətainin ömür yolu miniatürlərdə. Bakı: İşıq, 1981. 15 С.Б.Ашурбейли. История города Баку (период средневековья). Баку: Азернешр, 1992; S.B.Aşurbəyli. Şirvanşahlar dövləti (VI-XVI əsrlər). Bakı: Avrasiya-Press, 2006. 16 R.Şükürova. Əbu Bəkr Tehrani və onun “Kitab-i Diyarbəkriyyə” əsəri. İstanbul: Bayrak, 2006. 17 Ş.F.Fərzəliyev. Azərbaycan XV-XVI əsrlərdə (Həsən bəy Rumlunun “Əhsənüt-təvarix” əsəri üzrə). Bakı: Elm, 1983. 18 Ş.K.Məmmədova. “Xülasət ət-təvarix” Azərbaycan tarixinin mənbəyi kimi. Bakı: Elm, 1991. 19 А.А.Рахмани. «Тарих-и алам ара-йи Аббаси» как источник по истории Азербайджана. Баку: Издательство АН Азерб. ССР, 1960. 20 N.S.Musalı. I Şah İsmayılın hakimiyyəti (“Tarix-i aləmara-yi Şah İsmayıl” əsəri əsasında). Bakı: Elm və Təhsil, 2011. 21 Z.H.Bayramlı. Azərbaycan Səfəvilər dövlətinin quruluşu və idarə sistemi. Bakı: ADPU nəşriyyatı, 2006; yenə onun: Azərbaycan Səfəvi dövlətinin quruluşu və idarə olunmasında türk qızılbaş əyanlarının rolu. Bakı: Avropa nəşriyyatı, 2015. 22 R.Ə.Ağayev. Azərbaycan və Mərkəzi Asiya dövlətlərinin qarşılıqlı münasibətləri (XV-XVI əsrlər). Bakı: Kür, 2004. 23 M.S.Nemətova. XIV-XVI əsr Şirvan tarixinin öyrənilməsinə dair (Epiqrafik abidələr əsasında) Bakı: Elm, 1959; М.С.Неймато- ва. Мемориальные памятники Азербайджана (XII-XIX вв.). Баку: Элм, 1981. 24
соискание ученой степени кандидата исторических наук. Баку: Издательство АН Азерб. ССР, 1963. 25 X.S.Qasımov. Orta əsrlərdə Azərbaycan mədəniyyəti. Bakı: Aspoliqraf, 2008, s.296-309. 26 T.M.Musəvi. Orta əsr Azərbaycan tarixinə dair fars dilində yazılmış sənədlər. Bakı: Azərb. SSR EA nəşriyyatı , 1965; T.M.Musə- vi. Bakı tarixinə dair orta əsr sənədləri. Bakı: Azərb. SSR EA nəşriyyatı, 1967; T.M.Musəvi. Orta əsr Azərbaycan tarixinə dair fars- dilli sənədlər (XVI-XVIII əsrlər). Bakı: Elm, 1977. 27
28 А.М.Фарзалиев, Р.М.Мамедова. Сефевиды и Великие Моголы в мусульманской дипломатике. Санкт-Петербург: Фило- логический факультет СПГУ, 2004 29 S.M.Onullahi, A.Q.Həsənov. Səfəvi hökmdarlarının daha iki naməlum məktubu haqqında (Azərbaycan dilində dövlətlərarası ya- zışma tarixindən) // ADU-nun Elmi əsərləri, tarix və fəlsəfə seriyası, 1974, No.4; S.M.Onullahi, A.Q.Həsənov. Qaraqoyunluların, Sə- fəvi hökmdarları və türk sultanlarının azərbaycanca beş yeni sənədi haqqında // ADU-nun Elmi əsərləri, tarix və fəlsəfə seriyası, 1977, No. 1; S.M.Onullahi. Azərbaycan dilində daha dörd sənəd // “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzeti, 22.06.1990. 30 Şah İsmayıl Səfəvi. Tarixi-diplomatik sənədlər toplusu. Bakı: Şərq-Qərb, 2014. 31 Печеви Ибрахим Эфенди. История (Извлечения по истории Азербайджана и сопредельных стран и областей периода 1520-1640 гг.). Перевод с турецкого языка и примечания З.М.Буниятова. Баку: Элм, 1988; Solakzadə Mehmed. Tarix: Azərbay- can tarixinə dair iqtibaslar (türk dilindən tərcümə edəni: Z.Bünyadov). Bakı: Elm, 1992; Selaniki Mustafa Əfəndi. Tarixi-Selaniki (1563-1600-cü illər). Azərbaycan və qonşu ölkələrin tarixinə dair iqtibaslar (Osmanlı dilindən tərcümə edəni: Z.Bünyadov). Bakı: Elm, 1992. 32
мизаде). Баку: Нурлан, 2005. 33
lərin müəllifi: R.Şeyxzamanlı. Bakı: Nurlan, 2007. 34 Ş.F.Fərzəlibəyli. Azərbaycan və Osmanlı imperiyası (XV-XVI əsrlər). Bakı: Azərnəşr, 1995; Ш.М.Мустафаев. Восточная Ана- толия: от Ак-коюнлу к Османской империи. Москва: Востлит, 1994; T.H.Nəcəfli. Azərbaycan Qaraqoyunlu və Ağqoyunlu döv- Yüklə 8,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|