401
etdiyi kimi, "Cənub dəhlizi" haqqında Birgə bəyannamə çox məz-
munlu, mühüm bir sənəddir və enerji əməkdaşlığının bütün aspekt-
lərini, Avropa təsisatları ilə Azərbaycan arasında bu sahədə əmək-
daşlığı əhatə edir: “Bu gün isə biz enerji inkişafımızın yeni bir
mərhələsindəyik və Avropa təsisatları ilə münasibətlərimiz bi-
zim üçün çox əhəmiyyətlidir. Enerji təhlükəsizliyi məsələsi,
enerji təchizatının şaxələndirilməsi hasilatçılar, istehlakçılar,
tranzit ölkələr üçün eyni dərəcədə vacibdir. Zənnimcə, maraq-
ların kombinasiyası və səylərin bir araya yönəldilməsi və bu-
nun bir növ sinxronlaşdırılması bizim planlarımızın uğurla hə-
yata keçirilməsi üçün əsas ilkin şərtdir. Azərbaycan əvvəldən
“Cənub enerji dəhlizi”nə dəstək vermişdir. Əslində, bu, elə
Azərbaycanın başladığı layihəyə yönəlir: Bakı-Tbilisi-Ceyhan,
Bakı-Tbilisi-Ərzurum neft və qaz boru kəmərləri – məhz bun-
lar bu istiqamətdə həyata keçirilən ilk təşəbbüs olmuşdur.
Bundan sonra isə biz nəql dəhlizləri üzərində işləməyə başla-
dıq, çünki bilirik ki, bu dəhlizlər bizim prioritetlərimizdən bi-
ridir və bu istiqamətdə apardığımız ciddi bir işdir”.
Yeri gəlmişkən, “Cənub qaz dəhlizi”nin reallaşması o demək
deyil ki, bu marşrut NABUCCO-ya alternativ olacaq, yaxud onun
çəkilişini əngəlləyəcək. Məlum olduğu kimi, bu gün dünyada, xü-
susilə də Avropa qitəsində yanacağa olan tələbat ilbəil artır. On il-
dən sonra Avropada təkcə qaza olan ehtiyac ildə ən azı 50-100
milyard kubmetr artacaq. Bu tendensiya isə yeni qaz mənbələrinin
axtarışını, nəql kəmərlərinin çəkilməsini zəruri edir. Yəni hazırda
yeni təməli qoyulan, eləcə də, çəkilişi ilə bağlı sazişlər imzalanan
kəmərlərdən başqa, daha yenilərinə də ehtiyac var. Hazırda Avro-
panın enerji təhlükəsizliyinin təmin olunması üçün Bakı-Tbilisi-
Ərzurumun davamı olaraq Azərbaycan-Türkiyə-Yunanıstan-İtali-
ya, AGRİ kimi layihələrin çəkilməsi reallaşmaqdadır. Yaxın illər-
də işə düşəcək bu nəql kəmərləri Avropa İttifaqının yanacaq təchi-
zatında xüsusi rol oynayacaq. “Cənub qaz dəhlizi”nin istifadəyə
verilməsi isə Aİ ölkələrinin enerji təminatına mühüm töhfə verə-
cək. Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, ölkəmizin təsdiq-
402
lənmiş qaz ehtiyatları 2,2 trilyon kubmetr həcmindədir, potensial
ehtiyatlar, hətta bundan da artıqdır. Bu isə ölkəmizin uzunmüddətli
ixrac gücünü artırır: “Bizə proqnozlaşdırılmış, uzunmüddətli,
qanunvericiliklə tənzimlənən rəqabətcil bir bazar lazımdır ki,
bacardığımız qədər qaz hasil edə bilək. Buna görə də, “Cənub
qaz dəhlizi” bizim üçün strateji əhəmiyyət daşıyır, bu, qaz po-
tensialımızı realizə etməkdə bizə yardımçı olacaqdır”.
“Cənub qaz dəhlizi”nin reallaşması Azərbaycan ilə Avropa İtti-
faqı arasında əməkdaşlığın məzmununda tamamilə yeni bir səhifə
açacaq və tərəflər arasında davamlı və möhkəm münasibətlər daha
da güclənəcək.
14.9. Qaz nəqlinin yeni mərhələyə qədəm qoyması
Azərbaycan yeni inkişaf mərhələsində özünün enerji siyasətin-
də qarşılıqlı maraqların təmin olunmasına və bölgədə sülhün, təh-
lükəsizliyin dərinləşməsinə impuls verən siyasəti gücləndirmək
niyyətindədir. Azərbaycan hökuməti yanacağın Bakı-Tbilisi-Ərzu-
rum (BTƏ), Türkiyə-Yunanıstan-İtaliya (ITGI) qaz kəmərləri, elə-
cə də, “Cənub dəhlizi” ilə nəqlindən başqa, digər marşrutlarla da
ixracına hazırlaşır. Respublikamız yanacağın çoxvektorlu ixrac
marşrutları ilə nəqlini həyata keçirərkən qazın sıxılmış formada
dünya bazarlarına çatdırılmasına da xüsusi önəm verəcək. 2011-
2012-ci illərdə Avropa bazarlarına qaz tədarükünün təmin edilməsi
üçün şəffaf tranzit dəhlizinin yaradılmasına başlanılıb.
Respublikamız şəffaf tranzit dəhlizinin qazla təmin olunmasın-
da heç bir problem görmür. Yəni bu kəmərlə nəql olunan qazın
həcmi kifayət qədər olacaq və marşrutun rentabelli işləməsi tama-
milə mümkün olacaq. Bu qaz dəhlizi üçün yanacaq həm “Şahdə-
niz”in ikinci fazası çərçivəsində hasil olunacaq resurslar, həm də
digər yataqların ehtiyatları hesabına ödəniləcək. Əsas perspektiv
yataqlar kimi “Ümid”, “Babək”, “Alov” və “Naxçıvan” yataqları
nəzərdən keçirilir. Yeri gəlmişkən, bu günlərdə Azərbaycan höku-
məti ilə Almaniyanın "RWE" şirkəti arasında "Naxçıvan" perspek-
403
tiv strukturu üzrə müqavilə imzalanıb ki, bu da yeni qaz yatağında
hasilat işlərinə başlamağı nəzərdə tutur. Bu yataqdan hasil olunan
qazın şəffaf tranzit dəhlizinə yönəldilməsi istisna olunmur.
AGRİ layihəsinin davamı kimi Rumıniya ilə Macarıstan ara-
sında Arad-Şeged qaz nəqli xəttinin yaradılması nəzərdə tutulur.
Qeyd edək ki, layihə Azərbaycan qazının Gürcüstanın Qara dəniz
sahilində qaz kəməri üzrə nəqlini nəzərdə tutur ki, bu qaz da xüsu-
si terminalda mayeləşdirilərək tankerlərlə Rumıniyanın Konstant
limanı terminalında nəql olunacaq. Eləcə də, maye qaz Rumıniya-
dan Macarıstana ixrac olunacaq. Hazırda isə əsas müzakirə mövzu-
larından biri yanacağın təbii qaz halına gətirilərək Macarıstandan
digər Avropa ölkələrinin qaz tələbatına yönləndirilməsindən iba-
rətdir. Bu isə Avropada daha bir neçə ölkənin AGRİ-yə qoşulması
deməkdir.
Prezident İlham Əliyev bildirib ki, növbəti mərhələdə – XXI
əsrdə Azərbaycan dünyada qaz ölkəsi kimi öz sözünü deyəcək. Bu
siyasət respublikamızın beynəlxalq mövqelərini gücləndirəcək:
“Ümid edirəm ki, növbəti mərhələlərdə Azərbaycanda qaz
yataqlarının kəşfiyyatı davam edəcəkdir... “Ümid” yatağının
aşkarlanması göstərir ki, onun yanında yerləşən perspektiv
strukturlarda da kifayət qədər qaz vardır. Biz buna əminik.
Bizim qaz ehtiyatlarımız, bir daha demək istəyirəm ki, kifayət
qədərdir. Ən azı yüz il bundan sonra həm bizə, həm istehlakçı-
lara kifayət edəcəkdir”.
Məhz bütün bu uğurları nəzərə alan Azərbaycan Respublikası-
nın Prezidenti İlham Əliyev 2010-cu ilin iyul ayının 22-də
keçirilən Nazirlər Kabinetinin 2009-cu ilin birinci yarısının sosial-
iqtisadi inkişafının yekunlarına həsr olunan iclasında vurğulayıb
ki, enerji təhlükəsizliyi məsələlərinin həlli ilə mütəmadi qaydada
məşğul olunur və bu sahədə, demək olar ki, bütün vəzifələr uğurla
icra edilmişdir: “...Enerji təhlükəsizliyi məsələsinə gəldikdə
demək istəyirəm ki, Azərbaycan tam şəkildə özünü təmin edib.
Biz enerji təhlükəsizliyi məsələsində beynəlxalq təşkilatlarla və
dost ölkələrlə əməkdaşlıq edirik. Bu əməkdaşlıq qarşılıqlı
Dostları ilə paylaş: | 
