407
reallaşdırılmasından sonra digər Avropa ölkələrinə də qaz ixracı-
nın həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur. Bununla yanaşı, Avropanın
enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində mühüm rol oynayacaq
Odessa-Brodı-Plotsk-Qdansk layihəsinin reallaşdırılmasında da
Azərbaycan önəmli mövqeyə malik olan aktorlardan biri kimi çıxış
etməkdədir.
Digər tərəfdən, Qərb Mərkəzi və Şərqi Avropanın enerji ehti-
yatları ilə təmin edilməsində əhəmiyyətli dərəcədə önəm kəsb edə-
cək NABUCCO layihəsində də Azərbaycanın iştirakını olduqca
prioritet və zəruri amil kimi qiymətləndirir. Belə ki, ABŞ-ın
Ceyms Taun Fondunun “Avrasiya gündəlik monitor” elektron nəş-
rində ekspert Vladimir Sokorun “Azərbaycan NABUCCO layihə-
sinə təkan verir” sərlövhəli məqaləsində yuxarıda qeyd edilən fikir
bir daha təsdiq edilir. Məqalədə NABUCCO layihəsinin reallaşdı-
rılmasında Azərbaycanın yeri, rolu və önəmi məhz bu şəkildə qiy-
mətləndirilir: “NABUCCO layihəsinin ilkin mərhələdə qazla tə-
min edilməsi, ikinci mərhələdə isə tranzit mövqeyi baxımından
Azərbaycanın əhəmiyyəti olduqca önəmlidir”.
Müəllif onu da qeyd edir ki, bundan əvvəl reallaşdırılan layihə-
lərdə zəngin enerji ehtiyatları və əlverişli tranzit mövqeyi baxımın-
dan Azərbaycanın oynadığı rol və kəsb etdiyi önəm Qərbin Azər-
baycana etibarı və marağını artırmaqla yanaşı, bu ölkənin əsas söz
sahibi olacağı perspektiv layihələrin də gündəmə gəlməsinə təkan
verir: “... Beləliklə, Azərbaycan əlində cəmləşdirdiyi bütün bu
üstünlüklərlə NABUCCO layihəsinə təkan verir”.
Amma bir məqamı xüsusi şəkildə vurğulamaq lazımdır ki,
NABUCCO layihəsi Azərbaycanın çoxşaxəli nəqletmə sisteminin
tərkib hissəsini təşkil edir. Yəni Azərbaycan hazırda şaxələndiril-
miş 4 kəmər vasitəsilə Avropaya qaz ixrac edir və gələcəkdə yeni
qaz kəmərlərinin istifadəyə verilməsi də nəzərdə tutulur. Bir sözlə,
Azərbaycan iqtisadi və kommersiya şərtləri uyğun olarsa,
NABUCCO layihəsində də təmsil olunacaq. Bu da onu deməyə
əsas verir ki, heç vaxt rentabelli kəmər problemi ilə üzləşməyən
Azərbaycanla aparıcı aktorlar arasında perspektivdə əməkdaşlığa
408
əsaslanan tərəfdaşlıq münasibətləri daha da inkişaf edəcək.
Beləliklə, Prezident İlham Əliyevin bildirdiyi kimi, enerji
təhlükəsizliyi sahəsində atılacaq növbəti addımlar bu vaxta qə-
dər olduğu kimi, ilk növbədə, Azərbaycanın milli maraqlarını
təmin edəcək, eyni zamanda, əməkdaşlığın daha da möhkəm-
ləndirilməsi beynəlxalq səviyyədə enerji təhlükəsizliyinin təmin
edilməsi məsələlərinə də müsbət təsir göstərəcək.
Bunlarla yanaşı, “İnternational Herald Tribune” qəzetinin siya-
si şərhçisi Selestin Bohlenin “Azərbaycan enerji ixracı sahəsində
Avropa və Rusiya arasında tarazlı siyasət aparır” sərlövhəli məqa-
ləsində Azərbaycanın həm Avropanın, həm də Rusiyanın enerji
təhlükəsizliyinə mühüm töhfə verdiyi bildirilir. Məqalədə qeyd
olunur ki, Xəzər hövzəsinin bayraqdarı Azərbaycan regional miq-
yasda reallaşdırılan layihələrin mərkəzi oyunçusu olmaqla yanaşı,
qlobal enerji siyasətində də tarazlaşdırıcı mexanizmdən səmərəli
şəkildə istifadə edir: “Bu da Azərbaycanın dünya miqyasında
əhəmiyyətli üstünlüklər əldə etməsinə və mövqeyinin möhkəm-
lənməsinə səbəb olur”.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycanın uğurla həyata
keçirdiyi enerji siyasəti ölkəmizin milli maraqlarına uyğun olmaq-
la mütəmadi iqtisadi inkişaf tendensiyasını daha da sürətləndir-
məkdədir. Prezident İlham Əliyevin bildirdiyi kimi, biz neft gəlir-
lərindən səmərəli şəkildə istifadə etməklə iqtisadiyyatımızı yüksək
səviyyədə şaxələndirə bilmişik və Azərbaycanda iqtisadi artım sü-
rəti buna bariz nümunədir: “...Bizim üstünlüyümüz ondan iba-
rətdir ki, dünya iqtisadiyyatına sürətlə inteqrasiya etməklə ya-
naşı, öz milli maraqlarımızı da heç vaxt unutmamışıq. Biz an-
caq o sahələrə inteqrasiya etmişik ki, bunlar daxili iqtisadi sa-
bitliyimizə problemlər yaratmasın”.
Məhz bu uğurların fonunda “enerji amili məqsəd deyil, vasi-
tədir” prinsipi əsas tutularaq enerji sahəsindən əldə edilən gəlirlər
sosial-iqtisadi inkişafın səviyyəsinin yüksəldilməsi, tempinin sü-
rətləndirilməsi, əhalinin sosial rifah halının yaxşılaşdırılması və
qeyri-neft sektorunun inkişaf etdirilməsi kimi prioritet istiqamətlərə
409
yönləndirilib. Bir sözlə, Prezident İlham Əliyevin bildirdiyi kimi:
“ Enerji siyasətindən əldə edilən gəlirlər sosial məsələlərin həl-
linə yönəldilir. Minlərlə yeni məktəblər, yüzlərlə yeni xəstəxa-
nalar, yollar, elektrik stansiyaları bugünkü Azərbaycanın real-
lıqlarıdırsa, bunun təməlində uğurlu enerji siyasəti dayanır”.
Nəticə etibarilə qeyd etmək olar ki, əsasını Ulu öndər Heydər
Əliyevin qoyduğu və hazırda Prezident İlham Əliyev tərəfindən
uğurla davam etdirilən enerji siyasəti milli sərvəti milli mənafeyə
yönəltməklə yanaşı, ölkəmizin beynəlxalq arenada mövqeyinin
möhkəmləndirilməsinə də xidmət edən başlıca amil kimi qiymət-
ləndirilməlidir.
14.10. Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi
analitik tədqiqat obyekti kimi: faktlar və nəticələr
Cənubi Qafqaz strateji baxımdan dünyanın ən önəmli bölgələ-
rindən biridir. Təsadüfi deyil ki, dünya siyasətinin və beynəlxalq
münasibətlər sisteminin əsas meyillərini və təmayüllərini müəy-
yənləşdirən və yönləndirən güc mərkəzləri bu bölgəni özlərinin
uzunmüddətli strateji planlarına daxil ediblər. Geostrateji planlarda
və nəzəriyyələrdə “heartland” (dünyanın qəlbi-idarəetmə mərkəzi)
adlandırılan Avrasiya materikində hakim mövqeyə sahib olmaq
üçün qlobal aktorlar digər önəmli bölgələrdə olduğu kimi, Cənubi
Qafqazda da uzunmüddətli qarşılıqlı-faydalı əməkdaşlıq münasi-
bətləri formalaşdırmaq və geniş əhatəli inteqrasiya proseslərini
milli maraqlarına müvafiq qaydada sürətləndirmək üçün funda-
mental addımlar atmağa çalışırlar. Bu baxımdan, qlobal güclərin
geosiyasi və geoiqtisadi, bütövlükdə geostrateji maraqlarının kə-
sişdiyi və toqquşduğu bir məkan kimi Cənubi Qafqazda uzunmüd-
dətli sabitliyin və tərəfdaşlığın hökm sürməsinə mane olan mənfi
faktorların, tendensiyaların neytrallaşdırılmasına xüsusi ehtiyac
var. Dövlətlərin ərazi bütövlüyünə və suverenliyinə qarşı təcavüz-
kar, təhdid xarakterli addımların atılması, separatçılığa dəstək ve-
rilməsi, birtərəfli qaydada hər hansı bir dövlətə qarşı müxtəlif xa-
Dostları ilə paylaş: | 
