Hisse 01 uz qabigi
Yüklə 7,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
Üstyonuş dəzgahı 309
Eninə yonma dəzgahları kiçik və orta seriyalı istehsalatda geniş tətbiq tapsa da, uzununa yonma dəzgahları kiçik və fərdi istehsalda əsasən iri ölçülü hissələrin hazırlanmasında və eyni zamanda bir neçə hissənin emal olun- masında, həmçinin uzun yarıqlara mailk his- sələrin yonulmasında səmərəli istifadə oluna bilir. Texnoloji cəhəti ilə şərtlənən boş gediş yonma dəzgahlarının iri seriyalı istehsalda tətbiqini məhdudlaşdırır. Burada onlar frez- ləmə və pardaqlama dəzgahları ilə əvəz olu- nurlar. Eninə yonma dəzgahının işçi gedişi 1m- ə qədər, uzununa yonma dəzgahının işçi gedişi isə 2÷25 m arasında yeləşir (şəkil 2).
Şəkil 2. Uzununa yonma dəzgahı
(alm. die Hobelmaschine, ingl. Shaping machine) Üzən oymaqlı yastıqlarda gövdə və val ara- sında əlavə olaraq bir oymaq yerləşdirilir. Oy- mağın oxboyu hərəkəti məhdudlaşdırılır. Oymaq val və xarici yastıq üzüyü arasında hə- rəkətli oturur, yəni üzə bilir (şəkil 1). O, həm fırlanma, həm də düzxətli hərəkət sərbəstliyinə malikdir. Eninə kəsikdə daxili və xarici maye qatına malik →sürüşmə yastığını təsvir edir. Yastığın bu növ quraşdırılmasının üstün cəhəti ondan ibarətdir ki, yağ burulğanın rotorunun stabilliyinə təsirini digər yağ qatı tərəfindən söndürülür. Bu növ yastıqlardan rotorlarda isti- fadə olunur. Tətbiq sahəsi, qarşısında stabillik və rəqsön- dürmə qabiliyyətinin yaxşılaşdırılması və ye- yilmənin azaldılması məqsədi duran yüngül ro- torlardır.
Sürətlər nisbəti bu düsturla hesablanır:
burada
ω o -oymağın bucaq sürəti, ω v -valın bucaq sürəti, ψ d , ψ x - oymağın xarici və daxili boşluqla- rının ölçüsüdür, η -orta özlülükdür. Gövdə üzərindən yağın verilməsi daxili ara- boşluğuna aparan boru vasitəsilə həyata ke- çirilir.
(alm. der Schwimmbuchsenlager, ingl. Floating bush bearing) Üzən patronlar dəqiq deşiklərin emalında alə- tin meyillənməsinin qarşısını almaq üçün tətbiq olunur. Bu patronlar alət ilə ilkin emal olunmuş deşiyin eynioxluluğunu yüksək də- qiqliklə təmin etməyə imkan verir. Alət ilə şpindel arasında keçid rolunu oynayan üzən patronlar iş zamanı yaranan qüvvələrin təsiri altında alətin müəyən dərəcədə dönməsinə şərait yaradır. Şəkil 1-də üzən patron sxematik təsvir olunmuşdur. Aləti bərkitmək üçün içərisində deşik olan gövdə (1) tutqacda (9) araboşluğu ilə otur- dulur. Gövdənin flansında oymağı oturtmaq (5) üçün iki çivi (4) yerləşdirilir. d x x d d x D D η η ψ ψ ω ω ω ν 2 0 1 1
+ = = Üzən patronlar 310
Həmçinin tutqacın ucunda əks istiqmətdə yerləşmiş deşiklər çivilər preslənir. Gövdə ilə tutqac arasında üzərində oymaq üçün dörd yarıq olan üzük formalı üzgəc yerləşir. Üz- gəcin yarıqlarına kürələr (8) qoyulur. Burucu moment tutqacdan üzgəcin köməyi
ilə patronun gövdəsinə ötürülür. Gövdə, tutqac və üzgəc xüsusi qaykanın (7) köməy ilə birlə- şirlər.
Bu növ patronlardan rabyerləmə və yivlərin kəsilməsində geniş istifadə eidlir.
Şəkil 1. Rayberləmə əməliyyatı üçün patron
(alm. die Pendelfutter, ingl. Oscillating chuk)
əlvan metallardan hazırlanması üçün istifadə edilir. Yayma yolu ilə hazırlanmış üzük çox hallarda son ölçüyə daha yaxındır və mexaniki emal üçün minimal emal payına malik olur. Üzük divarının qalınlığı içlik valı ilə əsas val arasında radial istiqamətdəki məsafədən asılı olur (şəkil 1).
Üzüyün hündürlüyünü oxboyu istiqamətdə eyni zamanda hərəkət edən konus şəkilli vallar formalaşdırırlar. Ona görə də, bu üsula bəzi hallarda radial-oxboyu-yayma üsulu da deyilir. Yayma zamanı üzüyün daxili diametri bö- yüyüyr. Bu üsulla üzüyə müəyyən profilin verilməsi də mümkündür.
(alm. das Ringwalzverfahren, ingl. Ring rolling process) Üzvi şüşə (pleksiglaz) şüşəyə bənzər sintetik termoplastik materialdır. O, az miqdarda plas- tifikatorla qarışdırılmış metakril turşusunun və metal efirinin polimerləşməsi nəticəsində yara- nır. Bu plastik materialın müstəsna yapışma qabiliyyəti, şəffaflığı, asanlıqla qaynaq və me- xaniki emal ediləbilməsi onun texnikada geniş tətbiqinə imkan yaratmışdır. İstiliyə davamsız olması və tez yanması bu materialın əhəmiy- yətini aşağı salır. Üzvi şüşənin dixloretanda həll olmasından onun yapışdırılması üçün istifadə olunur. Üzvi şüşədən kiçik ölçülü materiallar ştamplama yolu ilə əldə edilir. Ara- larına butvar pərdəsi qoymaqla bir birinə yapışdırılan iki üzvi şüşədən tripleks alınır. Tripleksdən təhlükəsiz şüşə kimi də istifadə olunur, çünki bu şüşəyə zərbə dəydikdə o yerli sınmaya məruz qalaraq çiliklərə dağılmır. Üzvi şüşəni 150÷250°C arasında qaynaq etmək mümkündür. Üzvi şüşələr qalınlığı 1÷30 mm olan lövhələr və ya diametri 6÷55 mm-dək olan çubuqlar şəklində istehsal edilir. Şüşənin sıxlığı 1,2÷1,6 kq/dm 3 -dur. Üzvi şüşələr maşınqayırma ilə bərabər təyyarə, avtomobil, kosmik gəmilərinin hazırlanmasında inşaatda və radiotexnikada geniş tətbiq olunurlar.
(alm. das Plexiqlas, ingl. Plexiqlas) Yüklə 7,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|