Hisse 01 uz qabigi
Yüklə 7,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
Verilənlər bazasının modeli 324
əsaslanır. Cədvəl daxilində riyazi əməliyyat relasiya cəbri ilə təyin olunur. Verilənlərin aktivləşdirilməsi və emalı SQL (Structured Query Language) dilinin köməyi ilə reallaş- dırılır. Relasiya cəbri bu dilin əsasını təşkil edir. Verilənlər bazasının mürəkkəb riyazi və abstrakt anlayışlara malik olmasına baxma- yaraq bu növ verilənlər bazası sadə və çevik idarə olunur. Bu üsulla verilənlərin obyektlər arasında əlaqələri və ya xassələri simbolizə olunmasından asılı olmayaraq cədvəl şəklində təsvir olunur.
Obyekt relasiyalı verilənlər bazası relasiya verilənlər bazası və obyekt verilənlər bazası arasında bənd rolunu oynayır. Bu relasiya verilənlər bazasının obyektyönümlü genişlən- dirilmiş konseptidir. Relasiya bazalarında ol- duğu kimi burada da verilənlər cədvəl şəklində yerləşdirilir. Əlavə olaraq bu cədvəlin hər bir hücrəsinə bir obyekt xassəsi yönəldilir, beləki bu hücrədə olan verilənlər sərbst olaraq istə- nilən an, malik olduğu əlaqələrdən asılı olma- yaraq təyin oluna bilirlər. Obyekt relasiya veri- lənlər baza modeli multimediyada və geode- ziyada geniş istifadə olunur. Obyektyönümlü verilənlər bazası modelində tətbiqi proqramlar da daxil olmaqla verilənlər, obyekt modelləri şəklində tərtib edilir. Onun relasiya verilənlər baza modelindən fərqi ondan ibarətdir ki, burada verilənlər obyekt ki- mi idarə olunurlar. Bir obyekt, əşya və real həyatın bir anlayışını modelləşdirir və bu ob- yektə bir atribut yönəldir (məsələn: rəng və çəki avtomobilin obyektinin atributudurlar). Atributlar obyekti dəqiq
təsvir edirlər, verilənlər və üsullar obyektlə birlikdə yaddaşa verilir və idarə olunur. (alm. das Datenbankmodell, ingl. Database model)
nan nəzəri paylanma funksiyasıdır. Təsadüfi dəyişən x parametrinin sıxlığı (x > 0 halı üçün)
funksiyiası ilə təsvir olunduqda o, α və β (α, β > 0) parametrli Veybul paylanmasına tabedir. Veybul funksiyası praktikada maşın hissə- lərinin əsasən material yorulması ilə bağlı olan uzunömürlülüyünü analiz etmək üçün tətbiq olunur. Düyümdə olan hissənin ömrü α və β parametrli Veybul paylanması ilə səciyyələ- nirsə, onda onun sıradan cıxma tezliyi x va- hidli iş müddətindən sonra α ⋅ β
x β–1
ilə hesab- lanır. Hissənin [x; x + δx] intervalında sıradan çıxma ehtimalı təxminən α ⋅ β ⋅ x β–1 · δx-ə bəra- bər olur. Veybul paylanması kövrək materiallarda ma- terial yorulması və ya elektron hissələrin sıra- dan çıxması, həmçinin külək sürətlərinin statis- tik araşdırılmasında tətbiq tapır. Bu paylanma isveç riyaziyyatçısı Valodi Veybulun adını daşıyır. Veybul statistikasının tətbiqinə misal kimi zəncirin sıradan çıxmasını göstərmək olar. Bir bəndin korlanması bütün zəncirin möhkəm- liyinə təsir edir. Kövrək materiallarda da da- ğılma zamanı oxşar hal müşaiyət olunur. Kritik ölçüsünü keçmiş bir çat bütün hisənin dağılmasına gətirib çıxarır. Veybul analizi avtomobil hissələrinin etibar- lığının qiymətləndirilməsində böyük rol oyna- yır. Bu məqsədlə qurulmuş Veybul torlarından (diaqramları) verilmiş hissələr və ya düyümlər üçün səciyyəvi uzunömürlülüyü və ya sıra- dançıxma ehtimalını oxumaq olur. Sıradan- çıxmaların cəminin əsas götürülməsi Veybul analizində üstünlüyə malikdir. Sıxlıq funk- siyası kollektivə daxil olan hissənin əldə etdiyi uzunömürlülüyün tezliyini təsvir edir (şəkil 1). Sıradançıxma araşdırıldıqda, onda
sırad- ançıxma sıxlığından söhbət açılır. Paylanma funksiyası (F) sıxlıq funksiyasının inteqralıdır. Şəkil 1-də paylanma funksiyası uzunömür- β α
β α
x e x x f ⋅ − − ⋅ ⋅ = 1 ) ( Veybul paylanması 325
2 1891 , 0 d P HV ⋅ ≈ 2 2 1 d d d + = lülüyün tezlikləri cəmi şəklində göstərilmişdir.
Şəkil 1. Veybul analizinə aid diaqramlar (alm. die Weibull-Verteilung, ingl. Weibull distribution)
Vikkers üsulu metal və xəlitələrdə bərkliyi ölçmə üsuludur. Ölçmənin məğzi material sət- hinə təpə bucağı 136° olan dördkünclü pi- ramida formalı ucluğun müəyyən qüvvə altın- da batırılmasından ibarətdir (şəkil 1). Üsul 1925-ci ildə Smit və Sandland tərəfindən işlən- miş və Vikkers təyyarəqayırma firmasının adına adlandırılmışdır. Ölçmə mikroskopu ilə alınan yuvanın (izin) uzunluğu və diaqonalı təyin oldunduqdan sonra yuvanın səthi hesablanır. Tətbiq olunan qüvvənin bu sahəyə nisbətinin 0,1891 əmsalına
hasili Vikkers bərkliyini (HV) verir:
burada: d 1 və d 2 alınmış izin diaqonallarıdır. Şəkil 1. Vikkers üsulu ilə bərkliyin təyin olunmasın- da sətdə yaranan iz
Vikkers üsulu ilə bərkliyin ölçülməsi üç hal üçün aparıla bilir:
Normal Vikkers bərkliyinin ölçülməsi: F ≥ 49,03 N,
Kiçik qüvvə ilə Vikkers bərkliyinin ölçül- məsi: 1,961 N ≤ F < 49,03 N,
Mikrobərkliyin Vikkers üsulu
ilə ölçülməsi: 0,098 N ≤ F < 1,961 N.
Bu üsulla bərkliyin təyini xüsusi ölçmə ciha- zında aparılır (şəkil 2). Böyük hissələrdə bərkliyin ölçülməsi üçün mobil cihazlardan istifadə olunur. Vikkers üsulu adətən material- ları dağıtmadan ölçmə üsullarına aid edilir. Ölçmədən sonra səthdə qalan cüzi yaralama çox vaxt qəbul edilir. Əksər hallarda ölçmə üçün xüsusi nümunələr hazırlanır. Vikkers üsulu ilə ölçmənin aparılması İSO 6507-1:2005-4:2005 standartları ilə tənzimlə- nir.
Yüklə 7,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|