Hisse 01 uz qabigi
Yüklə 7,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Vintvari yaylı mufta
Vint 328
Vintlər onların malik olduqları yivin profil- lərinə görə də təsnifatlaşdırılır. Xarici yivlərə malik vintlərin həndəsi parametrləri ISO 4753:1999-də verilir.
(alm. die Schraube, ingl. Screw) Vintvari yay maşınqayırmanın müxtəlif sahə- lərində və cihazqayırmada amortizasiyaedici element (məsələn: ressorlar), hərəkətli hissələri ilkin vəziyyətə qaytaran (məsələn: mühərrik klapanları) və enerji yığıcısı kimi istifadə olunur. Vintvari yaylar silindrik, konik və fasonlu formalara malikdirlər (şəkil 1). Vintvari silin- drik yaylar metal məftilin vint xətti boyunca burulması sayəsində hazırlanır.
Şəkil 1. Vintvari yayların növləri a-düzbucaqlı en kəsiyə malik silindrik, b- dairəvi en kəsiyə malik silindrik , c- dairəvi en kəsiyə malik konik, d- düzbucaqlı en kəsiyə malik profilli
onun müqaviməti artır. Bir vidənin işinə nəzər saldıqda görünür ki, yayın hazırlandığı məftil P qüvvəsinin təsiri altında M=P ⋅ R burucu mo- mentlə burulur. Ona görə də, yayın hesabatı burulmaya əsasən aparılır ( → silindrik yayın hesabatı).
(alm. die Schraubenfedern, ingl. ) Vintvari yaylı mufta uzununa, eninə və bucaq altında hərəkət edəbilən tənzimləyici muftadır. Mufta şaybalarının arasında gərilmiş şəkildə oturdulmuş yay elastik bənd rolunu oynayır. Yaylar arasındakı sapfalar ətalət qüvvəsinin təsiri altında yayların yerindən çıxmasının qar- şısını alır. Tam yükləmə flanslar bir-birinə ya- xınlaşaraq yayı buraxılabilən qiymətdən artıq yüklənməyə qoymur.
(alm. die Schraubenfeder-Kuplung, Coil spring clutch) Vint xətti ox ətrafında fırlanma zamanı veri- lən oxboyu artım nəticəsində yaranan hərəkətin trayektoriyasını təsvir edən əyri xəttdir. Burada fırlanma sürəti və oxboyu istiqamətdə yer- dəyişmə sürəti arasındakı nisbət (c) dəyiş- məzdir. Vint xəttinin üzərində yerləşən istə- nilən nöqtənin trayektoriyası S ilə işarə olunur. Trayektoriya üzərindəki nöqtənin fırlanma oxundan olan məsafəsi r-dir. r sabit oldu- ğundan S, fırlanma oxu vint xətti ilə üst-üstə düşən, radiusu r-ə bərabər olan silindrik səth üzərində yerləşir. Bir dönmə ərzində baş verən oxboyu artım “yivin addımı” adlanır. Xətt üzrə koordinatların parametrik ifadəsi belədir: x = r cos t, y = r sin t, z = c ⋅ t,
Vint xətti 329
burada sol tərəfə dönmədə c<0, sağ tərəfə dönmədə isə c>0 olur. Yivin addımı: h= 2 π c. S-in parametrləri aşağıdakı düsturlarla hesab- lanır:
Qövsün uzunluğu:
, 2 2 2 0 2 2 2 t c r dt z y x S t t b + + = + + = ∫ = Əyriliyi:
Dolamı: Burulma üçün:
Əgər S xəttinin t=0 anında bir nöqtə götür- sək, onda onun proyeksiyası s=r ⋅ t ilə ifadə olunur. Yiv xəttinin artımı: t h z ⋅ ⋅ = π 2 ilə tapılır. O, yiv xətti üzərində yerləşən bütün nöqtələr üçün eynidir:
π π 2 2 = ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ =
Şəkil 1. Yiv xətti
(alm. die Schraubenlinie, ingl. Helix) Vint qayka ötürməsi →
yastığı Vintli nasos müxtəlif özlülüyə malik ma- yelərin stator (gövdə) daxilində fırlanan bir və ya bir neçə (metal) vintli rotor tərəfindən yaradılan təzyiq altında hərəkət etdirilməsinə xidmət edir. Vintli nasoslar da həcmi nasoslara aid edilir. Giriş borusundan maye vintlər arasındakı boşluğa-kameraya daxil olur. Bu işçi kamera mühərrikə qoşulmuş aparan vint ilə aparılan vint arasında yerləşir. Vintlər dönən zaman on- ların arasında qalan maye qapanaraq vint boyu yuxarıya nəql edilir və oradan boru ilə lazım olan yerə yönəldilir. Kamerada təzyiq buraxı- labilən qiyməti keçdikdən sonra qoruyucu klapan ( → tənzimləyici ventillər) açılaraq ma- yeyə geriyə, giriş kamerasına axmağa imkan verir.
Şəkil 1. Vintli nasosun sxematik təsviri 1-aparan val, 2-aparılan vintlər, 3-qorucuyu- buraxıcı klapan (alm. die Schraubenspindelpumpe, ingl. Rotary screw compressor) 2 2 c r r + = ρ 2 2 c r c v + = r c k v = = τ Yüklə 7,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|