46
oshadi (2.2-rasm).
Yadro reaktorining asosiy qismi - ko‘pincha uran-235 dan iborat yadroviy
yoqilg‘i (parchalanuvchi material)dan iborat issiqlik ajratuvchi element (IAEL)lari
bo‘lgan faol zonasi bo‘lib, unda zanjirli yadro reaksiyasi amalga oshadi.
Ushbu reaksiya natijasida hosil bo‘luvchi tezkor neytronlar sekinlatgich (suv,
grafit, parafin va boshq.)
yordamida tormozlanadi, chunki sekin harakatlanuvchi
neytronlar uran-235 ni yaxshiroq parchalashga qodir. Neytronlar oqimini boshqarish
rostlovchi, odatda kadmiyli sterjenlar orqali amalga oshiriladi.
2.2-rasm. Yadro reaktorining prinsipial sxemasi:
1 – issiqlik ajratuvchi element (IAEL); 2 – neytronlarni sekinlatgich; 3 – neytronlarni qaytargich
(reaktorkonturi); 4 – rostlovchi strejen; 5 – himoya ekrani
.
Faol zonaga rostlovchi sterjenlarni botirish chuqurligi
oshgan sari yutilayotgan
neytronlar soni oshadi va natijada zanjirli reaksiya sekinlashadi (kuchsizlanadi).
Sterjenlar faol zonaga to‘liq tushirilganda zanjirli reaksiya to‘xtashi kerak.
Rostlovchi sterjenlar faol zonadan chiqarilib, neytronlarni ko‘payish
darajasi
birga teng bo‘lganda reaktor ishlay boshlaydi.
Neytronlarni oqib chiqib ketishini kamaytirish va ko‘payish koeffitsientini
oshirish uchun zonani neytronlarni uning ichiga qaytaradigan
qobiq - neytronlar
qaytargichi bilan o‘raydilar.
