I. A. Axmedov, N. S. Saidxo‘jaeva

eng xavfli obyektlari
ro‘yxati tegishli xalqaro 
tashkilotlar tomonidan ma’lum qilingan, ular quyidagilar: 
Er yuzidagi 10 ta radioaktiv joylar. 
 
10. AQSH Xenford 
Vashington shtatidagi Xenford kompleksi birinchi atom bombasini yaratishdagi 
asosiy obyekti hisoblanadi. Yaponiyaning Nagasaki shahriga tashlangan atom 
bombasi shu erda yaratilgan. Bunda plutoniyni ishlatilgan. Sovuq urush xavfi 
bo‘lgan davrda kompleksda 60 mingdan oshiq atom bombasi yaratilgan. Bu joy 
ishlab chiqarishdan chiqarilganiga qaramay radiaktiv chiqindilarning 2/3 qismini-bu 
taxminan 53 million gallon (200 ming kub metr) suyuq, 25 million kub (700 kub 
metr) qattiq va 200 kvadrat mil (518 kvadrat metr) radiatsiya bilan zararlangan er 
osti suviga ega. 

---

102 
5.1-rasm. AQSH. Nevada shtatida (sinov) yadro bombasi portlatishi, 
23 kt, 1953y. 
 9. O‘rta er dengizi 
Yillar davomida Italiya «Ndrangeta» mafiyasining sindikati tomonidan 
dengizni chiqindilar, shu jumladan radiaktiv chiqindilar tashlash uchun qulay joy 
hisoblagan va uni amalga oshirgan. «Legambiente» nodavlat tashkiloti 
ma’lumotlariga qaraganda 1994 yildan buyon 40 dan oshiq zaharli va radiaktiv 
moddalar yuklangan sudna dengizda yo‘qolgan. Bu dengiz havzasida vahimali 
holatni hosil bo‘lishiga sabab bo‘lishi mumkin. Idishlar (bochkalar) ochilib ketsa 
dengiz havzasida ekologik muvozanat izdan chiqishi taxmini bor. 
 
 
8. Samali qirg‘oqlari 
Er sharidagi yagona rahbarligi yo‘q davlat Samali hisoblanadi. Italiya mafiya 
tadbirkorlari o‘z hududi bilan chegaralanib qolmay davlat nazorati yo‘qligidan 
foydalanib Samali hududi va qirg‘oqlaridan ham radiaktiv yadro chiqindilarini va 
zaharli moddalarni ko‘mish uchun foydalanganlar. Radiaktiv chiqindilar va zaharli 
moddalar 600 bochkadan ko‘pni tashkil etgan, xuddi shunday tibbiyot 
chiqindililarini ham shu erda ko‘milgan. BMT dasturida to‘qsoninchi yillarda 
tashlangan bochkalarning chirishi 2004 yilda kuzatilgan. Bu zararli moddalar Samali 
qashshoq xalqiga katta, hatto o‘lim darajasidagi ziyon keltirishi mumkin.