| 21. Qavslar tarixidan.
Ko’phadlarni ko’paytuvchilarga ajratganda va boshqa almashtirishlarda ko’pincha qavslardan foydalaniladi.
Ifoda tarkibidagi miqdorlarni birlashtirish va bajarilgan amallaar tartibini belgilash uchun belgilar XV asrda paydo bo’ldi. Fransuz matematigi Nikola Shyuke o’zining 1484-yilda yozilgan arifmetik-algebraik “Sonlar haqida ilm uch qismda” yozuvida ko’phadlarni gorizontal ifodaladi.Italiyalik matematik R. Bombelli 1550 yilda ham xuddi shunday ishni bajargan, ammo keyinchalik kvadrat qavslarni boshlagan, bu harflar yordamida "L" harfini va "teskari rj" ni ishlatgan. Aylana qavslar XV asrda Shtifel, Tartli va boshqalar ishlarida paydo bo’ldi. Shu asr oxirlaridas esa Viyetning kitoblarid figurali qavslar paydo bo’ldi. Biroq XVII asrning deyarli barcha davrida qavslar ishlatilmadi, qavs o’rnini ifodaning ustidan o’tkazilgan gorizontal chiziq egalladi.Xuddi shu ishni Dekart, Garriot va boshqalar ham qilishdi. Nyuton hattoki chiziqlar ustida bir nectar chiziqlarni ham qo’lladi, masalan: yozuv ni bildirgan.
Qavslarni kengroq qo’llash Leybnits sharofati bilan hamda ko’proq Eyler tufayli XVIII asrda boshlandi.“Qavslar” nomi Eyler tomonidan nemsicha termin Klammer – qavslar so’zidan olingan.
Dostları ilə paylaş: |
