I bob. Globallashuvning nazariy va iqtisodiy asoslari

Hozirgi paytda iqtisodiy ilm o’zining asosiy diqqatini 4 ta yo’nalishga 
qaratmoqda. Bular
6
: 

moliyaviy globallashuv;

global TMKlarning vujudga kelishi;

iqtisodiyotning mintaqalashuvi;

jahon savdosini intensivlashuvi;
Iqtisodchilar globallashtirishning asosiy tomonlariga o’z e’tiborlarini 
qaratadilar va undagi quyidagi jarayonlarini ajratadilar
7
:
6
Hакимов.Б «Жаhон молиявий-иqтисодий инqирози, Ўзбекистон шароитида уни бартараф этишнинг йўллари ва
чоралари» электрон дарсликдан, Тошкент-2020
7
М,Г,Делягин «Мировой Кризис, Обшая Теория Глобализatsiя», 64-97 стр, Москва-

---

---

9


moliyaviy markazlashuvning kuchayishi. Uning yordamida kredit mablag’lari
shakllantiriladi, kredit beriladi va foydalaniladi, shuningdek kapitalning ishlab
chiqarish ustidan hukmronligi o’rnatiladi;

axborotlar ahamiyatining oshishi;

global oligopoliyaning to’xtovsiz kengayishi;

TMKlar sonining ortishi;

transmilliy iqtisodiy diplomatiyaning shakllanishi va milliy davlat hokimiyatining
globallashuvi.
Kaliforniya univresiteti professori M. Kastels globallashuv jarayonini “yangi
kapitalistik iqtisodi” deb atab, unda axborot, bilim va infarmastion texnologiyalar
ishlab chiqarish va raqobatbardoshlik o’sishning asosiy manbasi ekanligini ta’kidlaydi.
Rossiyalik olima I. G. Vladimirovnaning fikricha, globallashuv jahon iqtisodiyoti
baynalminallashuvining eng yuqori bosqichidir.
Umuman olganda jahon iqtisodiyotining globallashuvi deganda, jahon
iqtisodiyotining o’zaro bog’liq turli soha va jarayonlarning kuchayib borishi, jahon
xo’jaligida tovarlar, xizmatlar, kapital, ishchi kuchi va bilimlar bozorini asta-sekinlik
bilan yagona bozorga aylanishini bildiradi.