I bob. Globallashuvning nazariy va iqtisodiy asoslari
Yüklə 106,55 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- II BOB. GLOBALLASHUV SHAROITIDA JAHON IQTISODIYOTI
| 1-jadval
Boshqarish tizimining rivojlanishi Boshlang’ich davr Urushdan keyingi davr Hozirgi davr Makroiqtisodiy boshqarish XVF (bag’olarni sun’iy qo’llab quvvatlash) Katta ettilik mamlakatlari Evropa Ittifoqi (IXRT, XVF) Erkin savdo tartiblari GAAT JST(VTO), hududiy bojxona ittifoqlari va erkin savdo hududlari. To’g’ridan-to’g’ri xorij investistiyalarini rag’batlantirish uchun tartiblar BMT JST, IXRT, EI, JB Kapital bozorlari va xalqaro bank xizmatlarini tizimli barqarorlashtirish Valyutani almashtirish nazorati XVF, Xalqaro Hisob-Kitoblar Banki Iqtisodiy rivojlanish Jahon Banki, BMT JB, XVF, BMT, hududiy banklar Xalqaro kelishuvlar Xalqaro Mehnat Tashkiloti JB, XVF, BMT, vakolatxonalari va hududiy kelishuvlar Tovarlarga baho barqarligi BMT (tovarlar harakatini nazorat qilish) JB, XVF, o’z o’zini boshqarish (OPEK) Manba: Globalization and Global Governance, Vincent Ca, Le Royal Institute Attains, London UK. 1999, 47 bet 15
RIVOJLANISHINING ASOSIY TENDENSTIYALARI 2.1. Jahon iqtisodiyotining globallashuvi sharoitida xalqaro korporastiyalarning o’rni Insoniyat taraqqiyotining hozirgi bosqichi globallashuv jarayonlarining jadal rivojlanishi orqali tavsiflanadi. Globallashuvni iqtisodiy jihatdan qaraydigan bo’lsak, u jahon xo’jaligining butun makonini qamrab oluvchi iqtisodiy munosabatlar tizimining tashkil topishi va rivojlanishini anglatadi. Globallashuv jarayonlarining kengayishi jahon mamlakatlari o’rtasidagi iqtisodiy munosabatlarning yanada takomillashuviga olib keladi. Jumladan, globallashuv natijasida transmilliy korporastiyalar, ularning turli ko’rinishdagi xalqaro birlashmalari faoliyatining tarkib topishi va kengayishi, xalqaro ishlab chiqarish kooperastiyasi va mehnat taqsimotining nisbatan yuqori darajaga o’tishi, xalqaro iqtisodiy tashkilotlar faoliyatining yanada kuchayishi ro’y beradi 12 . Jahon xo’jaligi internastionallashuvi – mehnatni xalqaro taqsimlashni har tomonlama rivojlantirishga asoslangan turli mamlakatlar milliy iqtisodiyotining o’zaro bog’liqligi va bir-birining kam-ko’stini to’ldirishni chuqurlashtirish jarayonidir. Tarixda xo’jaliklarning internastionallashuvi ayriboshlash sohasiga borib taqaladi. Xolbuki, savdoda mahsulotlarni ayriboshlash bosqichidan keyin hududiy xalqaro bozorlarga yo’l ochilgan. Ancha keyinroq, dastlabki sarmoya yig’ish davriga kelib, tarmoqlararo savdoning hududiy markazlari yagona jahon bozoriga aylana borgan. Evolyustiya natijasida ayriboshlash sohasidagi internastionallashuvidan kapital va ishlab chiqarishning internastionallashuviga o’tila boshlandi 13 : 12 Худойбердиев З.Я., G’афуров У.В., Тухлиев Б.К., Хомитов К.З. Жаhон молиявий-иqтисодий инqирози, Ўзбекистон шароитида уни бартараф этишнинг йўллари ва чоралари. Ўqув qўлланма, Тошкент-2020, 14-15 бетлар 13 М,Г,Делягин «Мировой Кризис, Обшая Теория Глобализatsiя», 104-111стр, Москва-2022 |