I c I l d VII-XII əsrlər azərbaycan şERİ

Z ə h ə rli  bir  ox  ilə   sev g ilim   q əlb im i  d eşm iş  ki, 
Ç ıx artm aq   can d an   ö z g ə   şe y lə   olm az,  bil  o  peykanı!
V erib  q əlb   ilə  can ı,  alsam   o  m ərcan ı  canandan,
O lardı  b ə lk ə   b ir g ü n   x ə s tə   b u   cam n  o,  dərm anı.
D alaşm aq la  salar  d ə rd ə ,  b a rışm a q la   e d ə r  d ərm an , 
S ə a d ə t  b əx ş  e d ə r v ə sli,  q ıla r p ə jm ü rd ə   hicranı.
Sanarsan,  x alq a  qarşı  q ə lb d ə   kin  b ə slə m iş  R izvan, 
B e h iştd ə n   g ö n d ə rib   x ə lq ə   b ə la   R izv an   bu  cananı.
O larsa  k ü frd ə  iy m an ,  fə q ə t  in san lara  qarşı 
Q oşa  zü lfu  b ə z ə tm iş d ir  on u n   k ü fr  ilə  iym anı.
M ə n im   q əlb im d i  b ir  xardal,  onun  q ə lb iy s ə   b ir zindan, 
H anı  x ard ald a  o  ta q ə t,  d ö z ə ,  y u m şald a  zindanı?
O  g iin d ən   ki,  açıq   rü x sa rm ı  m ə n d ə n   n ih a n   etdi, 
Ü z ü m d ə   göz  y aşım   faş  ey ləd i  m in  sirri-p iin h an ı,
P ə rə stiş  ey ləd im   b ü t  tək   o n a,  d ə rd ü   b ə la   çək d im , 
Y ə q in d ir -  b ü tp ə rə s tin   pis  k e ç ə r  ax ırd a  dövranı,
E yibdir,  m ərifo t  əlıli  p ə ro stiş  e tsə   b ir  ş ə x s ə   -  
A yırsan  pak  Y o zd an   ilə   şa h ə n şa h   M ə m la n ı.
Ə b u n əsrin ,  o  şa h lar  şahınm   q e y z iy lə   m e h rin d ə n   -  
M ü ə y y ə n   ey ləm iş  T an rım   özii  n ü srə tlə   nisanı.
Q ılıncı  z ə rb ə sin d o n   m um   kim i  p arə  o lu r  zindan, 
S ə x av ətli  əliy lə   d ö n d ə ro r  d ə ry a y a   səh ran ı.
P ə rişan   ey lə y o r  d ü şm o n lo ri  q ə h r  ilə  əl  q atsa,
T ap ar  rövnoq  o liy lə   d o stların   h a li-p ə rişa n ı.
B ütün  g ü n lə r ə lin d ə   z ə r,  d ilə n ç i  axtarar,  versin, 
A çıq d ır  ilboyunca  sü frə si,  v a r  g ü n d ə   m ehm anı.
Bu  m ə q sə d lə   ki,  daxil  olm asın  çağ rılm am ış  b ir kəs, 
Hamı  şah lar  e d ə r d ə rb a rın a  m ə m u r  dərbanı.
Bunun  d ərb arın a  d ərb an   qoyulm uş  ki,  qonaq  g əlsə, 
Ona  yol  g ö stə rə ,  ta  h ard ad ır sultanm   eyvanı.
Ə g ər x o şlu q la b ir yol  y ad   edə  şey tan ı  M alik lə 
V ə  ya  d ü şm ən   kim i  b ir  an  ana  R izv an la  huranı,
X uda  n u r  b əx ş  edər,  M alik  olar  R izv an   kim i  m əqbul, 
V erər zin ət,  e d ə r huri  kim i  m əh b u b   şeytanı,
O nun  bir  sö h b əti  m in  q əlb i  ey lə r  q ü ssə d ə n   azad, 
O nun  bir  h ə m lə si  q ə m d ə   boğar  m in   tə b i-x ə n d a n ı.
Ə g ər X an  ilə,  Q e y sə rlə   ə d a v ə t  q ə sd i  olsaydı,
Y ıxardı  q c y sərin   qosrin,  qoyub  b ix an im an   X anı.
M əsəl  v ar ki,  h ü n ə rd ə   olm am ış  tay  a li-S a m a n ə , 
Fələk  ax ırd a  bisam an  cd ib d ir  ali-S a m a n i.
Ə m ir  ə m r  ctsə,  m ü m kündür,  su  içrə  od  alışdırm aq, 
O nun  b ə x tilə   m ü m k ü n d ü r g ö y ə rtm ə k   o dda  reyhanı.
Q ılıncından  od  axsaydı,  y əq in   ki  çov ğ u n   olm azdı, 
U daıdı  b irc ə   g ü n d ə  s ə rt qılm c  o d d a  o  tufanı.
V cıilsəydi  o na  p c y ğ ə m b ə r  adı,  heç  g ec ik m ə z d i, 
Olardı  m öcüzü  k ə sk in   q ıh n c,  tunc  ə ls ə   bürhanı.
Y əd i-b e y z a sı  M u san ın   b u  b ü rh an d an   q alar  heyran, 
Bu  m öcüzlə  q ıla r  aciz  n ə fə s   ç ə k m ə k d ə   İsanı.
H əyadan,  qo rx u d an   d iv lə   pəri  o lm u ş  bu  gün  pünhan,
O  divlər  ki,  ita ə tlə   ə z iz lə rd i  S üleym anı.
Təki  şahım   v e rə   fə rm a n ,  görünsün  b ir  daha  onlar, 
E d ərlər qul  kim i  x id m ət,  o larlar  b ə n d ə -fə rm a n ı.
( J r N  
49

---

G ö rə r  K ey v an   ki,  şah m   h ü m m ə ti  y ü k sə k   durur  ondan, 
N e e ə   ki,  xalq  b a x d ıq d a ,  g ö rə r y ü k sə k d ə   K eyvanı.
Q u ra r  m əclis,  s ə x a v ə td ə   e d ə r  d ə  h a tə m i  batil,
O n u   m ey d an d a  k im   g ö rsə ,  u n u d ar  P ııri-d əstan ı!
S an arsan   “lö v h i-m ə h fu z ” d u r  onun  h ə ssa s  olan  q əlb i, 
L ə k ə   yoxdur,  o la  b ilm ə z ,  fə sa d   çu lğ a rsa   diinyam .
P ə rə s tiş   vacib  o lm u şd u r  o n a,  kim d ə  ağıl  vardır, 
S ə d a q ə tlə   se v ə n   şahı,  s e v ə r  sidq  ilə  Y əzd an ı.
B ə ra b ə rd ir x u d a n ın   ə m rin ə   lıər  y erd ə  şah  əm ri,
E dir  h ə q q   əm rin i  h icra,  b ilə n   h aqq  ə m ri-su lta n ı.
G ö rü m ,  daim   b a h a r o lsun,  açılsın  rə n g b ə rə n g   g ü llər, 
B ə z ə k  vursun  tə b iə t,  c ə n n ə t  ctsin  bağı,  bostanı.
B oyu  s ə rv i-s ə n u b ə r  tək ,  iizii  x ən d an   qızılgiil  tək , 
Ə lin d ə   m ey  d o lu   sağ ər,  g ə z ə   şahım   giilüstanı.
3
ƏBÜLXƏLİL  CƏFƏRİN  MƏDHİ
Y az  g əlib ,  açdı  q ızılg ü l,  g iilşə n ə   verdi  səfa,
S anki  c ə n n ə td ə n   tə b iə t  q ap ıla r  açdı  bağa.
Y el  b alış  oldu  söyiidçün,  su  tə ra v ə t  sə rv   üçün,
B itk iy ə   şəb n əm   q id a,  lalə  yataq  oldu  quşa.
G ül  budağı  oldu  x ə m   a şiq lə rin   qəddi  kim i,
B ülbül  aşiqdir  d e y ə ,  fə ry a d   ilə  qondu  ona.
G ül  alışdı  şəm   kim i,  yan d ırd ı  bülbül  bağ rın ı,
Gül  kolundan  a tə ş   aldı,  b ülbül  ol  g ü ld ə n   n əv a,
Q ırm ızı  lalə  b izim çü n   m işk   tökdü  cam ına,
H ə r  sarı  gül  b ir z ə b ə rc ə d   ü stə  oldu  k ə h rə b a .
B ağ  geyib  ftru z ə   b ir  d o n ,  ş a x ə lə r  y a q u t  sə p ə r,
Y er z ə rü   z ib a   g ey ib ,  altu n ,  g ü m ü ş  saçdı  səm a.
M əclis  ə lv a n   b ir  g ü lü sta n ,  gül  sarı,  a l-q ırm ız t,
M ey  sü zü lm ü ş  şe h d ə n   ol  y aq u t  v ə   a ltu n   cam lara.
İkiüz  gül  b a ğ rtq a n   a şiq   üzün  x a tırlad ar,
Y a  töküb  z ə rli  v ə r ə q lə r   ü stə   y aş  b ir b in ə v a ?
G ən c lə şə r,  gül  fəsli  sü b h ü n   c am ın t  iç sə   qoca, 
C anlanar,  gül  ə tri  ç a td ırsa   o na b a d i-s ə b a .
Gül  açan d a  h ə r   g ecə,  b ü lb ü l  e d ə r  ah ü   fəğ an ,
Sanki  b ir  a şiq d ir,  h icran   k ö k sü n ə  v u rm u ş  yara.
M ən  də  b ü lb ü l  tə k   ç ə k ib   çox  ah,  fə ry a d   e tm işəm , 
O nda  ki,  d ü şm ü şd ii  ca n   a ra m i-c a m m d a n   cüda.
B ir zam an   h icran   q ə m in d ə   m ə n   o  n azlı  d ilb ə rin  
G ö z -q ə d ə h ,  g ö zy aşı  -   m ey,  fə ry a d ım ı  etdim   nəva.
V əslin ə  çatd ım ,  g ə rə k   m ə c lis  q u ram ,  h ə r  gün  o  yar, 
Ü zdən  od,  lə b d ə n   n o ğ u l,  z ü lfü n d ə n   ə tr  etsin   əta.
01  g ö z ə llə r  p ad işah ı  m ə h rə m   olcaq  canım a,
O ldu  canım   n a z   ilə,  k ö n lü m   fə rə h lə   aşina.
C an  ilə  q ə lb ə   çıraq,  d ilb ə rlə rin   m eh rab ı  -  ox, 
Sorğusuz  v u rd u   lə b in d ə n   odlu  n e ş tə r  canım a.
D ö v rəsin d ə  iki  c ə rg ə   ox  d urur b ad am ın m ,
Y aqut  a ltın d a  iki  s ə f  d ü rrü   düzm üş  y a n -y a n a .
N ur onun  h ü sn ü   ö n ü n d ə   zü lm əti  x atırlad ır, 
S açlarının  q a rşısın d a   z ü lm ə t  o lm u şd u r  ziya.
O  bizə  s ö h b ə tlə   layiq,  b iz  m ə h ə b b ə tlə   ona,
L ayiqə  la y iq lik   ilə  e y lə rik  b orcu  əd a.
( J r N  
51

---