I c I l d VII-XII əsrlər azərbaycan şERİ

N e c ə d ir  o  yanı  x ə tt-ü stü v a n ın ?
K im d ir  sak in ləri  b ə s   o  d ü n y an m ?..”
D albadal  su allar v erd im   m ə n   ona, 
S uallar  g ə lm ə d i  ə sla  xoşuna.
D edi:  “ -  Ç ox  a şik ar g ö rü rəm  ki,  m ən 
Ə h rim ən   səd ası  q o p u r q əlb in d ən .
B ağ lay ıb   d ü n y ay a  x ə y a lla r  sən i,
H alın  x atırlad ır yen iy etm ən i.
H eç  b e lə   d an ışm az  a rif olanlar,
S ənin  sö z lə rin d ə   m ü x a lifə t  var.
De,  n ə   v a x ta q ə d ə r  sən   b elə  heyran, 
Ç ü rü k   fə ls ə fə d ə n  d ə m  vuracaqsan?
Ə slin ə  b ax an d a  “ fə ls ə f ə ”  sözü 
“ S ə fe h ”  k ə lm ə s in ə   yaxındır,  düzü;
A yrı  b ir m ən ası  o lm am ış  d ərin,
Q uranın,  dan ılm az  bu  h əd islərin .
Q ab ağında,  y əq in ,  anlayır h ə r  kəs, 
Y unan  fə lsə fə si  b ir  yuna  d ə y m əz.
V az  keç  bu  fık ird ən ,  heç  b ən d   o lm a  sən, 
B ir  fülus  y ax şıd ır m in   fə lsə fə d ə n .
K ə b ə y ə   üz  çevir,  b o ş  şeydən  ə l  çək; 
A ltıüziü  o lm a  n ə rd in   zəri  tək!
B ir m ə n a   k əsb   e y lə ,  m əzm u n su z qalm a, 
H übab  g ü n b əzi  tə k   içi  boş  olm a!
İkiüzlü  olm a!  B aşsız,  b əd ən siz,
D ə f kim i  içi  boş,  ü zü  tərtəm iz.
< J r * v   166
Ş irin  öpüş  kim i  b ir an  xoş  g ə lə n   -  
B ə h rə siz   iş lə rlə   m əşğ u l  o lm a  sən!
Ö zü n ə   dayaq  e t  h ə m işə   dini,
B ö y ü k   san m a  y u n an   U qlidisini.
D ərs  o lm asın   u cu z  sözləri  sə n ə , 
A ld an m a  m ə n a sız   şə k illə rin ə .
S ən  sü n b ü lə  ta p şır çox  dil  tökm əyi, 
H ö rü m ç ə k   h ə n d ə si  olduğu üçün,
H ö rü m ç ə k   h ə n d ə si  olduğu  üçün, 
Y e d iy i-içd iy i  h aram d ır h ə r  gün.
Ş ə riə t  h aq q ın d a  m ə n ə   v er  sual, 
M ö m in lə r h aq q ın d a  ancaq  x ə b ə r al!
B aşına  ə h li-d in   papağı  qoysan,
Papaq  is tə m ə z s e n   xaqandan,  şahdan.
P apaqsız  q alsan   da,  d ərd   ç e k m ə   yenə, 
Papaqsızlıq  ö zü  p ap aq d ır  sən ə.
P apaqsız  q alan ın   h ə r şeyi  vardır,
H or  iki  d ü n y ad a  o,  hökm dardır.
Ş ö h rət  p a p ağ ın a  yo x d u r etibar;
O nu  itirə n lə r  o lu r  zəlil,  xar...
N ə  işlə r  tö rə d ir,  yaxşı  bax,  cahan, 
C əm şid   qul  o lm u şd u r,  d iv sə  hökm ran.
H ə r zam an   d ə y iş ir hökm ü  dövranın, 
D ünya  tu lu ğ u d u r  su  parlayanın.
Q u ru y u b   y ap ışar,  boş  q alsa  əg ər; 
D oldum u,  ş iş ə rə k   partlam aq  istər...
( J ? N   167

---

B ə lk ə   ruzi  tap d ım ,  dey ə,  b ir qarın, 
S ən  n ə   v a x ta  q ə d ə r  bu  alçaqların,
B ə rə k ə ts iz   olan  sü frə lə rin d ə n  -  
Ç ö rə k   qırın tısı  d ö şü rə c ə k sə n ?
G edib  h ə r q ap ıd a  o lm asan   k ö p ək , 
F ikrin  ə y ri  o lm az  it  quyru ğ u  tək.
İş  adam ı  d ey il n a ə h l  olanlar,
O nlarda b ir  çirk in   it  x isləti  var.
Qaç,  b u   d in siz lə rin   q u lluğundan,  qaç, 
H aqqın  q ap ısın ı  eh tiram la  aç!
Ş ər do lu   q ap ıd an   uzaq laş  daha, 
X aqani,  g et  sığın  v ah id   A llaha!
19
Ə R Z İ N
  FƏZİLƏTİ  HAQQINDA
Ç ox  s ə fə r  e y ləd in ,  ə l  ç ə k   g ö y lərd ən , 
B ir  az  d a  g əz,  d o laş  bu  y erləri  sən.
G ə r  öz  m eylini  b ağ lasan   y erə,
A rtar  şə ra fə tin   b irə   m in  k ərə.
P iyadan  keçdim i  yeddi  x anəni, 
U dm aq  ç ətin   olar,  ço x   güm an,  səni.
S ə d əfçin   q ə trə lə r g ö y lə rd ə n   enir, 
M irvari  g ə z m ə k lə   q iy m ə tə   m inir.
X üsu sən ,  sə y a h ə t,  dünyanı  g ə z m ə k  -  
B öyük  ad am lara  o lm u şd u r b əz ə k .
Q əza  p ə rg arım   açd ı  eninə,
Q oydu  ilk  n ö q tən i  y e r ü zərin ə.
168  ^ 5 * )
X ə tt  o lu r n ö q tə lə r c ə m lə n sə   b ir-b ir, 
K ainat  to rp aq la  şə ra fə tlə n ir.
T orpaq  c ö v h ə rid ir bu  kainatın, 
T o rp aq   x ə z n ə s id ir cəv ah iratın .
D ünyanm   beşiy i  olm uş  bu  torpaq, 
T orpaqdan  d o ğ u lm u ş  m ə n a la r ancaq.
Y er  g ö y d ən   əziz d ir,  b ah ad ır,  baha, 
Ç ünki  bu  to rp aq d a  yatır  M ustafa.
B əzi  tə q lid ç iiə r p ıçıldayaraq, 
D edilər:  “A lə m d ə   m ə h şə r qopaeaq,
O tuz  ild ən   so n ra  baş  verib  b ir  sirr, 
İyirm i  b ir b ə la  tö rə y ə c ə k d ir.
F ə la k ə t  q o p acaq ,  bütün  bu  cahan, 
A lt-ü s t  o lacaq d ır  k ü lək d ən ,  sudan.
Ü fü q d ə  h ə rə k ə t  ed ən   u ld u zlar 
B öyük  b ir q ə z a y a   olacaq  düçar.
O nlar  sə y y a rə lo r  içində  tə k - tə k  -  
D olaşıb,  üçb u caq   təşkil  e d ə rə k ,  -
T ərəzi  bürcü n d o   b irləşən   zam an, 
Böyük  fə la k ə tə   d ü şə c ə k   cahan.
Üz  v erən   z a m a n d a   həm in  fə lak ət 
Y erə  to x u n acaq   ağ ır  x ə s a rə t” .
L akin  qorxu  b ilm ə z   əsla,  heç  zam an 
Bu  m əd d ah   X aq an i,  qopsa  da  tufan.
K im in  sən in   kim i  bir arxası  var,  -  
H cç  v e cin ə  g ə lm ə z   bu  uydurm alar.

---

X aqani  in an m ır b u  yalanlara,
G ülür b u  y alan ı  uyduranlara.
Ç ünki  ə lin d ə d ir b ü tü n   ixtiyar,
İstəsən ,  b ə la la r b iz lə rd ə n   qaçar.
S ənin b ə n d ə lə rin   ço x   o lar onda,
G öy d ək i  h esab sız  u ld u zlard an   da.
B əlad an   h ifs  o lsun  d ö v lətin ,  varın,
B ütün  q u rduqların,  yaratdıqların.
20
PEYĞƏMBƏRDƏN  KÖMƏK  UMMAQ  HAQQINDA
E y  eyb  ilə  qeybi  d ə rin d ə n  b ilən ,
E y b lər  açılar  sən in   əqlin d ən .
K önlüm də  yara  var,  özün  qıl  çara,
Q oym a  m ə n   qərq   o lum   m üdhiş  sulara.
Z a lim lə r  ə lin d ə n   halım   yam andır,
Sən,  ey  d ad ix ah ım ,  rəh m   et,  am andır!
O lm uşlar  m ə n d ə k i  h ü n ə rə   düşm ən , 
K öm əyim   sən  olsan  x o f etm ə rə m   m ən.
V erirlər q ə lb im ə   c ə fa ,  əziy y ət,
Q əbulun  d ə rd im ə   şəfad ır,  əlb ət...
B aşım a  b ir əl  ç ək ,  görsün  gö zlərim ,
A ləm ə  y ay ılsın   inci  sözlərim .
E y ləsən   lütftinlə  m ə n ə   bir  k öm ək,
N ə  insan  q o rx u d ar  m ən i,  n ə   fələk .
Ə lin ə  kim   G av ə  b ay rağ ı  alsa,
O  iki  ilandan  x o f  e tm ə z   əsla.
B ir m ü d d ə t  b ir  lo ğ m a  çö rək çü n   m ən   d ə 
D işim i  sın d ırd ım   nakəs  önündə.
K ö n lü m ü   v e rd ik d ə   sə n ə ,  n ə h ay ət, 
D işlərim   z ə rb ə d ə n   qaldı  səlam ət.
E şqin  m ə n i  sald ı  haqqın  rahına,
A pardı  q ə n a ə t  barigahına.
H ə y a tım   d e v lə rin   içində  soldu,
İyirm i  iki  il  ö m rü m   puç  oldu.
E lə  ki,  özü m ü   q ap ın a  saldım ,
O 'itə n   ö m rü m ü   g eriy ə  aldım .
Q u rtard ım   ta m a h ın   h ə r ə m ə lin d ə n , 
Q ə h ə tlik   ə lin d ə n ,  vəb a  ə lin d ən .
S irlə r  y u v asın d an   uçan  b ir quşam ,
M ən  sə n in   q a p ın a   gəlib  qonm uşam .
Ö y rəşib   bu  ali  x islətin ə  m ən,
S ənin  q ə fə sin i  ey ləd im   m əsk ən ;
H ər  y e rə   uçsam   da  m ən  b im ə fə s ə  
Y enə  q ay ıd a ra m   bu  xoş  q ə fə sə .
D ey iləm   yırtıcı,  vəhşi  qırğı  tək  
Ki,  sin ə   y ırtaraq   çıxardam   ürək.
No  k ə k lik   a rd ın c a   g ə z ə n   qarğayam ,
H ər  y e rə   baş  v u ru b   axtaram   təam .
Y axşıdır,  g ö y ə rç in   balası  kim i,
A nam ın  ağ zın d an   alım   yem im i.
Tuti  tə k   söz  alıb   ö zg ə  d ilin d ən ,
B ubbu  tək   sirlə ri  ax tarm aram   m ən.

---