I c I l d VII-XII əsrlər azərbaycan şERİ

O nu  y a rp a q -y a rp aq   cırarlar,  y a   d a 
M ə k tə b d ə n  çıx arıb   atarlar oda.
T anrım   an d   olsun,  ç ə rx in   ə lin d ə n
O  k ö h n əlm iş  tə q v im   elə  m ə n ə m ,  m ən!
B ir v ə fa   g ö rm ə d im   m ə n  bu  iq lim d ə 
N ə   g ö rm ək ?  H eç  o n u   e şitm əd im   də.
Y u sif n ə lə r  çək d i  q ard aşların d an ,
M ən  o n d an   yüz  d ə fə   çox  ç ək d im ,  inan.
M ən  d ə rd lə r d ağ ın d an   d ö n m ü şəm   daşa, 
Q a tla şa -q a tlaşa  q ara,  yağışa.
İşlər,  ə m ə llə r ki,  y o lu m u   g ö zlər, 
B u m u m a tu tu lan   tü stü y ə   b ə n z ə r.
M ən a tu tisiy əm ,  b ilirm i  kim sə, 
D ü şm ü şəm   Ş irv an d a  d ə m ir q ə fə sə .
F ə lə k   q anadım ı  zən c irlə d im i?
K əsdi  d im diyim i,  k əsd i  dilim i.
M əni  ayrı  saldı  hin d   şadlığım dan,
İlham   g ü n əşim i  saraltd ı  zam an.
Z əq q u m   yed izd ird i  q ə n d   o v ə z in e ,
İlanın  ağzından  su  verdi  m ənə.
T utuquşu  kim i  g öz  yum dum   m ə n   də. 
H əyatı  aradım   öz  ölü m ü m d ə.
Bu  q ansız,  im ansız  dövrün  ə lin d ə n   -  
N itqi  sü k u t  olan  b ir  n atiq em   m ən.
G ördüm   ki,  d ö v re m d ə   casu sd u r  ham ı, 
Ö züm   qıfıllad ım   d o daqlarım ı.
178
M ə ry ə m i  m e z ə m m e t  ed irk ə n   avam ,
D edi:  “ D an ışm aq d a  oruc  tu tm u şa m ” .
M ə n   d ə   d işlə rim i  m ö h k əm   sıxaraq,
E tm işə m   a ğ z ım d a   dilim i  dustaq.
D ilim i  x ə n c e rlə   k ə sd ilə rsə   də,
D ilim   -   qılın cım d ır,  T anrı  v əsfın d ə.
Y am lm az,  q ılın c a   b ə n z ə y irsə   dil,
S ö zü n d ə  k ə m   olar,  işin d ə  kam il.
Ş am axı  -   bu  g en iş,  bu  g ü lşə n   diyar 
H am am   tü n əy i  te k   m ənim   üçün  dar.
M ə n ə   zindan  olu b   doğm a  m əsk ə n im ,
Ü stü m d ə  g ö z ə tç im   h ə r  tüküm   m ənim .
M əni  a y ırm ışlar  bütün  cahandan,
M ehi  d ə   q o y m azlar  k eçə  yanım dan.
Ə g ə r  b ircə  q ə d ə m   çıxsam   yolum dan,
Y a  b irc ə   ah  ç e k s ə m   c iy ə r yan an d a -
D ü şm ən   düyün  vurub  d ə ıh a l  o  aha,
B ir g öz  q ırp ım ın d a  çatdırar  şaha.
23
H Ə B S İY Y Ə
HOBSDƏN  ŞİK.AYƏT
H ər  səh o r q a lx a r  g ö y ə   ah  ilə  ə fq an ım   m ənim ,
Q ərq   olar  q an d a  ş ə fə q   tə k   çeşm i-g iry a n ım   m ənim .
Q urm uşam   q ə m   m ə clisi,  yanm ış  söyüd  tək   indi,  bax, 
M ey  süzür  m ə n d ə n   m ən im çü n   qanlı  m üjganım   m ənim .

---

Y ü z  oyun  h ə r g ü n  tu tar n arm ca oxşar  bu  fə lə k   -  
N ey ləy im ,  səfra   ilə   o d lan m asın   canım   m en im ?
A h  oxu m la h ə r  s ə h ə r  ald ım   h əd əf,  etd im   şikar,
01  qo ca  qurdu  ay aq d an   saldı  peykam m   m ənim .
P as  kim i  sardı  m ə n i  d ö v ra n  ki,  y andırsan,  h ə m ə n   -  
A h   odu m d a  yandı,  his  o ld u   o  dövranım   m enim .
G ö rm ü sən m i  ki,  sarın sın   b ir çöpə  əfı  ilan?
Ə fıd ir zən cir,  ay ağ ım   çöp,  gedir canım   m ənim .
B ax,  n ecə  g ö r h alq alan m ış  d am ən im d ə  əjdaha, 
Q o rx u ram   tə rp ə n m ə y ə ,  yo x d u r bir  im kanım   m ə n im .
Q orxm asın  ta  g ö z lə rim in   n ən n isin d ə  cüt  uşaq, 
Ə jdaham   g iz lə d ə r h ə r a n  b u   dam anım   m ənim .
B o y n u m a Z ö h h ak   ilanı  saldı  a h ə n g ər bu  gün,
Ç ün  F ərid u n   x ə z n ə sid ir  əq lü   ürfam m   m enim .
O x şay ır g ü n d ə  ay ağ ım d a  d əyirm an  daşına,
Q anlı  göz  y aşım la  işle r  bu  dəyirm anım   m ənim .
P altarım   xara,  y ax am   d a  g öz  yaşım la  islanar, 
G iz lə d ə r  X ara  dağını  rə x ti-ə lv a n ım   m ənim .
Bu  sam anla  to rp ağ a  d ö n m ü ş  üzüm dən,  göz  y a şım   -  
P alçıq  hazırlar,  suvansın  ta  ki,  zindanım   m onim .
Şam   kim i  d iş -d iş   o lu b d u r  qıçlarım   z ə n c ir  ilo, 
Ç ey n əm iş  sanki  qıçım ı  qanlı  dəndanım   m ənim .
Q ü tb   tək   sax lar  m ən i  çarm ıx   d əy işm ez  n ö q tə d ə ,
B u  Z ü h əlsim a  iki  M ərrix  zən eb sam m   m əniırı.
S ur  tək   saldı  fəğ an ım   g ö y lə re   m in  v ə lv ə lə ,
B u  d ə m ir  k ü rsü d ə  olcaq  sa q i-lə rz a m m   m ənim .
Söykənib  d iv arın a  zin d an ın ,  üz  tu td u m   g ö y ə,
A sim an tə k   g ü llə r  açd ı  ç e şm i-g iry a n ım   m ən im .
Qoz  içi  tə k ,  m ö h n ə t  ilə  m en   d ay an d ım   ü z -ü z ə ,
B ağlıdır  fındıq  kim i  zin d an d a  h ə r y an ım   m en im .
G ündüzüm   q ə m le ,  g e c ə m   h ey  “ A lla h ” ,  “A lla h ” la k eçər, 
D in ləm əz  n aləm i  o  h ə y y i-sü b h a n ım   m ə n im ?
E ylə  qorx u n cd u r bu  zin d an d a  m ə n im   h ə r b ir gecəm , 
Q orxudar  m ə h ş ə r  g ü n ünü,  x o fi-z in d a n ım   m ən im .
Y üz  hasar olsa  aşar  ah ım   v ə   m ü tləq   sö n d ü rə r -  
Şəm ini  b əd x ah ların ,  b ilsin   n ig əh b an ım   m ən im .
N ə z r edib  tutdum   oruc  M əry əm   kim i,  M ə ry ə m sifə t -  
C ə b rəild ən   doğ d u   İsa,  pak  v icd an ım   m ənim .
X əstə  bu q ə lb   ilə  m ü m k ü n m ü   tu tam   m ə n   d ə   oruc,
Çiin  oruc  batil  e d e r g ö z d ə n   axan  qanım   m ənim .
A ğzım a  iftar v əq ti  isti  gözyaşım   axar,
Y oxdur ondan  başqa  b ir  iftarə  im kam m   m ənim .
Sanki  sövdalı  başıın  e tm iş  b ə la y ə   m übtela,
Q ıçlarım ı  saldı  işdon  indi  rəhbanım   m ənim .
O dlu  do m ir d ə rd ə   d ə rm a n d ır deyirlor,  ah  ilə  -  
Qızdı  zən cirim   ayaqda,  oldu  d ərm an ım   ınənim .
D cyləm i  gördüırı  g ö zü m lə,  n izəy o   döndü  tükürn,
Q ıvrılıb  D cyləm   tükü  tə k ,  c ism i-p iç a n ım   m ənim .
B ir  riibabo  oxşaram ,  k asəm ,  x ə z in ə m   boş  qalıb,
Boynum a  k ə n d ir  salıb  zülm   ilə  düşm anım   m ənim .
Dano  qoydum   o v cu n a  g ö rd ü k d ə  b ir  hindu  qadın, 
Tapm adı,  ə fsu s,  o  falçı,  harda  x ırm anım   m ənim .
181

---