İ n f o r m a t I k a
Yüklə 3,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İ N F O R M A T İ K A
- ŞƏBƏKƏDƏ İŞİN SİSTEM TƏMİNATI
- Novell NetWare
İ N F O R M A T İ K A ____________________________________________________________ 371
Wi-Fi şəbəkəsi Orta
və böyük
kompüter bazasında hesablama proseslərinin mərkəzləşdirilmiş idarəetmə sxemi son zamanlar “klient-server” texnologiyası ilə əvəz edilmişdir. Mərkəzləşdirilmiş idarəetmə sistemində
bütün hesablama resursları, məlumatlar və onların işlənmə proqramları bir kompüterdə cəmləşdirilir. İstifadəçilər terminalların (displeylərin) vasitəsilə hesablama maşınlarına daxil olurlar. Terminallar kompüterə ya interfeys vasitəsilə, əgər terminallar uzaq məsafədə yerləşdirilmişsə, telefon xətləri vasitəsilə qoşulurlar. Terminalın əsas funksiyası istifadəçiyə verilən informasiyanın təsvirindən ibarətdir. Sxemin müsbət cəhəti inzibati rəhbərliyin asan olması, proqram təminatının təkmilləşdirilməsinin mümkün olması və informasiyanın mühafizə olunmasıdır. Mənfi cəhəti isə aşağı etibarlılığa malik olması, aparat və proqram təminatının artırılmasının çətin olması və bir qayda olaraq, şəbəkənin istifadəçilərinin sayı artdıqda operativliyin aşağı düşməsi və sairədir. İ N F O R M A T İ K A
____________________________________________________________ 372 “ Kliyent-server ” arxitekturasında terminalı kliyentə məxsus olan fərdi kompüter, meynfreymi isə informasiyanın təhlilinin ümumi məsələlərini həll etmək məqsədilə ayrılan bir və ya bir neçə güclü kompüterlər (kompüter-serverlər) əvəz edir. Modelin müsbət cəhəti onun daha canlı olması və hesablama sisteminin etibarlılığı, istifadəsinin bir neçə tətbiqi proqramla eyni zamanda işləyə bilməsi, informasiya təhlilinin yüksək operativliyi, istifadəsinin yüksək keyfiyyətli interfeys ilə təmin olunması və sairədir.
“Klient-server” texnologiyası
Qeyd etmək lazımdır ki, bu cür daha perspektivli və öz imkanları tam bitməmiş texnologiya özünün sonrakı inkişafına zəmin yaratmışdır. Son zamanlar “
” texnologiyası yaranmışdır. “Kliyent-server” texnologiyasından fərqli olaraq, bu texnologiya məlumatlara yox, istifadəçi üçün hazırlanmış informasiyaya yönəldilmişdir. İnternet texnologiyası yuxarıdakı hər iki sistemin müsbət xüsusiyyətlərini özündə cəmləşdirir. Texnologiya əsasında qurulmuş hesablama sistemlərinin tərkibində mərkəzi informasiya serverləri və son istifadəçiyə informasiyanı çatdıran paylanmış komponentlər olur. “Kliyent-server” 2 texnologiyası ilə əlaqədar olan bəzi anlayışlar aşağıda verilmişdir. Şəbəkədə istənilən iki obyektin qarşılıqlı əlaqəsi zamanı iki tərəf: server və xidmət resursları imkanlarını ayıran tərəf iştirak edir. Resurslardan istifadə edən adətən kliyent, resursları təmin edən tərəf isə server adlanır. Resurs kimi aparat komponenti (disk, printer, modem, skaner və s.), proqram, fayl, verilənlər bazası İ N F O R M A T İ K A ____________________________________________________________ 373 ola bilər. Buradan da bir sıra terminlər meydana gəlmişdir: fayl-server və ya disk- server, printer-server və ya çap serveri, məlumatlar bazası serveri, SQL-server (SQL dilində məlumatlar bazasında sorğuların işlənməsi proqramları), kompüter- server və s. Aydındır ki, bütün serverlərin öz kliyentləri vardır. Proqram təminatı nöqteyi-nəzərindən “kliyent-server” texnologiyası kliyentlərin və serverlərin ayrı-ayrılıqda öz proqramlarının olmasını təmin edir. Kliyent proqramları kimi mətn və cədvəl prosessorları proqramlarından, server proqramı kimi isə məlumatlar bazasının idarəetmə proqramından istifadə oluna bilər. “Kliyent-server” proqram cütlüyü kimi məlumatlar bazasından götürülmüş informasiyalı cədvələ malik sənədi işləyən mətn prosessorunun proqramını misal göstərmək olar. Şəbəkədə yerinə yetirilən hər hansı bir proqram bir halda kliyent, digər halda isə server rolunda çıxış edə bilər. Müəyyən zaman intervalında bir proqramda kliyent və server öz rollarını dəyişə bilərlər.
Lokal şəbəkədə məlumat ötürülməsi prosesi şəbəkə əməliyyat sistemini təşkil edən proqram vasitələri kompleksinin köməyi ilə həyata keçirilir. Bəzi şəbəkə əməliyyat sistemləri, məsələn, Novell NetWare, ayrıca kompüter üçün yaramır. Bu halda şəbəkə örtüyündən istifadə edilir.
və ya
Windows NT həm şəbəkədə, həm də ayrıca kompüterdə işləyir. Şəbəkə əməliyyat sistemləri aşağıdakı əməliyyatları yerinə yetirir:
Verilən və proqramları bir kompüterdən digərinə ötürmək;
Ayrıca kompüterdə proqram işlətmək;
Şəbəkədə fayl sisteminin idarə edilməsi;
İstifadəçilərin şəbəkə resurslarına müdaxiləsinin və verilənlərin icazəşiz müdaxilədən qorunmasının idarə edilməsi;
imtinalardan qoruma, verilənlərin arxivləşdirilməsi və təkrarlanması;
Giriş və çıxışa görə şəbəkə resurslarının paylanması;
Şəbəkədən kollektiv istifadə qaydalarına əməl olunmasının uçotu və nəzarət edilməsi;
Şəbəkə əməliyyat sistemlərinin proqram təminatı iki hissəyə bölünür. Əgər mərkəzi server varsa, bəzi modullar şəbəkəni idarə edən sistem cədvəllərinin saxlandığı mərkəzi serverdə işləyir. Bu modullar şəbəkə sisteminin nüvəsini təşkil edir. Digər modullar işçi stansiyalarda işləyir. Adətən şəbəkə elə qurulur ki, işçi stansiyalar yalnız serverin disklərinə və birgə istifadə edilən printerlərə müraciət edə bilir. Stansiyalar bir-birinin diskinə müdaxilə edə bilmir. Lakin Net Link proqramı serverə müraciət etmədən iki kompüter arasında (əgər həmin proqram hər iki kompüterə yüklənibsə) birbaşa informasiya mübadiləsinə imkan verir.
Yüklə 3,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|