I uşaq xəSTƏLİKLƏRİ kafedrasi tibb üzrə elmlər doktoru, professor S. M. Qasımova

31 

 



 

Natamam  effekt:  yuxarıda  göstərilən  müddətlərdə  bədən  hərarətinin  38°С 

səviyyəsində  saxlanması  fonunda,  toksikozun  dərəcəsinin  və  təngnəfəsliyin 

azalması,  iştahanın  yaxşılaşması,  rentgenoqramda  mənfi  dinamikanın 

olmaması. Antibiotikin dəyişdirilməsi tələb olunmur.  



 

Effektin  olmaması:  vəziyyətin  pisləşməsi  fonunda  hərarətin  38°С  və  daha 

çox  olması  və/və  ya  ağciyərlərdə,  plevral  boşluqda  dəyişikliklərin  artması 

(ekssudat həcminin və sitozun artması). Xlamidioz və pnevmosistoz zamanı 

təngnəfəsliyin və hipoksemiyanın şiddətlənməsi. Antibiotikin dəyişdirilməsi 

tələb olunur.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

32 

 

PROFİLAKTİKA 

 

İqtidisadi  baxımdan  pnevmoniyanın  müalicəsi  bəzi  ölkələrin  monitorinqi 

əsasında antibiotiklər da daxil olmaqla 2015-ci ilin məlumatına əsasən 66 ölkə üzrə 

109  mln. təşkil  etmişdir.   Uşaq ölümünü azaltmaq  yolunda  ən  səmərəli strategiya 

aktiv  təqvim  üzrə  peyvəndləşmədir.  Hib,  pnevmokokk,  qızılca  və  göy  öskürək 

əlehinə aparılan peyvəndləşmə bu strategiyanın əsasını təşkil edir.  



 

6 ayına gədər mütləq  ana südü ilə qidalanma  



 

Doyuzdurma və əlavə qidalanmanın gecikmədən vaxtında aparılması  



 

Mətbəxdə sertifikatlı plitələrin istifadəsi  



 

Sanitariya və gigiyena qaydalarına hər mərhələdə riayət edilməsi  

    Pnevmoniyanın profilaktikasında ÜST tərəfindən bütün bu qeyd edilən tədbirlər 

kompleks  şəklində  aparılmalıdır.    Uşaq  ölümünün  azalması  yolunda  bu  tədbirlər 

prioritet hərəkət kimi gündəmdə durur. 

 

Virus infeksiyalarının profilaktikası üçün:  



 

Döşlə (ana südü ilə) qidalanma  



 

Passiv siqaretçəkmədən çəkinmək  



 

Virus  infeksiyasının  yayılmasının  qarşısını  almaq  (məsələn:  əlləri  yumaq, 

maskalardan istifadə etmək vasitəsi ilə)  



 

Vaksinasiya  



 

Vərəm, göy öskürək, qızılca peyvəndləri ilə mütləq immunlaşdırma aparmaq  



 

Qripəleyhinə  vaksinasiya  Azərbaycanda  milli  təqvimə  daxil  olunmayıb, 

lakin könüllü olaraq mümkündür. Uşaqlarda vaksinasiya payızda başlanılır, 

birinci il iki dəfə aparılır.  



 

b  tipli  H.  Influenza  ilə  törədilmiş  infeksiyaya  qarşı  vaksinasiya  uşaqların 

həyatının  ilk  aylarında  bu  etiologiya  ilə  ağır  pnevmoniyaların  80%  və  22-

26% bütün ağır pnevmoniyalarla xəstələnmələrin azalmasına səbəb olur.  



 

Polisaxarid  pnevmokokk  vaksin  yalnız  2  yaşdan  böyük  uşaqlarda 

immunogendir.  



 

Konyuqasiya  olunmuş  pnevmokokk  vaksinlər  uşaqların  həyatının  ilk 

aylarından immunogendilər.  

---

33 

 

DİAQNOSTİK  AÇIQLAMALAR  

(BAXIŞ, PALPASİYA, PERKUSSİYA, AUSKULTASİYA,  

LABORATOR VƏ İNSTRUMENTAL MÜAYİNƏLƏR) 

 

Adətən  klinik  əlamətlər  xəstəliyin  ağırlığı,  prosesin  yayılması,  uşağın  yaşı, 

yanaşı  gedən  xəstəliklərin  mövcudluğu  kimi  bir  çox  amillərdən  asılı  olaraq 

meydana çıxır.  

Qızdırma, öskürək, təngnəfəslik, ağciyərlərdə xırıltılar bütün KRX-lər zamanı 

rast gəlindiyi üçün spesifik deyil. Lakin kiçik yaşlı uşaqlarda (3 yaşadək) respirator 

distress simptomları (taxipnoe, öskürək, krepitasiya, tənəffüsün güclənməsi və ya 

zəifləməsi)  olmadığı  halda  pnevmoniya  diaqnozunun  ehtimalı  azalır.  6  aydan 

böyük  uşaqlarda  yüksək  hərarətin  olmaması  pnevmoniyanı  praktik  olaraq  istisna 

edir.  

Bir  yaşadək  uşaqlarda  dehidratasiya  və  hipoksiya  (sianoz)  əlamətləri 

qiymətləndirilməlidir.  Dehidratasiya  zamanı  auskultativ  dəyişikliklərlə  klinik 

əlamətlər uyğun olmaya bilər. 

Beləliklə  yenidoğulanlarda  xəstəliyin  səbəbi  törədicinin  olması  ilə  bərabər 

yerli  və  ümumi  mudafiyə  güvvələrinin,  orqanın  yetkin  inkişafının  yetərli 

olmamasıdır.  

 

Şikayətlər:  



 

Hərarətin artması, qızdırma  



 

Öskürəyin yaranması (produktiv və ya qeyri-produktiv)  



 

Döş qəfəsində və ya qarında ağrı  



 

Tənəffüsün çətinləşməsi  



 

Halsızlıq, yuxululuq, baş ağrısı, ürək bulanması/qusma, mialgiya  

Fizikal müayinə  

 Hərarət ≥38.50С  



 

Тахipnoe  

---

34 

 



 

Tənəffüs  aktında  köməkçi  əzələlərin  iştirakı  (qabırğaarası  əzələlərin  və  döş 

qəfəsinin dartılması)  



 

Ağciyər toxumasının bərkiməsi  

Palpasiya 



 

Döş qəfəsinin ekspansiyasının azalması  



 

Taktil səs titrəməsinin artması  



 

Tənəffüs aktında zədələnmiş tərəfin geri qalması  

 

Perkussiya 



 

Zədələnmiş nahiyə üzərində lokal kütləşmə  

  Аuskultasiya 



 

  Zəifləmiş tənəffüs  



 

  Bronxial tənəffüs  



 

  Səsli xırdaköpüklü xırıltılar və ya inspirator krepitasiya  

        

 

Şəkil 3  

 

 

 

 

 

Şəkil 4 

Arxa səthin perkussiyası zamanı  

 

Plevra boşluğunda ifrazat  

 barmaq-plessimetrin yerləşdirilməsi: 

zamanı perkutor  mənzərə: 

Plevranın sürtülmə küyü   

 

 

1-ekssudat üzərində kütlük; 

Kəskin güclənmiş bronxofoniya  

 

2-Damuazo xətti;  

 

  

 

 

 

 

3-Qarlend üçbucağı; 

 

  

 

 

 

 

4-Rauxfus-Qrokko üçbucağı. 

---