İBTİDAİ İcma quruluşU
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1920 iyun
- 1920 iyul
- 1920 26 avqust
- 1920 yayı
- 1920 sentyabr
1920 15 may Bolşeviklər tərəfindən vicdan azadlığı elan olunması, hər cür dini ayinlərin icra olunmasının qadağan edilməsi. Dinin dövlətdən və məktəbdən ayrılması
Bolşeviklər tərəfindən neft sənayesinin milliləşdirilməsi və “Azneft”in yaradılması. Azərbaycan neftinin Sovet Rusiyasının ixtiyarına keçməsi
Azərbaycanda bolşevik hakimiyyətinə qarşı müqavimət hərəkatı baş verməsi. Müqavimət hərəkatının səbəbi kommunist məmurlarının özbaşınalığı və xalqın sovet rejimindən narazılığı idi. Bu hərəkat dövlətə vergiləri verməkdən imtina etmək, XI Qırmızı ordu hissələrini ərzaqla təchiz etməmək, adamların qaçaqçılığa qoşulması, silahlı üsyanlar etmək və.s formada təzahür edirdi
Gəncədə sovet rejiminə qarşı ilk və ən güclü silahlı üsyan baş verməsi. Ü syanın əsas qüvvəsini Azərbaycan Milli Ordusunun bölmələri təşkil edirdi. Üsyana general Cavad bəy Şıxlinski, general Məmməd Mirzə Qacar, polkovnik Cahangir bəy Kazımbəyov və.b ibarət Hərbi Şura rəhbərlik edirdi. Lakin üsyan qəddarlıqla yatırıldı. Gəncə üsyanın məşğub olmasının səbəbi qüvvələrin qeyri-bərabərliyi və Gəncənin erməni əlalisinin XI qırmızı orduya kömək etməsi idi 1920 6 iyun Zaqatalada sovet rejiminə qarşı M.Hafiz və Əhmədəliyevin baçılığı ilə üsyan baş verməsi. Gəncə və Qrabağ üsyanlarından fərqli olaraq bu üsyanın əsas qüvvəsi hərbiçilər deyil, dinc əhalidən ibarət dəstələr təşkil edirdi. Zaqatala şəhəri tutulandan sonra hərbçilər də üsyançılara qoşuldular. Zaqatala üsyanı da amansızlıqla yatrıldı və üsyançıların sağ qalan hissəsi Gürcüstanda sığınacaq tapmalı oldular
Qarabağda sovet rejiminə qarşı Nuru Paşanın baçılığı ilə üsyan baş verməsi. Üsyanın başlıca qüvvəsini Azərbaycan Milli Ordusunun Qarabağda yerləşən hissələri, Şəki, Cavanşir, Ağdam süvari və Bakı piyada alyları, iki topçu diviziyası təşkil edirdi. XI Qırmızı ordu hissələri ilə üsyançılar arasında ilk hərbi toqquşma Ehsan xan Naxçıvavanskinin komandanlıq etdiyi Şəki alayı arasında oldu. Bu döyüş nəticəsində Şəki süvari alayının hərbi dəstəsi XI Qırmızı ordu hissələri tərəfindən məğlub edildi, E.Naxçıvavanski və bir qrup hərbiçi ələ keçirilərək XI Qırmızı ordu qərərgahında güllələndi
Bolşeviklərin Xəzər Ticarət Donanmasını, bankları və balıq sənayesini milliləşdirməsi 1920-1924 Lənkəran, Cavanşir, Ordubad, Şərur Qəbələ və Xaçmazda sovet rejiminə qarşı kütləvi çıxışlar baş verməsi 1920 iyul XI Qırmızı ordu hissələrinin Naxçıvanı tutması 1920 avqust Quba qəzasının Dəvəçi və Qusar dairələrində kəndli çıxışları baş verməsi 1920 avqust Sovet Rusiyası ilə Ermənistan arasında müvəqqəti saziş bağlanması. Sazişin şərtlərinə əsasən Şərur-Dərələyəz qeyd-şərtsiz Ermənistana verildi, rus qoşunlarının zəbt etdiyi Qarabağ, Zəngəzur və Naxçıvan isə mübahisəli ərazilər elan olundu 1920 26 avqust Azərbaycan İnqilab Komitəsinin fərmanı ilə taxıl ticarətinin inhisara alınması 1920 yayı Veysəl bəyin başçılığı ilə türk qoşunlarının Naxçıvanı nəzarət altına alması 1920 yayı Şəmkir qəzasının Müskürlü kəndi ətrafında kəndlilərin silahlı dəstəsi ilə XI Qırmızı ordu hissələri arasında toqquşmalar baş verməsi
Azərbaycanda hərbi kommunizm siyasətinin tətbiq olunması. Hərbi kommunizm siyasətinə əsəsən taxıl ticarəti inhisara alındı, Azərbayanda ərzaq sapalağı tətbiq olundu. Bütün artıq taxıl, yağ, yem, mal-qara kəndlilərdən möhkəm qiybətlə alınmağa başladı 1920 sentyabr Azərbayanda ərzaq sapalağının tətbiq olunması. Ərzaq sapalağına həyata keçirmək üçün Bakı fəhlələrindən təşkil olunmuş ərzaq dəstləri kəndlərə göndərildi, ümumi icbari əmək tətbiq edildi, “işləməyən dişləməz” prinsipi həyata keçirilməyə başlandı, ərzaq payı verilməsi – kartoçka sistemi yaradıldı. Azərbaycada tətbiq olunan ərzaq sapalağı nəticəsində kəndlilərin vəziyyəti ağırlaşdı. Buna cavab olaraq hökumət Azərbaycanda ərzaq siyasətini yumşaltmağa məcbur oldu və bütün bölgələrdə (Quba və Cavad qəzaları istisna olunmaqla) taxıl tədarükünü dayandırdı
Bolşeviklər tərəfindən kəndlərdə yoxsul komitələri yaradılması 1920 1-7 sentyabr Bakıda Şərq xalqlarının birinci qurultayının keçirilməsi 1920 30 sentyabr “RSFSR ilə Azərbaycan SSR arasında hərbi iqtisadi ittifaq haqqında” müqavilə bağlanması. Azərbaycanın formal müstəqilliyinin ləğv olunmasında ilk addım atılması
Naxçıvanı Ermənistana birləşdirmək məqsədilə Naxçıvanda fövqəladə komissarlıq yaradılması 1920 oktyabr AK(b)P-nın ikinci qurultayının keçirilməsi 1920 29 noyabr Ermənistanın sovetləşməsinin başa çatması 1920 dekabr Gümrü (Aleksandropol) müqaviləsi. Türkiyə ilə Ermənistan arasında imzalanan müqavilənin şərtinə görə, İrəvan bölgəsi və Göyçə gölü istisna olmaqla, bütün Ermənistan ərazisi təxminən 10 min km 2 hüdudlarında müəyyənləşdirildi 1920 Rus Azad tənqid və təbliğ teatrının yarandılması 1921 17 may “Bütün növ ərzaq inhisarının ləğv edilməsi haqqında” dekretlə ərzaq sapalağının ləğv olunması. Bu dekretlə, ərzaq sapalağının ləğv olunması ilə Azərbayanda Yeni qtisadi siyasətə keçilməsi üçün ilk addım atıldı
Azərbaycanda könüllü məhsul rüsumu olan – “çanaq” vergisinin tətbiq olunması 1921 Bolşeviklərin Azərbaycanda hərbi kommunizm siyasətindən imtina edərək YİS-ə keçməsi (1921-1925). Yeni iqtisadi siyasət hakim mövqelərin dövlətin əlində olması şərtilə ərzaq vergisi tətbiq olunmasını, ticarət azadlığına yol verilməsini, icarə sisteminin yaradılmasını, müştərək müəssisələrin qurulmasını, xarici konsessiyaya yol verilməsini, kooperasiya, bank və kredit şəbəkəsinin yaradılmasını və s. iqtisadi tədbirlərin tətbiq edilməsini nəzərdə tuturdu. Yeni iqtisadi siyasət əslində Rusiyanın kommunizmdən – kapitalizm sisteminə geri qayırması demək idi
Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|