Иҹтимаи-сијаси мүталиәЛӘрин әсаслары

(6-4) İXVANUL-MÜSLİMİN HӘRӘKATI

Bu cərəyan Islam dünyasının ən səsli-küylü, eyni zamanda ən sirli və qapalı, az tanınan siyasi qruplarından biridir. Fəaliyyət mərkəzi Orta Şərqin müsəlman ölkələri və yaranma mərkəzi, Afrikanın şimal-şərqində yerləşən Misirdir.

Misir, dünyanın ən qədim mədəniyyət mərkəzlərindən biridir. Onun tarixi, miladdan 5000 il öncəyə gedib çıxır. Ilk padşah silsilələri ‒ Fir᾽on adı ilə məhşurdurlar ‒ miladdan 3200 il öncə Misirdə hakimlik edirdilər.

Fir᾽onların Misir üzərində hakimiyyəti b.e.ə 1341-ci ilə qədər davam etmişdir. Ondan sonra iranlılar, yunanlılar və romalılar Misirə hakim oldular. Daha sonra miladın III-VII əsrlərində Misir, Bizans imperiyasının bir hissəsi idi. Miladın VII əsrində, ərəblər bu ölkəyə hakim oldular və Misir 1250-ci ilə qədər ərəblərin işğalı altında qaldı. Ondan sonra məmlüklər Misirə ağalıq etdilər və 1517-ci ildə bu hökumətin süqutu ilə, Misir Osmanlı imperiyasının tərkibinə daxil oldu. 1914-cü ildə Ingiltərənin bu torpaqlar üzərində hakimiyyəti rəsmiləşdi. 1922-ci ildə Ingiltərə Misirin bir şahlıq ölkəsi kimi istilasını rəsmi surətdə tanıdı və osmanlılıların tə᾽yin etdiyi sonuncu hakim Xədiv Ismayılın oğlu məlik Fuad Misirin ilk şahı kimi taxta çıxdı. II Dünya Müharibəsinin alovu Misiri də bürüdü və Misir torpağını qanlı döyüşlər səhnəsinə çevirdi.

Müharibədən sonra inglis qoşunlarının Misir torpaqlarında qalması, misirlilər və xüsusilə gənc misirli zabitlər arasında inti-ingilis hisslərini gücləndirdi. 1952-ci ilin yanvarında Məhəmməd Nəcib və Camal Әbdül Nasirin çevrilişi ilə, şahlıq rejimi devrildi və respublika sistemi, Misirin siyasi sistemi e᾽lan edildi, Məhəmməd Nəcib prezident oldu.

1929-cu ildə Həsən Bənna tərəfindən tə᾽sis edilmiş Ixvanul-müslimin ‒ müsəlman qardaşlar ‒ hərəkatının Misirin siyasi sisteminin dəyişilməsindəki rolu heç kimdən gizli deyil. Xüsusilə, padşahlıq rejiminin devrilməsində müstəsna rol oynamış Camal Әbdül Nasir, bu hərəkatın təfəkküründən və tə᾽limlərindən bəhrələnmişdir. Bu müqəddiməni söyləməklə, indi də həmin hərəkatı araşdırmağa başlayırıq.