Иҹтимаи-сијаси мүталиәЛӘрин әсаслары

(6-4-3) İXVAN TӘŞKİLATININ TӘKAMÜLÜNDӘ FӘLӘSTİN MӘSӘLӘSİNİN ROLU

Bu hərəkat əvvəlcə mühitin Misirə göstərdiyi ictimai, mədəni, siyasi tə᾽sir və amillərə qarşı bir reaksiya idi. Әxlaqi və nəsihətli hərəkətlə, moizə və müraciət və ardıcıllara məktub yazmaqla xalqı ayıdırdı. Lakin getdikcə hərəkatın güclənməsi və müxalif qüvvələrlə toqquşması ilə, siyasi fəaliyyət və mübarizə, bu hərəkatın əsas fəaliyyət formasına çevrildi. Xüsusilə, ərəblərlə sionistlərin aşkar mübarizəsinin birinci mərhələsi bu hərəkata özünün güclü təbliğ, əlaqə və xəbər mübarizəsini siyasi dinamikaya tərəf irəli aparmaq üçün görünməmiş bir fürsət verdi. Bu səbəbdən də, həsən Bənna 1939-cu ildə cəmiyyəti siyasi təşkilata çevirdi və öz ideologiyasını ‒ «Islami ideologiyaya çevrilə bilmə qabiliyyəti ‒ açıqlaya biləcək formada e᾽lan etdi. Hərəkatın bu əsaslarla e᾽lan edilmiş proqramı üç prinsipin üzərində qurulub:

1. Islam hər tərəfli və zatən inkişafda olan bir sistemdir;

2. Islam iki mənbənin içindən çıxmış və onlara da əsaslanır: Qur᾽an və Peyğəmbər (s)-ın sünnəti;

3. Islam bütün zamanlara və məkanlara tətbiq edilə bilər.

Ixvanın inkişaf proqramı iki hissədən ibarətdir:

1. Hərəkatın dünyaya yayılması və təkcə Misirin azadlığı üçün deyil, bütün Islam torpaqlarının xarici istilalardan azad edilməsi üçün mübarizənin zəruriliyi üzərində tə᾽kid;

2. Bu torpaqlarda Islam prinsiplərinə əməl edəcək Islamın ictimai sistemini mənimsəyəcək, onun möhkəm prinsipini təbliğ edəcək və onun ağıllı və dahiyanə çağırışını xalq içində yayacaq Islam və azadlıq hökumətinin qurulması vəzifəsi.

Ixvan Islam hökumətinə olan çağırışlarında bundan daha açıq çıxış edə bilməzdilər. Fələstin böhranı Ixvanın siyasi ideologiya və fəaliyyət seçməsində, digər qrup və dövlətlərə qarşı zor gücündən istifadə etməsində ikinci tə᾽siredici amil idi. Bu cür rəftar tərzinin seçilməsi, həmin cəmiyyətin ordu zabitləri ilə əlaqələrinin artması və ideoloji hazırlıqla yanaşı, hərbi tə᾽lim görmələrinə də səbəb oldu. Nəticədə, 1948-ci ildə Ibrahim Әbdül Hadinin nazirliyi dövründə Misir hökuməti Mahmud Fəhmi Paşa adı ilə tanınan Misirin baş naziri Mahmud Naqraşinin həmin hərəkatın tərəfdarlarının əli ilə öldürülməsi və Məlik Faruqun hakimiyyətdən salınması planı ittihamı ilə həmin hərəkatı dağıdaraq, üzvlərini işgəncəyə mə᾽ruz qoydular və baş rəisi, yə᾽ni Həsən Bənnanı 1949-cu ildə öldürdülər. Ixvanul-müsliminin orta cinahı Vənd partiyasının hakimiyyəti dövründə iyirmi illik təcrübəsi və zülm, zor və terrorizmin aşkar müxalifi olan hakim Həsən Ismail Hufəybinin rəhbərliyi ilə bir daha öz qanuni azadlıqlarını əldə etməyə və cəmiyyəti yenidən qurmağa sə᾽y göstərdilər. Həmin dövrdə general Məhəmməd Nəcib Misirə hakimlik edirdi. 1954-cü ildə Camal Әbdül Nasirin Məhəmməd Nəcib əleyhinə çevrilişi və Məhəmməd Nəcbin devrilməsi və Camal Әbdül Nasirin prezident ünvanı ilə hakimiyyətə gəlməsindən sonra hərəkat fəaliyyətini davam etdirdi. Lakin bir müddətdən sonra hərəkatın Camal Әbdül Nasir ilə əlaqələrinin pozulması üzündən, Әbdül Nasirə sui-qəsd ittihamı ilə hərəkatın fəallarını tutularaq, zindana saldılar. Beləliklə də, cəmiyyət dağıldı. Bu hərəkatın qısa tarixi idi. Lakin hərəkat rəhbərliyinin gizli fəaliyyət ilə məşğul olması üzündən, hərəkatın bir çox xüsusiyyətləri gizli və açıqlanmamış qalmışdır. Çünki hərəkatın öz fikir və əqidəsini söylənmiş mövzularda, azad və geniş söyləmək üçün əlverişli mövqe almamışdır.