İCTİMAİ elmləR 2009
Tar. X 2. İlkin və ikincidərəcəli mənbələri təhlil edir
Yüklə 0,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tar. X 3. Tarixi tədqiqatı planlaşdırır və həyata keçirir.
- Kommunikasiya Tar. X 4. Tarixi mövzu yazır.
- Tarixi məsələ Geniş olmayan tarixi məsələləri Geniş olmayan tarixi məsələləri Geniş olmayan
- • Qalliya müharibələri
İctimai elmlər 2009 Tar. X 2. İlkin və ikincidərəcəli mənbələri təhlil edir. Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: Tarixi mənbənin müəllifi haqqında öz fikirlərini söyləyir və onun nə dərəcədə etibarlı olmağını • (məs. həmin müəllifin hadisənin şahidi olub olmadığını, digərlərinin informasiyasından istifadə etməyini; mənbənin müəllifinə senzuranın təsir göstərib-göstərmədiyini araşdırır) tənqidi qiymətləndirir; Tarixi sənədlərin yaranmasının tarixi və yeri haqqında öz fikrini bildirir; vaxt və yer • baxımından mənbəyin qiymətləndirilməsi zamanı onda verilən tarixi hadisədən nə qədər uzaqda olmasını nəzərə alır; Tarixi mənbədən dəqiq məzmun əldə etmək məqsədilə tarixi hadisələrin iştirakçılarını, onun • inkişafının vaxtı və yerini, səbəb olan amilləri və nəticələri tərtib edir; Tarixi mənbənin əsas məsələsini tərtib edir; • Tarixi mənbənin yaranma məqsədini tərtib edir – müəllifin motivasiyasını (məs. mənbə • müəllifinin tarixi şəxsiyyətlə şəxsi əlaqələrini; onun xaricilərə qarşı münasibətini; onun dövrünün ictimai mühiti, dəyərləri və mentalitetini nəzərə alır); Mənbə müəllifinin çatdırdığı informasiyanı mənbədə olan bütün informasiyadan fərqləndirir • (məs. İakob Xutsesinin “Şuşanikin iztirabları” müəllifinin məqsədi xristianlıq üçün fədakar olan çariçanın həyatının təsviridir, lakin eyni zamanda, bu əsərdə biz V əsrin II yarısında Kartlinin siyasi, sosial və mədəni həyatı haqqında məlumatları tapırıq); Mənbələr üzərində iş zamanı tarixi hadisə iştirakçılarının fərqli dəyərlərini, maraqlarını, • nəzərlərini, əsaslarını və digər insani cəhətlərini nəzərdə tutur; Tarixi mənbələr üzərində işləyən zaman səbəb-nəticə əlaqələrini təyin edir; şəxsiyyətin • tarixdə rolunu, ideyalarının təsiri və təsadüfilik amillərini müzakirə edir; Tarixi mənbədən götürülən informasiyaları ictimai həyatın müxtəlif sahələrinə (siyasət, • iqtisadiyyat, mədəniyyət, din, sosial əlaqələr) əsasən qruplaşdırır; Tarixi hadisənin inkişafı yerində coğrafi informasiyanı əldə etmək məqsədilə tarixi xəritəni • oxuyur; Tarixi dövrü yaşayır: a) mənbələrin öyrənilməsi əsasında həmin dövrün dəyərləri, nəzərləri və • imkanlarını formalaşdırır; həmin dövrün insanlarının öz dövrlərini necə dərk etdiklərini təsvir edir; b) keçmiş dövrü yalnız müasir dövrün baxışları ilə qiymətləndirməməyə çalışır. Tar. X 3. Tarixi tədqiqatı planlaşdırır və həyata keçirir. Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: Müstəqil şəkildə və ya müəllimin köməyi ilə onun üçün maraqlı olan tarixi məsələni • araşdırmaq üçün seçir (şagirdin seçiminə tarixi əsərə, tarixi mövzu əsasında yazılan bədii ədəbiyyata, memarlıq abidələrinə, muzey eksponatları ilə tanışlığa və yaxud hər hansı bir siyasi hadisəyə olan maraq səbəb ola bilər); Növbəti tədqiqatın mövzusunu konkretləşdirmək məqsədilə seçilən tarixi məsələ üzrə bir və ya iki • ümumi xarakterli məqalələrlə tanış olur (məs.: Gürcüstan Sovet Ensikolopediyasından məqalə); İ.E.X. - 2 İctimai elmlər 2009 Hansı növ tədqiqat aparmaq niyyətində olduğunu müəyyən edir: onun tədqiqatı yalnız ikinci • dərəcəli mənbələrəmi əsaslanacaq, yaxud ona həm ilkin, eləcə də ikinci dərəcəli mənbələrdən istifadə etmək lazım gələcəkdir; ”İş” biblioqrafiyasını tərtib edir (məs.: a) ensiklopediya məqaləsinin sonunda verilən kitablara • əsasən; b) müəllim tərəfindən adı çəkilən kitabların və yaxud istifadə etdiyi ədəbiyyatın siyahısında axtarıb iki və ya üç tədqiqatı seçir); Şagird kitabxanadakı kataloqun vasitəsilə lazımi ədəbiyyatı əldə edir; • Kiçik zaman müddətində müəyyən edir ki, bu və ya o kitab yaxud da məqalə gələcək tədqiqat • üçün ona faydalı olacaqmı (məs. Kitabın giriş hissəsi, ön söz, mündəricat başlıqları və başlıqaltları, məqalənin girişində müəllifin hipotezi ilə tanışlıq vasitəsilə); Tədqiqat marağından irəli gələrək, müəllimin yardımı ilə ilkin mənbələri axtarır, tanış olur • və qiymətləndirir; Lazım gəldikdə vizual, bədii və musiqi mənbələrindən (fotoşəkillər, rəsmlər, freskalar, • memarlıq əsərləri, romanlar, poetik və dramturq əsərləri, folklor, populyar və yaxud klassik musiqi) informasiya toplayıb istifadə edir; Tədqiqat prosesində tarixi mənbələrdən əldə edilən informasiyanın izahatı və yaxud • illustrasiyası məqsədilə müxtəlif növ diaqramlardan istifadə edir; Tədqiqat nəticələri ilə müəllimi müntəzəm olaraq tanış edir və onun qeydlərini nəzərə • alır; Müəllimin köməkliyi ilə təsviri incəsənət əsərlərini seçir, onu vizula olaraq öyrənir və qısa • mövzu yazır, hansında əsərin öz dövrü haqqında söylədiklərini və niyə belə düşündüklərini qeyd edir. Kommunikasiya Tar. X 4. Tarixi mövzu yazır. Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: Tarixi mövzunu yazmaq məqsədilə onun üçün maraqlı məsələni seçir və onu yavaş-yavaş • konkretləşdirir. Məs.: Tarixi məsələ Geniş olmayan tarixi məsələləri Geniş olmayan tarixi məsələləri Geniş olmayan tarixi məsələləri Roma İmperiyası • Roma memarlığı • Xristianlıqdan öncə Romada din • Yuli Qeysər • İmperator Klaudius • Birinci triumvirat
• Vətəndaş müharibələri • Yuli Qeysər - diktator
İ.E.X. - 3 Yüklə 0,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|