Idrok va uning nazariyalari. Idrokning konstantligi

Attraksiya insonni (o‘zi bilan o‘zga o‘rtasidagi munosabatda namoyon
bo‘lib)o‘ziga maxliyo qilish, qalbni « jiz» ettirishdan iborat, ongsizlikka
taalluqli inson tomonidan idrok qilish hodisasidir. Bu hodisa bir qancha
manbalar, ko‘zgatuvchilar, motivlar taʼsirida vujudga keladi. Jumladan: 1)
dastlabki tashqi ko‘rinish, istarasining issiqligi; 2) subʼektga nisbatan rishtasiz
bog‘lanib qolishlik, ongsizlik darajasidagi anglashilmagan ichki noaniq

---

---

moyillik; 3) shaxslarning xarakteridagi o‘xshashlikning mavjudligi; 4)

sheriklarning muomala maromidagi yaqinlik va boshqalar.
Psixologiya fanida juda kam tadqiq kilingan idrok fenomenlaridan bittasi
– bu yaqqol ko‘rinish ( yasnovidenie ) deb atalib, voqealik, holat, hodisa va
tasodifni yaqqol oldindan kurish, yaqqol g‘oiblardan xabar qilish (olish) singari
parapsixologik muammodir. Faqat ayrim hollardagina yaqqol ko‘rinishning aniq
ilmiy hisoblashlarga asoslangan mahsuli namoyon bo‘lishi mumkin, holos.
Aksariyat fazifalarda yaqqol kurishlik bilish subʼektning shaxsiy xayoloti,
o‘zlarining diqqatini tortishga, jalb qilishiga aloqador xissiy kechinmalardan
boshqa narsa bulmasdan uning yaqqollik ehtimoli darajasi juda pastdir. Biroq
shu narsani rad etmaslik kerakki, ayrim allomalarning bashoratlari, yaqqol
oldindan kurish imkonining yuksalligi, aniqligi qilishni hanuzgacha xayajonga
soladi. Idrokning muhim tomonlardan biri uning xususiyatlarini turli jabhalar,
vaziyatlar va sharoitlarda namoyon bo‘lishidir. Idrokning muxim
xususiyatlaridan biri – bu faol ravishda bevosita aks ettirish imkoniyatining
mavjudligidir. Odatda, insonning idrok qilish faoliyati uning o‘zlashtirilgan
bilimlari, to‘plagan tajribalari, shuningdek, murakkab, analitik sintetik
harakatlar tizimi zamirida yuzaga keladi.
Idrokning boshqa bilish jarayonlaridan, shu jumladan, sezgidan