Ijtimoiy psixologiya
gedonistik psixologiyaning
Yüklə 4,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
| gedonistik psixologiyaning
asosi deb baholaydi va buning oqibatida jam iyatda qator ijtimoiy m uam m olar kelib chiqayotgan- ligini ochiq e’tiro f etadi. G edonizm — bu shaxs va uning xulq-atvor motivlarida bir- gina istak — nim adandir lazzatlanish, qoniqish olish va o‘zidagi ichki ruhiy iztiroblardan xoli bolishga intilish ustuvorligidir. Bunda inson asosan to ‘q va farovon hayotga intiladi, boy-badavlat yashashni xohlaydi va bundan lazzat oladi. M uallif Yevropada tug‘ilishning keskin kamayib ketganligini, ayollar o‘zidan sog‘lom zurriyod qoldirishni istamayotganligini, mablag‘iy e ta rlib o ‘lsa-da, farzand tug‘ilishiga va uni tarbiyalashga ketadigan mablag‘larini qizg‘anayotganligi kabi holatlarni qayd etadi. Bundan tashqari gedonizm ning eng katta salbiy ta ’siri Yevropa kishilarida egosen- tristik dunyoqarashning shakllanishiga turtki bo‘lmoqda Egosentrizm — lotincha «Ego» — men va «centrum» — doira markazi so‘zlaridan olingan bo‘lib, insonning o‘z fikr o‘ylari, m an- faatlari doirasida qotib qolganligi, buning oqibatida atrof-muhit- ga va odamlarga oid bilimlarini hamda o‘zgalarga munosabatini o‘zgartira olmasligini bildiradi. Yoshlarimiz orasida yuqoridagi dunyoqarash ta'siri ostida milliy madaniyatim iz va qadriyatlari- mizdan yuz o‘girayotgan, butunlay yevropacha yoki amerikacha madaniyatning quliga aylanib borayotgan, natijada jamiyatdagi ijtimoiy fikrning o‘zgarishiga ta’sir ko‘rsatayotganlar ham mavjud ekanligini hisobga olgan holda bu m uam m oning kelib chiqish sa- bablari va uni bartaraf etish borasidagi izlanishlarni bo‘lajak mu- taxassislardan kutib qolamiz. Egoistik xulq va egoizm atam asini qo‘llash ham , D. Mayers ta ’kidlaganidek, kundalik hayotda juda ko‘p uchraydi. Buning sababi shuki, keng jam oatchilik orasida egoizm tushunchasini ko‘pchilik biladi, aksincha Altruizm atam asining qanday m a’noga ega ekanligini aksariyat kishilar bilmaydi. Aytish m um kinki, bu atam a ko‘proq ilmiy mavzuda ish yuritganlar uchungina tanish bo‘lsa kerak. M a’lumki, egoizm kishilar orasida salbiy sifat deb qaraladi va egoistik xulq-atvor jam oatchilik tom onidan ham salbiy m u- nosabatga loyiq deb qaraladi. A ltruizm esa aksincha ijobiy sifat deb qaraladi va altruistik xatti-harakat ijobiy munosabatga loyiq deb tanlanadi. Nega shunday? Buning sababi — egoistik xulqning asosida birinchi o'ringa o ‘z m anfaatini qo‘yish yotsa, aksincha altruistik xulqning asosida birinchi o‘ringa o‘zgalar m anfaatini qo‘yish yotadi. Demak, bundan kelib chiqib aytish m um kinki, A ltruizm egoizm ning antonim idir. Shuning uchun A ltruizm ata- masini tushunishda D. Mayers kundalik hayotim izda ko‘p uchray- digan egoizm atam asidan foydalanishni m a’qul ko‘rgan. Yüklə 4,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|