İlkel, Köleci ve Feodal Toplum
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
64 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum miras konusu oluyorlardý. Köle sahiplerinin mülkiyet hakkýna karþý çýkan kimse, aðýr bir þekilde cezalandýrýlýyordu. Bir kölenin çalýn- masý ya da kaçan bir köleye yataklýk edilmesi, ölüm cezasý ile ceza- landýrýlýyordu. Her köle, kendi sahibini gösteren bir damga taþýyordu. Bu damgayý silecek olan her özgür kiþi, aðýr bir ceza tehdidi altýn- daydý. Üretim araçlarýndan yoksun olan köleler, en ilkel haklardan da yoksundular. Efendilerin, üretim araçlarý ve köle el emeði üzerindeki tam mülkiyetleri, köleci üretim iliþkilerinin temelini oluþturuyordu. Kölelerin sürekli fetih savaþlarýndan saðlanmalarýnýn yanýsý- ra, Babil toplumunun kendisi de, kölelerin saðlanabildiði önemli kaynaklardan biriydi. Köleci toplumda, egemen olan köle sahibi efendilerin mülkiyetinin yanýsýra, küçük köylü ve zanaatçý mülkiyeti de vardý; Babil, bu kural için, bir istisna deðildi. Ama þunu da söyle- mek gerekir ki, özgür köylüler ve zanaatçýlar, giderek baðýmsýzlýkla- rýný yitiriyorlar ve köleleþiyorlardý. Babilin özgür halký, kendi ara- larýnda, yurttaþlýk haklarýndan yararlanan yurttaþlar ve yurttaþlýk hak- larýnýn tümünden yararlanamayan muþkenular olarak bölünüyor- lardý. Yurttaþlýk haklarýnýn tümünden yararlanan bir yurttaþ sakat býrakýldýðý zaman, suçlu da, ayný þekilde sakat býrakýlarak, cezalan- dýrýlýyordu. Bir muþkenunun sakatlanmasýna neden olan ise, yal- nýzca para cezasý ödüyordu. Hýrsýzlýk halinde, muþkenu kate- gorisine giren bir insan, ayný durumda, yurttaþlýk haklarýndan yarar- lanan bir yurttaþýn ödemek zorunda olduðundan birkaç kat fazla para cezasý ödüyordu. Yalnýz bir kölenin çalýnmasý, toplumun teme- line karþý bir suikast sayýlýyor ve ölüm cezasý ile cezalandýrýlýyordu. [sayfa 72] Yurttaþlýk haklarýndan yararlanan yurttaþlar da, kendi arala- rýnda zenginler ve yoksullar olarak ayrýlýyorlardý. Yoksullar, yaþam- larýný sürdürebilmek için, iþ avadanlýklarýný, parayý vb. zenginlerden ödünç almak zorundaydýlar. Borçlarýn ödenmemesi halinde, eðer borçlu, topraða sahip bulunuyorsa, topraðý da dahil olmak üzere, mallarýna elkonuluyordu. Yoksullaþan yurttaþ, borçlarý yüzünden köle haline geliyordu. Borçlu (hemen her zaman ailesi üyeleri de), belirli bir süre için, biçimsel olarak köleleþmiþ kabul ediliyordu. Ama ger- çekte, ömrü boyunca köle oluyordu. Kendi yurttaþlarýný satýnalýp, el emeði arayan köle sahiplerine kiralayan yeni bir tip, köle tacirleri ortaya çýkýyordu. 65 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum Köleci Devlette Topluluðun Rolü Öyleyse, Babil toplumunda, kölelerin yanýsýra, aslýnda eski ilkel topluluðun üyeleri olan bir yýðýn özgür yurttaþýn bulunmasýný nasýl açýklamalý? Devletin kuruluþundan önce, kabaran sularla sulanan topra- klarýn verimliliði, karmaþýk ve iyi düzenlenmiþ bir sulama sistemine dayanan tarýmýn doðmasýna yardýmcý olmuþtu. Topraklarýn ve sula- ma iþlerinin, köleci latifundialar arasýnda bölünmesi köleleri, eme- klerinin sonuçlarý hiçbir þekilde ilgilendirmediðine göre-, bu sulama tesislerini tehlikeye sokabilecek, tarýmýn gerilemesine yolaçabile- cekti. Bunun için, devlet, kýr topluluklarýný muhafaza etmeyi daha yararlý buldu. Ama bu, üyelerinin sömürüyü bilmedikleri o eski za- manýn topluluðu deðildi artýk. Yeni koþullarda, köleci devletin sömürü konusu oluyordu. Eskiden olduðu gibi topluluðun üyeleri, büyük bir emeðe ve çok sayýda el emeðine gereksinme gösteren barajlara, setlere, kanallara bakýyorlardý. Eskiden olduðu gibi gene tohum ekiyorlar, hasat yapýyorlardý, ama ürünün büyük bir bölümü krala, rahiplere veriliyor ya da koruma birliklerinin bakýmýna ve muhafazama ayrýlýyordu. Krallýðýn gözcüleri, sürekli olarak bu sula- ma [sayfa 73] sisteminin iyi durumda tutulmasýný ve topluluðun üyeler- inin harçlarý, vergileri düzenli ödemelerini denetliyorlar, böylece doðrudan doðruya üreticileri, ürettikleri servetlerin en iyi payýndan yoksun býrakýyorlardý. Durum, antikçaðýn öteki despotik ülkelerindekine Mýsýr, Çin, Hindistan, Ýran, Amerikadaki Ýnkalar Ýmparatorluðu, vb. pek ben- zemekteydi. Ama her ne kadar köleci devlet, kýr topluluklarýnýn sürdürül- mesinde yarar gördüyse de, giderek onun yapýsýný çökertiyordu. Hükümdar, topluluðun topraklarýnýn zararýna sistemli bir biçimde geniþlettiði büyük arazileri (domaines) elinde bulunduruyordu. Dev- letin en yüksek temsilcisi hükümdarýn elinde toplanmýþ olan topra- klar, savaþlar sayesinde geniþlemiþti. Kendi toplumsal temelini güçlendirmek için, hükümdar, çevresindeki bazý köle sahiplerine, devlet görevlilerine, askerlere ve tapýnaklara büyük yurtluklar daðý- týyordu. Bu yurtluklarý kendi topraklarýndan veriyor ya da topluluklar- dan zorla alýyordu. Üstelik topluluk, bazý üyelerinin zenginleþmesi, ötekilerin yoksullaþmasý sonucu, sürekli olarak daðýlýyordu. 66 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum Özgür halk, devlete, gerek aynî olarak (tarým ürünleri ve hayvan), gerek nakit olarak büyük miktarda vergi ödüyordu. Vergi- ler sayesinde sayýlarý artýrýlan ve yasalarýn özel koruyuculuðuna alýnan pek çok saray vardý. Hükümdar ve tapmaklar, tutsaklar evi deni- len özel evlerde yaþayan pek çok köleye sahiptiler. 4. ASYA VE AFRÝKANIN ANTÝKÇAÐ ÝMPARATORLUKLARINDA ÜRETÝCÝ GÜÇLERÝN GELÝÞMESÝ En eski Asya ve Afrika imparatorluklarýnda üretici güçler geliþmeye devam ediyordu. Bu arada, Babil tarýmýnda da, tunçtan ve sonra demirden yapýlma avadanlýklar yaygýn olarak kullanýlýyor- du. Zanaatçýlarýn aletleri de iyileþmiþti. [sayfa 74] Hammurabi Yasalarý, çok çeþitli meslek erbabýndan: tuðla- cýlardan, dokumacýlardan, demircilerden, dülgerlerden, gemi ve ev yapýmcýlarýndan vb. sözediyor. Zanaatçýlýk, Mýsýrda da çok ilerlemiþti. Dokumacýlýk çok yay- gýndý. Eski yatay dokuma tezgâhý yerine, dikey dokuma tezgâhý kullanýlmaya baþlanmýþtý. Bakýr iþleyen demirciler, körük yerine tu- lumdan yararlanýyorlardý. Saban yetkinleþtiriliyor. Camcýlýk kendi baþýna bir zanaat kolu oluyor. Tuðlalar piþiriliyor. Zanaatçýlýk, genel kural olarak, özgür yurttaþlar tarafýndan yapýlýyor, ama özellikle inþaatçýlýkta en güç ve kaba iþler, kölelere yaptýrýlýyor. Ýlk mekanizmalarýn, ilkin inþaat iþlerinde ortaya çýktýðý görülüyor. Eski Mýsýrda, piramitlerin yapýlmasý için koca taþ bloklarý kaldýrmak amacýyla kurulmuþ özel düzenekler vardý. Asya ve Afrika devletlerinde yapýlmýþ olan su depolarý, barajlar ve yatak deðiþtiren kanallarla yapýlan sulama sistemleri, kölelik çaðýndaki teknik ilerle- melere tanýklýk ediyor. Nil nehri üzerindeki Assuan tesisleri, en hey- betli yapýtlarýndan birini oluþturur. Deniz ticaretinin geliþmesi, gemi yapýmýnýn yetkinleþmesine yolaçtý. Silahlar da geliþiyordu. Askerî harekâtlar sýrasýnda, savaþ arabalarý, koçbaþlarý kullanýlýyordu. Savaþ gemileri, mancýnýklarla donatýlmýþtý. Meta-Para Ýliþkilerinin Geliþmesi Daha ilkel topluluk döneminde, deðiþimin ilerlemesi soku- Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|