İlkel, Köleci ve Feodal Toplum
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
204 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum þimlere baþvurdular. Sonra, gitgide silaha sarýldýlar. Hindistan ve Endonezya, sömürge haline geldi. Afrikalýlarýn insanlýk-dýþý sömürülmesi, Amerikan sömürge- lerinde baþladý. Yüzlerce ve binlerce insan, kölelik zincirine vuruldu ve abanoz tacirleri tarafýndan Kuzey ve Güney Amerikaya doðru yola çýkarýldý. Orada, büyük tarým iþletmelerinde (plantasyonlarda) Afrikalý köleler, emekleri ile büyük toprak sahipleri yararýna çok büyük zenginlikler yarattýlar. Yeni topraklarýn fethi ve soyulmasý, önemli bir miktarda zenginliðin akmasý, Avrupada kapitalist eko- nominin ilerleyiþini hýzlandýrdý. 2. TOPLUMSAL VE SÝYASAL ÝLÝÞKÝLERÝN GELÝÞMESÝ Uluslarýn Ortaya Çýkýþý Kapitalist iliþkilerin ortaya çýkýþý ve ilerlemesi, Avrupanýn to- plumsal ve siyasal düzeni üzerinde olaðanüstü bir etki yarattý. Halklarýn biçimlenmesi, daha ilkel topluluðun daðýlýp par- çalanmasý ile birlikte baþladý. Halk, tarihsel evrim bakýmýndan, klan ve kabileden daha çok evrim geçirmiþ bulunan bir varlýktýr. Geliþmiþ köleci iliþkilerin bulunduðu ülkelerde halklar, köleliðe koþut olarak cisimleþmeye baþladýlar; toplumsal geliþmenin köleci evreyi atla- dýðý yerlerde feodal iliþkiler sistemi ile birlikte oluþtular. Daha ileri feodalite çaðýnda, bu süreç, Avrupa ve Asyanýn birçok [sayfa 239] ülke- lerinde þu ya da bu biçimde sonuçlanmýþtý. Kapitalist iliþkilerde ilerleme, varolan halklardan baþlayarak, uluslarýn billurlaþmasý olayýný doðurdu. Bu, iktisadî birliðin (commu- nauté) ve devletlerin siyasal merkezileþmesinin sonucuydu. Ülke- nin ayrý ayrý bölgeleri arasýnda iktisadî baðlarýn güçlenmesi, dillerin ve ulusal uygarlýklarýn oluþmasýna elveriþli koþullarý yaratýyordu. Uluslar, kapitalist üretim iliþkilerinin ilerlemesinden doðdu- lar. Baþka bir deyiþle, bu biçimde kurulmuþ olan ulusal baðlar, bur- juva bir nitelik taþýyordu. Nüfusun bütün sýnýf ve tabakalarý, ulustan sayýlýyorlardý. Ama iktisadî ve siyasal bakýmdan burjuvazi egemen sýnýf olduðu için, oluþum halindeki uluslar da burjuva bir nitelik alýyorlardý. Bu gözlem, ideoloji için de geçerlidir. 205 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum Burjuvazinin ve Proletaryanýn Oluþmasý Soylular ve rahipler sýnýfý dýþýnda kalan (Fransada) üçüncü tabakanýn {tiers etat) genel yýðýnýndan kendisini sýyýrmýþ olan bur- juvazinin saðlamlaþmasý, uluslarýn ortaya çýkma sürecine baðlýydý. Bu, þu anlama geliyordu ki, yeni bir sömürücü sýnýf doðuyordu ve ona koþut olarak onun uzlaþmaz karþýtý olan bir sýnýf, proletarya, geliþiyordu. Proletaryanýn evrimi birçok aþamalardan geçti, ve an- cak evrim yolunda ilerlemiþ bir kapitalist toplumun baðrýnda, me- kanik üretimin geliþmesi döneminde, böyle bir sýnýf olarak ortaya çýkýyor. Kendi kendine sýnýf olmaktan çýkarak kendisi için sýnýf, kendi çýkarlarýnýn bilincine varmýþ ve o çýkarlarýný burjuvaziye karþý savaþým vererek savunmaya hazýr olan bir sýnýfa dönüþüyor. Mutlakiyetçi Feodal Monarþi Kapitalist iliþkilerin ilerlemesi, feodal soylularý, kendi sýnýf ege- menliklerine yeni bir biçim vermek zorunda býraktý. [sayfa 240] Bu biçi- min mutlakiyetçi feodal monarþi olmasý gerekliydi. Feodal senyörler sýnýfý, üretimdeki ilerlemeyi kendi çýkarlarý için kullanmaya bakýyordu. Kendisini tehdit eden kapitalizm tehli- kesinden habersiz olan senyörler sýnýfý, baþlangýçta burjuvaziyi de- stekledi. Ýktisadî evrim, belli bir noktaya dek soylularla burjuvazi arasýnda, soylularýn, egemen durumlarýný koruduklarý bir ittifaký zorunlu kýlýyordu. Bir feodal senyör ne denli büyük olursa olsun, tek baþýna, kendi yurtluðuna komþu topraklar üzerinde kurulmuþ olan kapitalist iþletmeleri, kendi iradesine boyuneðdiremiyor ve kendi çýkarýna kullanamýyordu. Her yana dalbudak salmýþ yönetim aygýtý ile, yalnýz feodal devlet, bu iþin üstesinden gelebilecek güçteydi. Kapitalist iþletmelerden aldýðý vergilerle, iktidardaki sýnýf, þu ya da bu þekilde, ticaret ve sanayiden çýkarlar saðlýyordu. Zaten bir yöne- tim aygýtýný ve büyük bir orduyu ayakta tutma harcamalarý gittikçe artan meblaðlarý gerektiriyordu. O denli ki, feodal soylular, vergile- rin ve devletin baþka gelir kaynaklarýnýn artýrýlmasý ile çok ilgiliydi- ler. Feodal rant, genelleþtirilmiþ ve merkeze baðlanmýþ bir rant görünüþü aldý. Böylece, feodal sýnýfýn iktisadî gereksinmeleri, bürokratik ay- gýtý daha da fazla merkezileþmeye götürüyordu. Bu son olgu, sýný- 206 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum flar arasýndaki çeliþkilerin derinleþip keskinleþmesinden ileri geli- yordu, çünkü burjuvazinin iktisadî gücünün artmasý, köylülüðün ve kentli yoksul nüfusun sömürüsünü aðýrlaþtýrýyordu. Feodal monarþinin en büyük kaygýsý, emekçilerin hoþnutsuzluðunun önü- ne geçmekti ve örneðin Ýngilterede, topraklarýndan kovulan köylü- lerin ayaklanmalarýný zalimce bastýrýyordu. Rusyada, soylular, 18. yüzyýldaki Emelyan Pugaçevin yönettiði köylü isyanýný güçlükle bas- týrdýlar. [sayfa 241] 3. YENÝ ÝDEOLOJÝK OLAYLAR Rönesansýn Kültür Ve Ýdeolojisi 14. ve 15. yüzyýlda, Ýtalyan kentlerinde kapitalist iliþkilerin hýzla geliþmesi, ideoloji alanýna yansýdý, Rönesansý doðurdu. Yeni- den-doðuþ anlamýna gelen Rönesans terimi, eski uygarlýðýn diril- diðine inanan ilk burjuva ideologlarýnýn buluþudur. Oluþum halindeki kapitalist üretim, doðanýn incelenmesi üze- rine ilgiyi kamçýlýyordu, ve böylelikle 15. yüzyýlýn sonlarýna dam- gasýný vuran bilimlerin ve tekniklerin bir ok hýzý ile ilerlemesine yardým ediyordu. 16. ve 17. yüzyýllar, bilimler için büyük bir dönüm noktasý oldu. Dinin dogmalarýna karþýlýk, deneyimlere dayanarak doðanýn incelenmesine baþlandý. Doða yasalarýnýn tanýnmasý konusunda büyük baþarýlar gerçekleþtirildi. Bilimsel buluþlar, eski feodal ve din- sel anlayýþlara karþý yürütülen amansýz bir savaþým pahasýna açý- klanabildiler. Yeni bir dünya anlayýþý, manevî ve ruhsal yaþamýn her alanýna, bilim, edebiyat ve sanatlara biçim veriyordu. Bu, büyük bir ideolojik devrim oldu. Rönesansýn büyük devleri vardý: ressam, matematikçi ve mü- hendis Leonardo da Vinci (1452-1519), kimsenin eriþemediði res- sam ve heykelci Michel-Angelo Buonarotti (1475-1564). O çaðdaki dünya uygarlýðýnýn öteki ustalarý arasýnda ressam Raphael Santiyi (1483-1520), ressam Ti-tieni (1477-1576), ozan Ludovico Ariostoyu (1474-1533) ve yazar François Rabelaisyi (1494-1553) anmak ye- rinde olur. Rönesansýn öncüleri, kendi ideolojik akýmlarýna, hümanizm adýný verdiler; bununla yeni uygarlýðýn laik niteliðini ve bu uygarlýðýn feodalite ve din engellerinden kurtuluþunu belirtmek istiyorlardý. 207 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum Hümanistler, bir insan olarak kiþinin deðeri üzerinde önemle du- ruyorlar. Ama yükselmekte olan kapitalizmin bu ideologlarý, aþýrý [sayfa 242] dereceye götürülen bir bireyciliði, her ne pahasýna olursa olsun kiþisel baþarýya ulaþma isteðini övmekteydiler. Baþka bir deðiþle onlar, burjuva türedisinin türküsünü söylüyorlardý. Bu bakýmdan, Ýtalyan düþünürü Niccolo Machiavelin (1469- 1527) siyasal anlayýþlarý, çok anlamlý oldu Machiavel, prens kitabýn- da, özellikle þunu öðretiyordu: kiþisel amaçlara ya da kastýnýn amaçlarýna ulaþmak için bütün çareler, zor, hile, kalleþlik, sözünü tutmama, yalan, ikiyüzlülük hepsi mubahtýr. Bunun içindir ki, Röne- sansýn burjuva hümanizmi, proletaryanýn, tarihin en devrimci sýný- fýnýn açýkladýðý, bütün insanlýk ölçüsündeki gerçek hümanizmden temelden ayrýlýr. Reform Katolikliðe, feodal toplumun ideolojik temeline karþý savaþým verirken, burjuvazi, sömürücü bir sýnýf olarak dinden vazgeçemez- di. Onun için, amaç olarak dini ve kiliseyi tümüyle ortadan kaldýr- mayý deðil, bunlarý iyileþtirmeyi, yaný katolikliði yeni bir dinle deðiþtirmeyi ileri sürüyordu. Böylece, genç burjuva sýnýfýnýn anlayýþlarýný ve çýkarlarýný ilaha iyi yansýtan protestanlýk ortaya çýktý. Yüzyýllar boyunca katolik kilisesi tarafýndan hazýrlanýp kota- rýlmýþ dogmalar ve ayin yöntemleri, aldatmaca ve iman edenlerin bilisizliði üzerine kurulmuþtu. Dogmalar ve ayin yöntemleri, emekçi- lerin kuþkulanýlmayan din duygularýna dayanýyor, egemen feodal senyörler sýnýfýnýn amaçlarýna, yani halk yýðýnlarýnýn köleleþtirilmesi amaçlarýna büyük ölçüde yanýt veriyordu. Ticaret için üretimin olduðu gibi, kapitalist iliþkilerin ilerle- mesi, köylülerin kiþisel baðýmlýlýktan kurtulmalarý, kentlerde nüfusun artmasýna ve kültür düzeyinin yükselmesine neden oluyordu. Bu- nun içindir ki, yeni tarihsel koþullar içinde, geniþlemekte olan bur- juvazi, kendisini, daha ince [sayfa 243] dogmalar yaratmak, halk yýðýn- larýný uyutmak için katolik kilisesinin kullandýklarýndan daha elveriþli yöntemler ve kendi egemenliðini güvenlik altýna almak için daha geçerli çareler bulup hazýrlamak zorunda gördü. Dinin ve kilisenin reformcularý, feodal katolikliðin birçok dog- 208 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum malarýný ve ayin yöntemlerini kaldýrýp atýyorlar ve dinin bir içekapanýþýný yansýtan yeni dogmalar benimsiyorlardý. Kilisenin gözle görülür kurumlarý, son derece basitleþtirilmiþti. Hatta dinsel þatafattan vazgeçilmesi ve mütevazý bir kilise yaratýlmasý isteniyordu. Protestanlar, kutsal kitaplarý, gerçeðin tanýnmasýnýn biricik kaynaðý olarak kabul ediyorlar, papanýn yanýlmazlýðýný kabul etmi- yorlardý. Almanyada Reform. 1524-1525 Büyük Köylü Savaþý Almanya, reformun yurdu oldu. 1524-1525 reform hareketi ve büyük köylü savaþý, burjuvazinin feodaliteye karþý ilk önemli kav- gasý ve ilk reform hareketi oldu. 15. yüzyýlda ve 16. yüzyýlýn baþlarýnda, Almanyada, kapitalist iliþkiler, sanayiin çeþitli dallarýnda kendilerini gösteriyordu. Ama, bazý kentlerin ve bazý ülkelerin ekonomisindeki hýzlanma, diðer kent ve ülkelerdeki durgunluk ve geri kalma ile birlikte gidiyordu. Bu, feodal ufalanmanýn ve bölünmenin sonucu olmuþtu. Kýrda gerici- liðin ve köylülerin feodal senyörler tarafýndan sömürülmesinin aðýrlaþmasý, kapitalist iliþkileri engelleyen öðelerden biri oldu. Bu son durum, kýrda sýnýf savaþýmýný þiddetlenmeye doðru götürüyordu. 16. yüzyýlýn ilk yýllarýndan baþlayarak, Güney-Batý Al- manyada, devrimci köylülerin ayakkabý adý ile tanýnan gizli ör- gütleri kurulmuþtu. Örgütlerin üyeleri, kiliseye ve manastýrlara ait topraklara elkonmasýný, feodal angaryalarýn kaldýrýlmasýný vb. isti- yorlardý. Köylüler, ayný zamanda, ülkenin küçük parçalara bölün- mesinin [sayfa 244] durdurulmasýný ve merkezileþmiþ bir devlet kurul- masý isteminde bulunuyorlardý. Kentli yýðýnlar da, onlarý destekledi. Böylece yoksul köylü ve kentlilerden bileþmiþ bir devrimciler ör- gütünün temelleri yaratýlmýþ oldu. Radikal burjuvalar da bu gizli derneklerin eylemine katýlýyor- lardý. Küçük soylularýn bir bölümü (þövalyeler) büyük feodal senyör- lerin hükümranlýðýndan ve Almanyanýn, küçük küçük parçalar halinde bölünmesinden hoþnut deðillerdi. Bütün bu muhalefet gruplarý, ruhban sýnýfýna ve genel olarak katolik kilisesine karþý, hýnç ve tiksinti ile, birbirlerine kenetlenmiþ- lerdi. Katolik kilisesi, Almanyada bir büyük feodal toprak sahibiydi; ayný zamanda kendileri de birer feodal senyör olan ve günahlarýn 209 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum cezasýný baðýþlayan papalýk hoþgörüsünün ve iyiliðinin satýcýlarý, kilise prenslerinin aracýlýðýyla, büyük meblaðlar, papalýðýn hazinele- rine akýyordu. Reform hareketi, bir yýðýn hareketi niteliði aldý. Hareket, 31 Ekim 1517de, kilisenin günah baðýþlamalarýna karþý, Lutherin 95 tezinin kamuya bildirilmesi ile baþladý. Alman halkýnýn baþlýca varlýklý çevrelerine seslenen Luther, onlarý, katolik rahiplerinin Almanyadaki etkilerine karþý enerjik bir savaþýma çaðýrdý. Halk yýðýnlarý, Lutherin dinsel formüllerinde, ken- di toplumsal istemlerini buluyorlardý. Onlar için reform, en baþta toplumsal kurtuluþ anlamýna geliyordu. Ateþli devrimci Thomas Mun- zer, halk açýsýndan, reform anlayýþýnýn yorumcusu, köylü savaþý dö- neminde ortaya çýkan köylüler ve plebyenler kampýnýn en büyük simasý oldu. Reform yayýldýkça, baþlangýçta Lutherin çevresinde gruplaþ- mýþ olan muhalefetin birleþik kampý daðýlýp parçalanmaya baþladý. Lutherin kendisi de, Alman halkýnýn devrimci tabakalarý ile iliþkilerini kopardý. Thomas Munzer, halk yýðýnlarýnýn kýlavuzu oldu. Onun için iman, aklýn uyandýrýcýsý [sayfa 245] olmaktan baþka bir anlama gelmi- yordu. Munzer, ayaklanmýþ bir halkýn gerçekleþtireceði büyük bir toplumsal devrim fikrini kafasýnda kurup geliþtiriyordu. Geleceðin toplumsal düzeninde, ne sýnýf ayrýlýklarý, ne toplumun üyelerine ya- bancý bir özel mülkiyet, ne de bir devlet gücü olacaktý. Bunlar, ko- münizm fikirlerinin saðlam habercileriydi. Þurasý kendiliðinden bel- lidir ki, Munzerin kendisi için bile oldukça bulanýk olan bu ideal, geniþ halk yýðýnlarý tarafýndan anlaþýlamazdý. Devrimci hareket geniþledi ve 1524te açýk bir savaþýma, bü- yük bir köylü savaþýmýna dönüþtü. Egemen sýnýfýn bütün güçleri halka karþý birleþtiler. En sonunda, feodal prens ve senyörler, atlý kuvvetlerin ve topçularýn yardýmýyla köylü birliklerini ezdiler (Mayýs 1525). Köylülerin yenilgisi, geniþ bir toplumsal hareket olarak refor- mun da yenilgisi oldu. Almanyadaki burjuva devrimi giriþimi, kapi- talist üretime geçiþte daha ilk adýmlarýný atmakta olan burjuvazinin kararsýzlýðý, korkaklýðý ve iktisadî zayýflýðýnýn sonucu olarak baþa- rýsýzlýða uðradý. Ama köylü reformunun ve savaþýmýnýn çok önemli yankýlarý oldu. Feodal düzene, bütün Avrupa ölçüsünde bir darbe indirildi. 210 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum Reform fikirleri, burjuva biçiminde, geliþmeye devam edi- yordu. Protestanlýðýn Yayýlmasý Protestanlýk ruhu, klasik çizgileriyle, Cenevreli Jean Calvinin öðretisiyle somutlaþtýrýldý. Calvin, her insanýn yazgýsýnýn, daha dünya- nýn yaradýlýþýndan önce Tanrý tarafýndan belirlendiði (alýnyazýsý dog- masý) ve herkesin, mesleðindeki baþarýsýyla Tanrýnýn sevgili kulu olduðunu kanýtlayabileceðini ifade ediyordu. Calvin, tacirlerin ve iþadamlarýnýn görevlerinin elbette ki, olabildiði ölçüde zenginlikler- ini artýrmak olduðunu, çünkü Tanrýnýn bile baþkalarýnýn [sayfa 246] yö- netimini onlara emanet ettiðini vaazediyordu. Böylelikle ücretli el emeðinin sömürülmesi, kalvenistlerde, onlardan sonra da öteki pro- testanlarda sofuca bir hareket oldu. Protestan dini, kapitalizmin hýzla geliþmekte olduðu bütün Avrupa ülkelerinde yayýlýyordu. 4. HOLLANDADA 16. YÜZYILDA BURJUVA DEVRÝMÝ Devrimin Zorunluluðu Ýlerlemekte olan üretici güçler, çökmekte olan feodalitenin üretim iliþkileri ile gittikçe daha keskinleþen çeliþkili bir hale girdi- ler. Ama kapitalist iliþkiler, feodalitenin siyasal kurumlarý, en baþta feodal devlet þafdýþý edilmeksizin, kendilerini kesin olarak kabul ettiremezlerdi; bu safdýþý etme iþi ise, barýþçý bir evrimde yapýl- amazdý. Onun için, feodal siyasal rejimin devrim yoluyla ortadan kalkmasý, toplumsal geliþmenin bir zorunluluðu idi. Almanyada dönüþüm ve köylü savaþý, burjuva devriminin talihsiz bir ilk giriþimi idiyse, ikinci giriþim, Hollandadaki Ýspanyol egemenliðine karþý bir ulusal kurtuluþ savaþý halini alan 1566-1609 burjuva devrimi oldu. Yüzyýlýn Baþýnda Hollanda Onyedi Hollanda eyaleti, bugünkü Belçika topraklarýný, Fran- sa, Luksemburg ve Almanyanýn kuzey kýsýmlarým içine alýyordu. 13. yüzyýl ile 15. yüzyýl arasýndaki dönemde Hollanda, iktisaden 211 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum geliþmiþ bir ülkeydi. 15. yüzyýldan 16. yüzyýla geçerken bu eyaletle- rin ekonomisi deðiþikliklere uðradý; bu deðiþiklikler, eyaletlerin hýz- la geliþmesinin nedeni oldular ve toplumsal iliþkilere ve ülkenin siyasal yaþamýna damgalarýný vurdular. Ýþte bu dönemde, feodal iliþkilerin daðýlýp parçalanmasý ve ayný zamanda sermayenin ilkel birikimi süreci, Hollandanýn [sayfa 247] siyasal ve iktisadî geliþmesini daha kesin bir biçime etkilemeye baþladý. Loncalarýn Gerilemesi ve Kapitalizmin Geliþmesi Lonca üretimi, gittikçe önemini yitiriyordu. Örneðin, loncaya baðlý en büyük kumaþ sanayii merkezlerinden biri olan Ypresde, 1517den 1545e kadar iþler durumda olan dokuma tezgâhlarýnýn sayýsý, 600den l00e düþmüþtür. Daðýnýk ya da merkezileþmiþ kapi- talist manüfaktürler, daha önemli bir rol oynamaya baþladýlar, yeni üretim dallarýnda ve en baþta büyük sanayi merkezlerinde birden- bire ortaya çýkýverdiler. Valenciennede, Monsta, Handschooteda merkezileþmiþ dokuma manüfaktürleri ortaya çýktý. Sabun ve þeker sanayileri, baþlangýçta dokumacýlýk loncalarýyla birarada yaþadýklarý Anversde kuruldu. Namur ile Liege eyaletlerinde, maden sanayii ve madencilik geliþiyordu. Hollandanýn kuzey eyaletlerinde, gemi yapýmýnda, balýkçýlýkta, tereyaðý, bira vb. imalâtýnda, kapitalist iliþkiler egemen olmaya baþladý. Ýç ve dýþ ticaret, çok geniþledi. Ülkede, baþlýca merkezleri güneyde Anvers, kuzeyde Amsterdam olan kapitalist bir iç pazar oluþuyordu. Bu kentlerden Anvers, 16. yüzyýlýn ortalarýnda en büyük ticaret ve kredi merkezi haline geldi. Ama kapitalist iliþkiler, eþit olmayan bir biçimde geliþiyordu. Her þeyden önce kuzey eyaletle- rinde, Hollanda ve Zelandada yayýldýlar. Birçok güney eyaletlerin- de feodal iliþkiler varlýklarýný sürdürüyorlardý. Kapitalist iliþkilerin geliþmesi, uzlaþmaz karþýt sýnýflarýn, bur- juvazi ve proletaryanýn ortaya çýkmasýyla birlikte gidiyordu. Mülk- süzleþtirilmiþ köylüler ve zanaatçýlar, proleterlerin sayýsýný artýrýyor- lardý. Feodal Soyluluk ve Ulusal Boyunduruk Ülkenin siyasal yaþamýnýn kilit noktalarým ellerinde bulun- 212 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum duran [sayfa 248] feodal soyluluk, kapitalizmin ilerlemesini ve burjuva- zinin ileriye doðru atýlýmýný engelliyorlardý. Soylularýn güney eyalet- lerinde büyük bir etkileri vardý. Hollanda burjuvazisi, siyasal bakýmdan kötü örgütlenmiþti ve kendi sýnýf çýkarlarýnýn adamakýllý bilincinde deðildi. Dinsel fikirler (kalvenizm), burjuvazinin siyasal anlayýþlarýný dile getiriyordu. Feodal soyluluk, yabancý istilâcýlarla, Ýspanya prensleriyle itti- fakýný saðlamlaþtýrmaya bakýyordu. Ýspanyol mutlakýyetinin boyun- duruðu, özellikle 16. yüzyýlýn ikinci yarýsýnda, 1556dan, yani Ýmparator Charles Vin (Þarlkenin) oðlu Philjppe IInin Ýspanyol tahtý- na geliþi tarihinden sonra aðýrlaþtý. Ýmparatorluðun parçalanýþýndan sonra Hollanda, Philippe IInin payýna düþmüþtü. Yeni kralýn ikti- darý, askerî birliklere ve katolik kilisesine dayanýyordu. Bütün halk, Ýspanyol mutlakiyetine ve katolik kilisesine kin duymaya baþladý. Sonunda, 1566da, bu kin, geniþ bir halk hareketi olarak billurlaþtý. Hollanda soylularýnýn bir bölümü de bu harekete katýldý. Hollanda Cumhuriyetinin Kuruluþu. Hollanda Devriminin Anlamý Burjuvazi, kuzey eyaletlerinde, daha ileri gitmiþ ve daha iyi örgütlenmiþti. Bunun içindir ki, burjuvazinin temsilcileri, 1579da Utrech Birliði adý verilen birliði kurduktan sonra zaferi elde ettiler. 1581de kuzey eyaletlerinin La Hayeda toplanmýþ olan delegeleri, Philippe IInin tahttan indirildiðini ilân ettiler. Birleþik Krallýk ya da Hollanda, yeni ortaya çýkan ve kesin olarak 1609da kuruluþunu tamamlayan devlet, Avrupada ilk burjuva cumhuriyeti oldu. Ýlerici anlamlarýna karþýn, Hollanda devrimi ve onu izleyen burjuva devrimleri, insanýn insan tarafýndan sömürülmesini ortadan kaldýrmýyordu. Ancak, feodal soyluluðun egemenliði yerine, burju- vazinin egemenliðini getiriyordu. [sayfa 249] Hollanda devriminin zaferinin gerçek yaratýcýlarý, halk yýðýn- larýydý. Bu, baþarý saðlamýþ ilk burjuva devrimiydi. Ama, Avrupa olay- larýnýn daha sonraki evrimi üzerindeki etkisi sýnýrlý oldu. 16. yüzyýlýn ortalarýnda Ýngiliz burjuva devrimi, özellikle 18. yüzyýlýn sonunda Fransýz devrimi, sözcüðün geniþ anlamýyla burjuva düzeni çaðýný açtýlar. [sayfa 250] Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|