İmran axundov
Yüklə 15,97 Kb. Pdf görüntüsü
|
104 SSRİ xalq artisti Hökümə Qurbanovanın ifa etdiyi Naydyino- va obrazı aktrisanın yetmişinci illərin əvvəlində yaratdığı ən dolğun səhnə qəhrəmanlarından biridir. Onun bir sənətkar kimi obraza yaradıcı münasibəti o qədər geniş və hərtərəfli idi ki, bu da ona obrazın dəqiq açılmasına imkan verirdi. Nəticədə, Hökümə xanımın yaratdığı hər bir obraz, yaşından, mühitindən, mövqeyindən asılı olmayaraq sənət hadisəsinə çevrilirdi. 1974-cü il mart ayının 1-də S. Vurğunun “İnsan” mənzum faciəsi Mehdi Məmmədovun quruluşunda ikinci dəfə tamaşaya qo- yuldu və flosof Şahbazın həyat yoldaşı, bəstəkar Səhər obrazı Hökü- mə Qurbanovaya tapşırıldı. Bu tamaşada SSRİ xalq artistləri Hökümə Qurbanova (Səhər) və Mehdi Məmmədovun (böyük Şahbaz) son dərəcə maraqlı və yaddaşlardan silinməyən ifaları var idi. Tamaşada iki Şahbaz və iki Səhər var. Bunlar gah cavan, gah da yaşlı görünürlər. Hər iki obrazı eyni aktyorlar böyük məharətlə ifa edirdilər. “Tamaşadakı hadisələr belə cərəyan edir ki, tamaşaçı gah cavan, gah da qoca Səhəri görür... Hər ikisinin rolunu Hökümə Qurbanova ifa eləyir. Psixoloji cəhətcə və səhnəlik tərəfdən mürəkkəb olan bu “dəyişmə” elə bir ustalıqla və o qədər sadə, təbii tərzdə baş verir ki, guya bizi hər dəfə sehrin gücü ilə gah keçmişə, gah da hazıra köçürürlər və biz gah məhəbbətlə, yaradıcılıq ilhamı ilə çoşan gənc Səhəri-H. Qurbanovanı, gah da kədərdən, iztirabdan, çətin sınaqlardan üzülən, amma yenə də vüqarını itirməyən xoşbəxt ananı, qəhrəman atasının xatirəsini əziz tutan bir oğul böyüdən dəyanətli ananı görürük” (“Baku” qəzeti, 24.03.1974). Hökümə xanımın ifa etdiyi Səhər sənətkarlıqdan yoğrulmuş bir səhnə qəhrəmanı idi. Onun ifasında Səhər mənalı və təbii idi. Səhər-Qurbanova bir qadın, ana və nəhayət vətəndaş kimi ömrünü namusla başa vurmuş, gözəl əsərlər yaratmış, ərini pak məhəbbətlə sevmiş, daim məhəbbətinə sadiq qalmış, ağıllı və tərbiyəli bir övlad böyütmüşdür. M. İbrahimov yazır ki; “Səhər rolunda çıxış edən SSRİ xalq artisti Hökümə Qurbanovanın çox gözəl oyununu qeyd etməliyik. 105 Hökümə xanım surətin psixoloji aləmini, sevinc və iztirablarını yax- şı açır, musiqi ilə bağlı səhnələrdə mənalı, ehtiraslı jestlər və hissi ifadələr tapır”. Səhər-Hökümə xanımın ərinin orduya gedəcəyini düşündükcə keçirdiyi iztirabları unutmaq çətin idi: Bəzən bağçadakı bir çocuq səsi, Ya bir bəstəkarın ürək nəğməsi, Ya mənalı bir söz, məsum bir baxış, Qışdakı qar tarı, yazdakı yağış, Yaşıl yamacdakı bir ayaq izi, Qəmli bir insanın pərişan üzü, Bir gülüş... bir bayram... ya da ki, bir yas, Bir insan vüqarı, bir qəşəng libas Yerdə olmasaydı insan sönərdi, Gözəl xəyallar da heçə dönərdi. “Leteraturnaya qazeta” (10.07.1974) yazır ki; “H. Qurbanova Səhər obrazını başdan-başa öz ürəyinin hərarəti ilə, qadın şəfqəti və mehtibanlığı ilə isidir”. Aktrisanın yaratdığı Səhər ərini böyük məhəbbətlə sevməklə yanaşı, ona çox böyük hörmət edirdi. Aktrisa bunu xüsusi cizgilərlə göstərirdi. “Sovetskaya kultura” (02.06.1974) qəzeti yazır ki; “H. Qur- banova Şahbazın arvadı bəstəkar Səhərin parlaq obrazını yaradıb... Onun ifası insani və qəhrəmani keyfiyyətlərlə, zərif cizgilər və incə psixologizm ilə fərqlənir”. H. Qurbanovanın ifasında Səhər otuz ildir ki, ərinə olan sev- gisi və musiqinin gücü ilə yaşayır. O, özünün daxilindəki qüvvəyə arxayın olan, hər əzaba qalib gələn insan idi. “Hökümə Qurbano- vanın oyunundakı səmimilik və xalislik hamı üçün örnəkdir” (“Pravda” qəzeti, 05.05.1974). “Səhər rolunda ... Hökümə Qurbanovanın surətin psixoloji alə- mini, sevinc və iztirablarını mənalı, ehtiraslı jestlərlə, hərəkətlərlə və hisslərlə açması ... coşqunluq və inandırıcılıq səhnəmizdə “İnsan”ın ikinci həyatının parlaq və uğurlu olmasına zəmin yaratdı” (13). 106 “Sevinc, Tolqonay və Səhər obrazları başqa qütbün adamları, faciə aləminin sakinləridir. Onların qismətində, taleyində bir yaxın- lıq var. Hər üçü əzabkeşdir. Qaragünlü, gözüyaşlı, sinədağlıdır. Hər üçü hicran yolçusudur. Onlar intizar, həsrət içində yaşayır, yaşayır və gözləyirlər. “Sənsiz”, “Ana torpağı” və “İnsan” pyeslərində ölümlər, qaraxəbərlər, qanlar, qurbanlar olmasa idi belə bu üç qadın obrazı həmin əsərlərə faciə vüsəti, ülviyyəti verər, onları əsil faciə səviyyəsinə qaldıra bilərdi. Xüsusilə Hökümə Qurbanovanın ifasında! Aktrisa hicran mövzusunu, vüsalə çatmaq ehtirasını, kama çat- mazlığın əzabını dərindən duyduğu kimi, dərin idrak və emosiya ilə də canlandırır. Əsil faciəviliyin və faciə janrında yazılmış əsərlərin nəzdində böyük iztirabla dərin idrak bir-birinə qarışır və qovuşur. On- lar hadisə ilə mahiyyətin, forma ilə məzmunun qovuşduğu kimi qovu- şur, vəhdət daxilində birləşirlər. Bu vəhdət eyni zamanda ahəngə çev- rilir, musiqi sədaları kimi səslənir, dinlənir, şeriyyətin dili ilə şairanə bir dillə bizə həyatın, xilqətin sirlərini açır. Deməli idrak aləminin qapılarını açır. Faciə səpgili pyeslərdə iştirakçıların çəkdiyi, bizim canyanğısı ilə duyduğumuz əzab, iztirab, əlbəttə, idrak və özünü idrak vasitəsi, həyat əlaməti və nəticə etibarilə nikbinlik nişanəsidir... Səhər obrazı Sevinc və Tolqonayla müqayisəedilməz dərəcədə əzəmətlidir, monumentaldır. Onun təmsil etdiyi, hicran, vəfa, səda- qət teması da bu əsərdə genişəhatəli, fəlsəfi vüsətlidir. Səhər-H. Qurbanova fəlsəfi-monumental səpkili bu tamaşaya onun üzvi his- səsi kimi daxil olur. Şahbazla bərabər onun ideya-konflikt özəyini yaradır. Əslində tamaşanı Səhər başlayır və o da tamama yetirir. Səhər-Qurbanova hamıdan əvvəl səhnənin önünə çıxıb royal arxa- sında əyləşir, olub-keçənləri qəmli, ibrətli bir dastan kimi nəzərində canlandıraraq uzaqlara baxır, sonra şirmayı dillərdə “Hicran nəğ- məsi” adlanan simfoniyanın ilk akkordlarını səsləndirirdi... “Hicran nəğməsi” pərdə-pərdə ötür, dalğa-dalğa ucalır, sanki tamaşa salonundan çıxıb uzaqlara yayılırdı. Səhər “Otuz il əvvəl...” deyə xəyalın gücü ilə keçmişi hazıra qaytarır, tamaşaçıların gözü qabağında bir anda özü də otuz il cavanlaşırdı. Tamaşaçı ona Yüklə 15,97 Kb. Dostları ilə paylaş:
|